چند واقعیت درباره مذاکره ایران و آمریکا

خلیج فارس:پرونده مذاکرات هسته‌ای ایران، در شرایطی با حساسیت بالا دنبال می‌شود که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با حضور در صدا و سیما، از بدعهدی‌های ایالات متحده به شدت انتقاد کرد و گفت: طبق برجام در سال دهم که الان وارد آن شده‌ایم، پرونده هسته‌ای ایران بسته می‌شود. ️نه تنها آمریکا تعهدات خود را در برجام عمل نکرد بلکه اجازه نداد بقیه کشور‌ها نیز پایبند به تعهدات باشند.»

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، این‌ها تنها بخشی از سخنان اسلامی است، اما کلیت سخنان وی از سوی تحلیلگران، چندان به نفع یا در راستای توسعه مذاکرات ارزیابی نشده است. از سوی دیگر نوع برنامه‌های صدا و سیما طی ماه‌های اخیر و به ویژه در هفته‌های پس از انتشار اخبار تلاش برای آغاز مذاکرات با پرسش‌هایی همراه است. حشمت الله فلاحت پیشه، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم، در گفت‌و‌گو با فرارو به بررسی این موضوعات پرداخته است:

حشمت الله فلاحت پیشه به فرارو گفت: «تجربه نشان می‌دهد که، چون ایران و آمریکا ساز و کار مذاکره مستقیم را ندارند، به همین دلیل با موضع گیری‌های مقام‌های سیاسی دو طرف، در «قالب تحلیل رفتارشناسانه طرفین» واکنش‌هایی صورت می‌گیرد و می‌بینیم که به عنوان مثال همزمان با پرواز نتانیاهو به ایالات متحده، مواضع تندی در تهران، علیه آمریکا شکل می‌گیرد که این همان رفتارشناسی است که اشاره کردم. افزون بر این ها، این نوع واکنش ها، می‌تواند نشانه‌ای باشد از شکست کانال‌های دیپلماسی بین دو طرف. به عبارتی، وقتی، پیام‌های دیپلماسی و با واسطه نشان دهنده نوعی چراغ سبز برای واسطه نباشد، نتیجه این می‌شود که طرفین مواضعی تند علیه هم اتخاذ می‌کنند. این واقعیت روابط بین ایران و آمریکاست.»

وی افزود: «معتقدم دیدار ترامپ و نتانیاهو بسیار مهم است چرا که در این دیدار سناریو‌های مدنظر نتانیاهو مطرح می‌شود. هم اکنون چند سناریو اصلی، وجود دارد. سناریوی اصلی آمریکایی‌ها این است که شرایطی امن در منطقه ایجاد کنند و در سایه این امنیت، امنیت اسرائیل هم تضمین شود و بعد از آن نیز روابط تجاری گسترده تری در منطقه شکل گرفته و ایالات متحده با کشور‌های ثروتمند عرب منطقه، قرارداد‌هایی را منعقد کند. به همین دلیل اگر شرایط بر اساس سناریو اول پیش برود، طبیعتا، این سناریو، مورد قبول یا مورد علاقه نتانیاهو نخواهد بود. چون نتانیاهو، مدعی است که تهدید اسرائیل به شکل مقطعی برطرف نمی‌شود، بلکه باید در بلندمدت کاری صورت داد و حتی، طرح‌هایی خطرناک از جمله «طرح حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران» را مطرح می‌کند. اما آن چه اکنون در درجه اول برای ترامپ مهم است، این است که فضای امنی، ایجاد کند.»

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی در ادامه گفت: «کشور‌های عربی و به ویژه عربستان سعودی، در ازای قرارداد‌های هنگفت و ۶۰۰ میلیارد دلاری، در دوران ترامپ، تضمینی مشابه «تضمین ماده ۵ ناتو» را طلب می‌کنند؛ تضمینی که در دوره اول ترامپ و در دوره بایدن به عربستان داده نشد و زمانی هم که به آرامکو حمله شد، آمریکایی‌ها هیچگونه تعهدی را نپذیرفتند؛ بنابراین اکنون عربستان این تضمین را می‌خواهد که اگر هر اقدامی علیه عربستان انجام شود، اینطور در نظر گرفته شود که انگار اقدامی علیه ناتو انجام شده است. عربستان به دنبال این است که آمریکایی‌ها چنین تعهدی را بپذیرند. ترامپ به هیچ عنوان به راحتی حاضر نمی‌شود که منطقه خاورمیانه، تبدیل به نقطه‌ای جنگی شود. سناریوی دیگری که معتقدم توسط نتانیاهو مطرح خواهد شد، استفاده همزمان از تهدید نظامی و فشار حداکثری است، تا ایران وادار به پذیرش یک قرارداد مشابه با تسلیم در حوزه هسته‌ای شود. نتانیاهو سعی دارد در شرایط فعلی، چماق آمریکایی‌ها را به دست بگیرد و هرجا لازم باشد، اقدامات نظامی را علیه ایران ترتیب دهد. اما من به شخصه، معتقدم آن چه که ترامپ به آن علاقه دارد، همان سناریوی اول است، یعنی سعی خواهد کرد از تنش‌های منطقه‌ای پیشگیری کند.»

