چراغ برق

خلیج فارس: از سازمان اسناد و کتابخانه ملی، محمود پاکزاد از اولین عکاسانی است که تاریخ خیابان‌های تهران را مصور و مستند کرده است، البته از جمله شهرهایی که پاکزاد برای عکاسی به آن‌ها سفر کرده می‌توان به اصفهان، شیراز، تبریز، گرگان، اهواز،آبادان، خرمشهر، همدان، آذربایجان، قم، شهرهای شمالی ایران اشاره کرد. پاکزاد در سال ۱۳۷۷ خودش را بازنشسته کرد و در سال ۱۳۷۸ عکس‌های خود را به سازمان اسناد ملی اهدا کرد.

تصویر زیر از مجموعه عکس‌های پاکزاد است که از خیابان چراغ برق در سال ۱۳۳۵ گرفته شده است.

این خیابان این روزها به‌نام خیابان امیرکبیر نام‌گذاری شده است، خیابان امیرکبیر در منطقه۱۲ اولین معبری بوده که نه‌تنها در تهران، بلکه در کشور چراغ‌دار شد.

ناصرالدین شاه که در سفر به اروپا با صنعت برق آشنا شده بود، تصمیم گرفت ارگ خود را برق‌کشی کند. موضوع را با «میرزا حسین‌خان سپهسالار» در میان گذاشت که یکی از صدراعظم‌های او بود؛ چرا که می‌دانست او مردی نوگرا و تجددطلب است.

سپهسالار برای انجام این کار کارخانه‌ای در خیابان امیرکبیر فعلی راه‌اندازی کرد که ‌با زغال‌سنگ کار می‌کرد. گاز کاربیت از این کارخانه و لوله‌هایی که به‌سمت ارگ سلطنتی کشیده شد، فانوس‌های باغ اندرونی را روشن می‌کرد.

در کنار آن، روشنایی خیابان‌های ناصریه (ناصر خسرو فعلی)، لاله‌زار و باب‌همایون هم از این طریق تأمین شد. مردم با شنیدن این خبر، برای دیدن شب‌های روشن این خیابان‌ها به مرکز شهر رفتند و این خیابان را «چراغ‌گاز» نامیدند.

البته عده‌ای از مردم شروع به تخریب لوله‌های کارخانه و شکستن چراغ خیابان‌ها کردند چون بر سر زبان‌ها افتاده بود که برق، کار شیطان است و باید از آن دوری کنند! عده‌ای هم معتقد بودند نباید به صنعت فرنگ اعتماد کرد. کم‌کم کارخانه از کار افتاد و خیابان‌های چراغ‌دار هم مثل قبل تاریک شدند.

با روی کار آمدن مظفرالدین‌شاه قاجار بر مسند قدرت، بازرگان و سرمایه‌دار خوش‌نامی به اسم امین‌الضرب به فکر استفاده از تجهیزات روز برای برق‌کشی‌ خیابان‌ها افتاد. برای انجام این کار به روسیه رفت و تجهیزات موردنیاز را به قیمت ۵۰۰تومان خرید. سپس کارخانه را شهریور سال۱۲۵۸ راه انداخت که توان تولید ۴۰۰کیلو وات نیرو داشت و با نفت کار می‌کرد.

به‌همین دلیل به او لقب «پدر برق ایران» و «بانی صنعت برق ایران» داده‌اند. این‌ گونه بود که کارخانه‌ او نخستین کارخانه برق ایران شد و خیابان چراغ‌گاز هم تغییر نام داد و به «چراغ‌برق» معروف شد.

منبع: خبرآنلاین