نابینا

به گزارش خلیج فارس به نقل از ایرنا، روز عصای سفید، یادآور لزوم برابرسازی فرصت‌ها و رفع تبعیض از افرادی است که با وجود دشواری‌های بسیار توانسته‌اند ظرفیت‌های جسمانی و روانی خویش را در زمینه‌های شغلی و اجتماعی به منصه ظهور برسانند.

این روز بهانه‌ای است تا مهم‌ترین مشکلات و چالش های نابینایان از جمله اشتغال، مسکن، ازدواج و مناسب سازی فضای جامعه به یاد مردم و مسئولان آورده شود شاید با مشارکت جمعی برای برون رفت از این گرفتاری ها چاره اندیشی شود.

در گذر سال ها، تغییر چندانی در  رفع مشکلات نابینایان در جامعه اتفاق نیفتاده و همچنان از همان مشکلاتی حرف می‌زنیم که چند دهه پیش هم حرف می‌زدیم، چون فقط ۲۳ مهرماه است که یاد این دسته از شهروندان می‌افتیم و اقدامات نیز تاکنون نتوانسته از آلام این افراد بکاهد.

فقدان زیرساخت‌های مناسب برای یک زندگی سالم و بدون دغدغه، هزینه‌های متفاوت زندگی و از همه بدتر نگاه تبعیض‌آمیز مردم و جامعه و نادیده گرفتن حقوق آن‌ها، بخشی از مشکلات پیش روی نابینایان است.

اما آن چیز که در کنار همه این مشکلات دردآور است نگاه ترحم‌آمیز مردم به این قشر شامل می شود، موضوعی که باعث شده بسیاری از افراد نابینا نتوانند به راحتی در جامعه حضور یابند.

پذیرش نشدن اجتماعی نابینایان، بیشتر از مناسب سازی فضای فیزیکی، از نظر روحی ، روانی و فرهنگی برای این قشر مشکل ساز شده است.

حقوق برابر مطالبه نابینایان

محمد یکی از نابینایان بوشهری که دل خونی از نامهربانی ها دارد براین باور است: افراد نابینا، حق بهره‌گیری از تمام امکانات رفاهی معمول در جامعه را دارند باید بتوانند از پیاده‌راه‌ها، خیابان‌ها، بزرگراه‌ها و وسایل ترابری همگانی مانند هواپیما، قطار، اتوبوس، خودرو، کشتی، هتل‌ها، مکان‌های عمومی و مراکز تفریحی و مذهبی استفاده کنند.

وی که نابینای مادر زادی است به ایرنا می گوید: در قانون حمایت از حقوق معلولان ارائه بخش عمده‌ای از خدمات مورد نیاز افراد نابینا و کم بینا در زمینه‏‌های آموزشی، توانبخشی، حمایت ‏های رفاهی و اجتماعی بر عهده سازمان بهزیستی نهاده شده است

محمد اضافه می کند: نادیده گرفتن حرمت انسانی  نابینایان از جمله استفاده از واژه های عاجز، کور یا حتی علیل در برخورد با آنان از جمله مسایلی است که بر روح و روان ما اثر منفی می گذارد درحالی که یک فرد نابینا، فقط نابیناست و نیاز به درک دارد.

وی تصریح می کند: افراد دارای معلولیت، در حوزه‌های مختلف از جمله اجتماع، اقتصاد و آموزش امکان مشارکت کمتری دارند و در مقایسه با افراد بدون معلولیت با مشکلات اقتصادی بیشتری روبرو هستند.

محمد ادامه می دهد: تنها خواسته ما زندگی مانند سایر افراد جامعه، نادیده گرفته نشدن، حقوق برابر و دسترسی به امکانات فراهم شده در جامعه است؛ معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای هنری، فکری، علمی، خود را رشد داده و آن را نه تنها برای منافع خود، بلکه برای غنی‌سازی جامعه به کار گیرند.

ترک تحصیل نابینایان بوشهری بدلیل نبود مدرسه

علی شاکر یکی دیگر از نابینایان بوشهری است که به ایرنا می گوید: درحالی که بدیهی ترین حق نابینایان تحصیل و آموزش است در استان بوشهر فقط یک مدرسه تا مقطع ابتدایی در مرکز استان وجود دارد و ادامه تحصیل افراد نابینا نیازمند حضور در شهر شیراز مرکز استان فارس است.

وی ادامه می دهد: این امر باعث شده تا بسیاری از افراد یا ترک تحصیل کنند و یا به سختی ادامه تحصیل دهند.

