خلیج فارس: طی روزهای اخیر، اعلام یکی از مسئولان وزارت بهداشت درباره عرضه «قلیان اکسیژن» در برخی کافی شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها به موضوع داغ فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده، حالا خبر رسیده بوشهر نیز یکی از چند شهر مورد آزمایش وزارت بهداشت برای این طرح بوده است!
به گزارش خلیج فارس؛ بنابر اظهار دکتر غلامرضا حیدری، مجری طرح مطالعاتی بررسی «قلیان اکسیژن» در وزارت بهداشت، این دستگاه هنوز تایید نهایی را نگرفته، ولی مطالعات و آزمایش ها در دستور کار می باشد، اظهاراتی که واکنش‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته و متخصصان بویژه نسبت به آنچه که «گاز خنده» (اکسید نیتروژن) نام دارد، هشدار داده‌اند و از بابت سوءمصرف و تاثیرات مخرب آن ابراز نگرانی کرده‌اند.
بوشهر در میان 10 شهر مورد آزمایش!
از طرفی، بهزاد ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت با اشاره به اجرای طرح مطالعاتی دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن به صورت آزمایشی در ۱۰ استان کشور، یکی از این استان را بوشهر اعلام کرده است.
وی با بیان اینکه این وسیله ثبت اختراع شده ولی هنوز تاییدیه سازمان غذا و دارو را نگرفته، در توجیه اجرای این طرح گفته‌است: «به‌دلیل نگرانی وزارت بهداشت از افزایش مصرف قلیان که نسبت به سال ۹۵ بیش از ۵۰ درصد افزایش داشته‌است، گسترش بی‌رویه مراکز عرضه قلیان بعد از همه‌گیری بیماری کرونا و ضعف در اجرای قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در مراکز عرضه قلیان که مستلزم همکاری تنگاتنگ ارگان‌های برون‌بخشی است، اجازه داده شد که طرح بررسی دستگاه پاکدم در ۱۰ استان کشور شامل تهران، آذربایجان شرقی، البرز، فارس، خوزستان، گیلان، مازندران، کرمان، بوشهر و سیستان و بلوچستان آغاز شود و در ادامه با درخواست دانشگاه‌های دیگر، هماهنگی برای توسعه مرحله آزمایشی طرح در استان‌های خراسان شمالی، اصفهان و زنجان انجام شد.»
به گفته ولی‌زاده در مرحله اولیه مطالعه، نتایج نشان داد براساس شاخص‌های مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن ضرری را از نظر سلامتی افراد ندارد.
ترکیبات قلیان اکسیژن چیست؟
طبق بررسی‌های صورت گرفته از مراکزی که در ایران قلیان اکسیژن عرضه می‌شود، عموما N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده است. 
در کشور‌های دیگر به صورت کپسول است که این کپسول‌ها را مستقیم استنشاق می‌کنند یا اینکه این کپسول‌ها را داخل بادکنک آزاد می‌کنند و سپس بادکنک را استنشاق می‌کنند. نسبت آن نیز ۲۵ به ۷۵ است. آن‌گونه که سایر پزشکان دیگر نیز گفته‌اند، گاز N۲O برای حالت نیمه‌بیهوشی در دندانپزشکی اطفال هم استفاده می‌شده، اما وزارت بهداشت استفاده آن را محدود کرده و تنها مراکز دولتی این گاز را برای ایجاد حالت نیمه بیهوشی استفاده می‌کنند.
جوانان، موش آزمایشگاهی وزارت بهداشت!
نکته مهم این است که هر کار تحقیقاتی، از جمله قلیان اکسیژن که وزارت بهداشت گفته در حال آزمایش آن است، باید با رضایت افراد انجام شود و در وهله نخست روی نمونه حیوانی استفاده شده‌باشد. انجام یک کار تحقیقاتی به طور مستقیم روی نمونه انسانی از منظر اخلاقی درست نیست.
سال ۱۳۸۶ بود که ابداع قلیانی بدون ضرر مطرح شد. قلیان اکسیژن از همان آغاز موافقان و مخالفانی را در مقابل خود به صف کرد، اما در عین حال گفته می‌شد که این نوع از قلیان می‌تواند جایگزین مناسبی برای قلیان‌های با توتون طعم دار شود. اختراعی که در فروردین ماه ۱۳۸۷ در رسانه‌ها از آن صحبت می‌شد، چند ماه قبل‌تر از آن، مجوز‌هایی را کسب کرده بود. همان موقع هم در وزارت بهداشت، روی این ماجرا بحث‌های فراوانی وجود داشت و گویا بعد از حدود ۱۶ سال، دوباره موضوع قلیان اکسیژن به تیتر رسانه‌ها تبدیل شده است.
ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران هم درباره طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن به ایسنا می‌گوید: «قلیان‌ها محل رشد میکروب و قارچ‌ها هستند و هر پک سبب می‌شود مقدار زیادی قارچ و میکروب به قفسه صدری وارد شود. در همین راستا هم ورود هرگونه جسم یا ماده خارجی به ریه سبب آزار و اذیت می‌شود.»
وی با بیان اینکه ورود هرگونه ماده شیمیایی به بدن می‌تواند سبب بروز مشکلاتی شود، می‌افزاید: «هر ترکیبی از مواد شیمیایی که از طریق سیگار، قلیان و حتی هوای آلوده وارد بدن می‌شود، ممکن است در آینده موجب سرطان یا سایر بیماری‌ها شود. معتقدم، وزارت بهداشت نباید به موضوع طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن ورود داشته باشد.»
رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی درباره استفاده از نمونه انسانی در طرح‌های مطالعاتی تأکید می‌کند: «هر کار تحقیقاتی باید با رضایت افراد انجام شود و در وهله نخست روی نمونه حیوانی استفاده شده باشد. پس از اینکه مطالعات روی نمونه حیوانی انجام شد و مضر نبودن مورد آزمایش شده به اثبات رسید، می‌تواند طرح مطالعاتی روی نمونه انسانی انجام شود. انجام یک کار تحقیقاتی به طور مستقیم روی نمونه انسانی از منظر اخلاقی درست نیست.»
از نگاه خسرونیا هنگامی که نسبت به انجام یک طرح تحقیقاتی اقدام می‌کنیم باید اخلاق پزشکی را در کانون توجه قرار دهیم. عوارض استفاده از قلیان اکسیژن هنوز مشخص نیست و این احتمال وجود دارد که عوارض ناشی از استعمال این قلیان طی یک ماه یا حتی چند سال آینده بروز کند. با توجه به اینکه عوارض استفاده از این قلیان نامشخص است اجرای این طرح مطالعاتی در ۱۰ استان یک کار اشتباه است.