وی درباره سخنان اسلامی و علت مطرح شدن این سخنان در صدا و سیما تاکید کرد: «همانطور که هر زمان ایران و آمریکا وارد تنش شده‌اند، بار منفی گزارش‌های آژانس انرژی اتمی افزایش یافته و هر زمان ایران و آمریکا به سمت رفع تنش رفته‌اند، آژانس حتی شرایط بهبود وضعیت را فراهم کرده است، سخنان آقای اسلامی را هم می‌توان با همین رویکرد تحلیل کرد. من معتقدم صدا و سیما هم تا حد زیادی بر اساس رفتارشناسی مذاکرات ایران و آمریکا عمل می‌کند. در همین صدا و سیمایی که سخنان آقای اسلامی را پخش کرد، دیدیم که هفته گذشته دو مصاحبه بی سابقه را با ۲ شخصیت اصولگرا ترتیب داد که یکی با حاجی بابایی، نائب رئیس مجلس بود که صراحتا گفت: «ما با آمریکا هیچ دشمنی نداریم» و از آن بی سابقه تر، مصاحبه آقای جواد لاریجانی بود که اعلام کرد که «اگر لازم باشد ایران در قعر جهنم هم با دشمن مذاکره می‌کند». دلیل این مصاحبه‌ها چه بود؟ من فکر می‌کنم دلیل این مصاحبه‌ها دقیقا همین بود که طی هفته گذشته، احساس شده بود که پالس‌ها و سیگنال‌های مثبتی در خصوص مذاکرات وجود دارد و در نتیجه این سیگنال‌های مثبت، اظهارنظر‌های خوش بینانه‌ای هم از صدا و سیما پخش شد که بی سابقه بود. این در حالیست که نشان دادن چراغ سبز‌های بی پاسخ کمکی به منافع ملی نمی‌کند.»

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در ادامه گفت: «به اعتقاد من هفته‌ای که گذشت مملو از خوش بینی‌هایی بود که بر اساس برجسته کردن صحبت‌های ترامپ صورت گرفت. ترامپ گفته بود ما می‌خواهیم ایران فقط بمب نداشته باشد، اما واقعیت این است که پیام‌های دیگری هم از سوی آمریکایی‌ها ارسال شده بود که نادیده گرفته شد. از جمله این که آمریکایی‌ها به راحتی حاضر نیستند همه چیز را محدود به مسائل هسته‌ای کنند؛ بنابراین دیدیم که موضع‌گیری‌های صداوسیما نیز به شدت تند و علیه مذاکره شد. سردرگمی‌های ۲ هفته اخیر که حتی به برنامه‌های صدا و سیما هم نفوذ کرد، ناشی از خوشبینی‌هایی بود که بدون زمینه عملی شکل گرفته بود. اما به طور کلی، بدون این که اشاره بنده به شخص خاصی باشد، این تفکر که «ایران تا وقتی در قعر جهنم قرار نگرفت، مذاکره نکند»، یک تفکر ویرانگر است. تجربه هم نشان داده که چنین تفکری، تهدید‌های زیادی به کشور وارد کرده است. در زمان شکل گیری برجام، ایران درست زمانی به توافق رسید که فروش نفت ایران به پایینترین سطح فروش خود در طول یک قرن اخیر رسیده بود. در موضوع جنگ هم همین دیپلماسی بود و درباره FATF هم تازه پس از این که روسای قوه اعلام کرده‌اند ایران چقدر هزینه داده، دوباره این موضوع مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس است که می‌گویم مذاکره نکردن‌ها و صبر کردن برای رسیدن به قعر جهنم، آفت بزرگ کشور است.»