شاکر معتقد است: امروز جامعه روشندلان از نابینایی خود رنج نمی‌برند چون خداوند در کنار این معلولیت، توانایی‌های زیادی به آنها داده و حضور موفق آنها در عرصه‌های مختلف گواهی بر این مدعا است اما آنچه این قشر را از جامعه رنجور و خسته کرده همین محدودیت‌هاست که منجر به گرفتن حق زندگی از این افراد شده است.

وی که لیسانس مشاوره دارد یادآور می شود: هرچند گامی هایی در زمینه رفع موانع و محیط سازی فیزیکی انجام شده اما مناسب سازی نشدن و دسترس پذیر نبودن بسیاری از خدمات و امکانات بیشتر معلولیت فرد توانخواه نابینا، ناشنوا و یا معلول جسمی حرکتی را رنج می‌دهد.

به بیان وی در دسترس بودن خدمات به نحوی که فرد به تنهایی با هر شرایطی بتواند کار خود را انجام دهد برای آحاد جامعه که نابینایان نیز عضوی از این جامعه هستند به عنوان حق شهروندی به شمار می‌رود؛ مساله ای که امروز کمتر به آن توجه می‌شود.

به اعتقاد شاکر مناسب سازی و در دسترس بودن خدمات تنها به معنی ایجاد رمپ نیست، آن هم رمپ‌هایی که بیشتر آنها غیراستاندارد و نبود آنها بهتر از بودنشان است، بلکه بسیاری حقوق دیگر است که در جامعه نادیده گرفته می‌شود و شرایط برای معلولان بویژه نابینایان به گونه‌ای رقم خورده که زندگی را برای این قشر از جامعه سخت کرده است.

وی می گوید: این یک حق قانونی است که هر امکاناتی به شهروندان عرضه می‌شود باید برای همه افراد جامعه قابل استفاده باشد اما تاکنون سهم معلولان از این امکانات بسیار ناچیز و در بعضی از موارد به طور کلی دیده نشده است به طور مثال امروز بیشتر مجتمع‌های مسکونی بدون در نظر گرفتن نیاز معلولان احداث می‌شوند.

آنطوری که شاکر توضیح می‌دهد جامعه معلولان ساختمان ویژه‌ای برای زندگی نمی‌خواهند چون این افراد تافته جدا بافته نیستند و باید در اجتماع و در کنار همین مردم زندگی کنند اما صاحبان مجتمع‌های بزرگ می توانند تنها با رعایت اصول و قوانین ساختمان سازی امکان زندگی را برای این قشر از جامعه فراهم کنند.

وی تصریح می کند: ورزشکاران نابینا و کم بینای استان بوشهر در رشته‌های مختلف ورزشی مدال‌های رنگارنگ و افتخارهای مختلفی از جمله مدال طلا در رشته پرش دو و میدانی، مقام دوم کشور در رشته شنا، مقام نخست جهانی در رشته شطرنج کسب کرده اند اما هنوز ضعف زیرساخت‌های ورزشی معلولان همچنان از مهمترین مشکلات این قشر از ورزشکاران است.

مشکلات زنان نابینا بیش از مردان است

لیلا دیگر نابینای ساکن در شهرستان دشتستان به ایرنا می گوید : با وجود مطالبه گری زیاد معلولان در زمینه اجرای صحیح قانون مناسب سازی محیط اما همچنان در بانک‌ها گیشه‌ای برای خدمات رسانی به معلولان از جمله نابینایان وجود ندارد و هنوز هم در کنار باجه خودپرداز باید دلهره رو زدن به افراد بینا را داشته و یا اینکه همراهی با خود داشته باشند؛ این همان وابستگی است که اگر تنها مسئولان کمی دقت می‌کردند و امکاناتی برای این قشر می‌گذاشتند، برطرف می‌شد.

وی اضافه می کند: این کاستی‌ها در همه بخش‌ها از خدمات اجتماعی گرفته تا آموزش و فرهنگ نمود دارد؛ هنگامی که برای گرفتن کتاب به کتابخانه می‌رویم همه کتاب‌ها لوح فشرده (CD ) ندارند و این نشان می‌دهد ناشر از ابتدا به فکر این مساله نبوده که ممکن است یکی از خوانندگان این کتاب فرد نابینایی باشد.

لیلا ادامه می دهد: زنان معلول از جمله گروه‌های خاص اجتماعی هستند که ممکن است به طور مضاعف از فرصت‌ها و امکانات اجتماعی بی بهره باشند افرادی که امروز نادیده گرفته می‌شوند و پروژه‌ها، ساختمان‌های عمومی تازه‌تاسیس و حمل‌ و نقل عمومی هم از پذیرفتن آنها سر باز می‌زنند، به راحتی نمی‌توانند ازدواج کنند و سهم آنها از اشتغال بسیار ناچیز است.

