وحید پورجماد
گردشگری به عنوان یک صنعت پویا، می‌تواند منبع درآمد و اشتغال قابل توجهی برای شهرها، به ویژه شهرهای ساحلی باشد. با این حال، در صورت عدم مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی دقیق، می‌تواند آسیب‌های جدی به محیط زیست، اقتصاد محلی و فرهنگ جوامع محلی وارد کند.
در سال‌های اخیر، استان بوشهر به دلیل برجسته شدن جذابیت هایش در فضای مجازی و ظرفیت‌های گردشگری فراوان، به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تبدیل شده است. اخیرا نیز مدیرکل میراث فرهنگی استان بوشهر از رتبه ششم استان بوشهر در ماندگاری مسافران نوروزی خبر داده بود.
این یادداشت به بررسی چالش‌های ناشی از گردشگری بی‌ضابطه در ایام نوروز در شهرهای استان بوشهر می‌پردازد.
جاذبه‌های گردشگری بوشهر
دریا و سواحل زیبا، آیین‌ها و رسوم فرهنگی غنی، مراکز خرید متنوع و بافت فرهنگی تاریخی منحصربه‌فرد، از جمله جاذبه‌های گردشگری شهرهای ساحلی استان بوشهر، به ویژه مرکز استان، هستند.
این جذابیت‌ها باعث شده تا از آبان‌ماه، در روزهای تعطیل و آخر هفته، شاهد حضور گسترده گردشگران در بندر بوشهر باشیم.
تبدیل فرصت به بحران
رونق گردشگری جنوب در سال‌های اخیر و پس از همه‌گیری کرونا، به ویژه در ایام نوروز، به اوج خود رسیده و متاسفانه بیشتر از آنکه سودمند باشد، به یک بحران تبدیل شده است.
بندر بوشهر در نوروز با سفرهای بدون برنامه، زیرساخت‌های نامناسب و عدم رعایت حداقل مسئولیت‌پذیری از سوی مسافران مواجه شده است که این امر، آسیب‌های جدی به محیط زیست شهری و فرهنگ جوامع محلی وارد کرده است.
چالش‌های پیش رو
در حالی که استان بوشهر با کمبود زیرساخت‌های اقامتی مواجه است، حضور جمعیتی چند برابر جمعیت استان، منجر به اسکان مسافران در نوار ساحلی، پارک‌ها و پیاده‌روها شده است.
این وضعیت، آسیب جدی به سیما و منظر شهری و زیرساخت‌های شهری وارد می‌کند. همچنین، حضور این حجم از مسافران باعث شده تا شهروندان بوشهری عملاً از فضای استفاده از نوار ساحلی در نوروز، که بهترین ایام از نظر شرایط آب و هوایی در سال است، محروم شوند.
اگرچه انتظار می‌رود حضور این حجم از مسافر نقش مهمی در کمک به اقتصاد شهری داشته باشد، اما متاسفانه بخش اعظم مسافران اقلام مصرفی خود را از شهرهای مبدأ تهیه می‌کنند و این امر، سود چندانی برای اقتصاد محلی ندارد. در مقابل، هزینه‌های سنگینی برای مدیریت شهری، مانند ایجاد کمپ‌ها، سرویس‌های بهداشتی و نگهداری شهر در ایام نوروز، بر دوش شهرداری تحمیل می‌شود که از محل عوارض مردم تامین می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه گردشگری پایدار
شهرهای ساحلی استان بوشهر دارای پتانسیل‌های فراوانی برای توسعه گردشگری پایدار هستند، اما این امر نباید به گونه‌ای باشد که باعث آسیب به شهرها شود. برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از گردشگری بی‌ضابطه، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
- برنامه‌ریزی صحیح و اجرای قوانین و مقررات سختگیرانه: دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق و جامع، و با اجرای قوانین و مقررات سختگیرانه، از بروز بی‌نظمی‌ها و آسیب‌های ناشی از گردشگری بی‌ضابطه جلوگیری کند.
- ایجاد زیرساخت‌های لازم: ایجاد کمپ‌های دائمی با امکانات مناسب و حمایت از ساخت هتل‌های یک ستاره ، دوستاره ، سه ستاره ، چهارستاره و پنج ستاره و بوتیک‌هتل‌های متنوع، می‌تواند به ساماندهی گردشگران و کاهش فشار بر زیرساخت‌های شهری کمک کند.
- آموزش و فرهنگ‌سازی: آموزش گردشگران در زمینه حفظ محیط زیست، احترام به فرهنگ جوامع محلی و رعایت قوانین و مقررات، می‌تواند به کاهش آسیب‌های ناشی از گردشگری کمک کند.
- توسعه گردشگری جایگزین: توسعه گردشگری جایگزین مانند بوم‌گردی ها ، گردشگری دریایی و گردشگری تاریخی و صنعتی ، می‌تواند به توزیع متوازن گردشگران در سطح استان و کاهش فشار بر شهرهای ساحلی کمک کند.
نتیجه‌گیری
گردشگری بی‌ضابطه در ایام نوروز، چالشی جدی برای شهرهای استان بوشهر به ویژه مرکز استان تبدیل شده است که نیازمند توجه جدی مسئولان و برنامه‌ریزی دقیق و جامع است.
با اتخاذ راهکارهای مناسب و همکاری تمامی ذینفعان، می‌توان از آسیب‌های ناشی از گردشگری بی‌ضابطه جلوگیری کرد و از ظرفیت‌های گردشگری استان بوشهر در رشد اقتصاد و اشتغال به نحو احسن استفاده کرد.