وی می گوید: در میان قشر معلول جامعه، زنان با مشکلات بیشتری مواجه هستند ، بی‌مهری‌ها بیشتر از مردان آزارشان می‌دهد.

لیلا با به فال نیک گرفتن نخستین آزمون استخدامی ویژه معلولان در سالجاری عنوان می کند: مهم ترین و حادترین مشکل نابینایان بحث اشتغال است نابینایان این ظرفیت را دارند که در برخی از ادارات می توانند همانند سایر افراد حتی بهتر فعالیت داشته باشند اما به دلیل عدم اجرای قانون جامع معلولان این حق از نابینایان سلب شده است.

وی با اشاره به مشکلات نابینایان در زمینه ازدواج است گفت: دختران نابینا به دلیل داشتن این محدودیت در زمینه ازدواج دچار مشکل شده اند این افراد با وجود داشتن توانایی ها و هنرهای بسیار در جامعه مورد بی توجهی قرار می گیرند چرا که نگاه به ظواهر بیشتر از باطن است.

لیلا با بیان اینکه برای تردد ایمن معلولان باید به فرهنگ سازی توجه شود، می گوید: خط کشی ها و خطوط برجسته باید در اماکن پر تردد گذاشته شود تا مشکل مسیریابی فیزیکی در محیط ، به ویژه در مکان های ناآشنا کمتر شود.

وی یادآور می شود: برای کمک به مقابله با چالش های فراروی معلولان باید با فراهم کردن زیرساخت‌های قابل دسترس، مانند پیاده‌روهای با خط‌های بریل و بریدگی‌ها، آسانسور با اعلان‌های شنیداری، و حمل‌ونقل عمومی قابل دسترس ، توسعه و توزیع فناوری در دسترس مانند صفحه‌خوان‌ها، نرم‌افزارهای تشخیص صدا و صفحه‌کلیدهای لمسی ، ارائه برنامه‌های آموزشی در دسترس، مانند برنامه‌هایی که به آموزش خط بریل، مهارت‌های کامپیوتری و مهارت‌های زندگی مستقل می‌پردازند اقدام کرد.

ضرورت حمایت های عاطفی خانواده از نابینایان

یک کارشناس امور بهزیستی به ایرنا می گوید: جامعه می تواند با ایجاد محیطی فراگیرتر و در دسترس تر، فراهم کردن منابع و پشتیبانی و افزایش آگاهی در مورد چالش هایی که نابینایان با آن مواجه هستند، به افراد نابینا کمک کند.

رضا محمدی اضافه کرد: ارائه حمایت عاطفی و تشویق ،کمک به مکان یابی و دسترسی به منابع ، حمایت از استقلال عزیزانشان ، کمک به حفظ یک محیط امن ، کمک در انجام کارهای روزانه و آموزش خود در مورد نابینایی از جمله حمایت های خانواده ها برای کاهش چالش های فراوری این قشر است.

وی یادآور می شود: به طور کلی، خانواده ها نقش مهمی در ارائه محبت، مراقبت و حمایت از عزیزان نابینا یا کم بینا و اطمینان از دسترسی آنها به منابع و فرصت های لازم دارند.

خانواده های دارای فرزند معلول نیازمند حمایت بیشتر هستند

شبنم احمدی مادر یکی از نابینایان بوشهری است که می گوید: خانواده هایی که دارای فرزند معلول هستند با چالش های جدی روبرو هستند بنابراین این خانواده ها به خدمات آموزشی, مشاوره ای و حمایت های روانی و مالی نیاز دارند.

وی به ایرنا توضیح می دهد: عـدم توجه به این نشـانه‌هـا و تـداوم آنهـا سـبب تحلیـل قـوای جســمی و روانــی و نیــز موجــب بــروز احساســاتی ماننــد خستگی، افسردگی یا احساس تنش مداوم مـی شـود.

احمدی یادآور می شود: با توجه به درگیر شدن بیش از حد والدین بـا کـودک معلول، ممکن است سایر افراد خانواده دچار کمبود توجه تعلیم و تربیت و محبت شـوند و یـا مسـئولیت بیشـتری بـرای مراقبـت از کــودک معلــول بــر عهــده آنــان گذاشــته شــود.

وی که دارای ۲ فرزند معلول نابینا و حرکتی است اضافه می کند: هرچند بهزیستی مبلغی برای حق پرستاری به خانواده های دارای فرزند با معلولیت شدید می دهد اما این مبلغ ناچیز است.

مناسب سازی فکری مقدم بر مناسب سازی محیطی است

به گفته رئیس انجمن نابینایان استان بوشهر امروز هرچند هنوز مشکلاتی در مناسب سازی فیزیکی محیط برای نابینایان وجود دارد اما آنچه این گروه از معلولان را آزرده کرده نگاه برخی از افراد جامعه است که هنوز درک درست و صحیحی نسبت به این قشر ندارند و نیاز به مناسب سازی فکری دارند.

ابراهیم صداقت در گفت و گو با ایرنا ادامه می‌دهد: در سه دهه اخیر شمار نابینایان با سواد در مقاطع تحصیلی کارشناسی به بالا در استان بوشهر زیاد شده اما تعداد فراوانی از آنان بیکار هستند این درحالی است که قانون اختصاص سه درصد سهمیه استخدامی دستگاههای اجرایی در این استان عملیاتی نشده است.

وی ادامه می‌دهد: بسیاری از نابینایان بدلیل نداشتن شغل و مشکلات اقتصادی امکان ازدواج ندارند که این امر نظر بر مشکلات آنان افزوده است.

رئیس انجمن نابینایان استان بوشهر با اشاره به اینکه مشکلات نابینایان در شهرستان ها بیشتر از مرکز استان است تصریح می کند: علت بیشتر نابینایی مادرزادی ناشی از ژنتیک یا ارثی است اما شرایط آب و هوایی این استان نیز بر مشکلات چشمی تاثیر گذار است که باید فرهنگ استفاده از عینک دودی در جامعه نهادینه شود.

صداقت یادآور می شود: تلاش های خوبی برای مناسب سازی محیط انجام شده است اما مناسب سازی فکری و تغییر باورهای غلط در مورد معلولان پیش نیاز هر تصمیم و اتفاقی برای این اقشار است.

۳۸۰۰ نابینا و کم بینا در استان بوشهر

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان بوشهر به ایرنا گفت: از مجموع ۲۹ هزار و ۸۰۰ نفر معلول در این استان سه هزار و ۸۰۰ نفر نابینا و کم بینا هستند.

محمد کرمی افزود: هم اینک به هر نفر نابینا ۱۰ تا ۳۰ میلیون ریال مستمری پرداخت می شود و معلولان شدید که نیاز به نگهداری داشته باشند نیز ماهانه ۳۰ میلیون ریال حق پرستاری دریافت می‌کنند.

وی یادآور شد: همچنین معلولانی که امکان کار ندارند نیز پنج تا ۲۵ میلیون ریال هزینه معیشت دریافت می کنند.

کرمی ادامه داد: تجهیزات توانبخشی شامل انواع عصاهای سفید، ساعت گویا ، ماشین تحریر بریل (نوع ایرانی)، دستگاه ضبط و پخش دیجیتال، شطرنج رایگان در اختیار نابینایان قرار می گیرد.

معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان بوشهر تصریح کرد: هرچند در زمینه فضا سازی محیط در بوستان ها و اماکن عمومی برای حضور معلولان در سالیان اخیر اقداماتی انجام شده است اما هنوز کمبودهایی برای حضور مستقل این افراد وجود دارد که نیازمند عزم همگانی برای برون رفت از وضعیت موجود است.

کرمی گفت: براساس مفاد قانون حمایت از معلولان سه درصد شمار استخدامی‌ دستگاهها و مجموعه‌های دولتی باید به معلولان اختصاص یابد که این مهم در گذشته اجرایی نشده بود و امسال برای نخستین بار آزمون استخدامی ویژه معلولان برای جذب چهار هزار و ۸۰۰ نفر برگزار شد که در استان بوشهر نیز ۱۴۸ نفر شرکت کردند که از این شمار ۲۷ نفر پذیرفته شده اند.

وی اضافه کرد: در قانون جامع حمایت از معلولان ۶۰درصد ظرفیت پذیرش کارهای اپراتوری باید به جامعه هدف معلولان اختصاص یابد که این مهم بدرستی اجرایی نشده این درحالی است که ۸۵ نفر بیکار دانش آموخته لیسانس و فوق لیسانس و سه نفر نیز در مقطع دکتری در استان بوشهر وجود دارد.

کرمی افزود: بضاعت فضای آموزشی استان بوشهر برای نابینایان یک مدرسه ابتدایی و یک کتابخانه است که در مرکز استان واقع شده و افرادی که علاقه مند به ادامه تحصیل هستند باید به استان فارس بروند.