حساسیت فصلی و آسم از جمله شایع‌ترین بیماری‌های مزمن تنفسی در کشورهای غربی محسوب می‌شوند. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با علائم آزاردهنده‌ای مانند عطسه ، آبریزش بینی و تنگی نفس دست و پنجه نرم می‌کنند. در سال‌های اخیر، تحقیقات نشان داده‌اند که میکروبیوم دستگاه تنفسی به ویژه قارچ های ساکن در بینی ممکن است نقش مهمی در بروز و شدت این بیماری‌ها ایفا کند.
مطالعه گسترده برای کشف رازهای بینی
یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی به سرپرستی دکتر مارکوس پرز-لوسادا، زیست‌شناس محاسباتی دانشگاه جورج واشنگتن با بررسی نمونه‌های بینی ۳۳۹ کودک و جوان به این نتیجه رسید که افراد مبتلا به حساسیت فصلی و آسم میزبان مجموعه‌ای منحصر به فرد از قارچ‌ها در بینی خود هستند. این مطالعه شامل ۴۷ فرد مبتلا به رینیت آلرژیک (حساسیت بینی)، ۱۵۵ فرد مبتلا به رینیت آلرژیک و آسم، ۱۲ فرد مبتلا به آسم و ۱۲۵ فرد سالم به عنوان گروه کنترل بود.
نتایج نشان داد که میکروبیوم بینی افراد مبتلا به رینیت آلرژیک (چه آن‌هایی که آسم داشتند و چه آن‌هایی که نداشتند) تفاوت‌های چشمگیری با افراد سالم دارد. در این افراد، تنوع قارچی و فراوانی جمعیت قارچ‌ها به‌طور قابل توجهی بیشتر بود.
قارچ بینی و تأثیر آن بر سیستم ایمنی
به گفته لوئیس دلگادو، ایمنی‌شناس دانشگاه پورتوی پرتغال، نمونه‌های افراد مبتلا به رینیت آلرژیک تنوع قارچی بالاتری دارند و ساختار جامعه قارچی آن‌ها با افراد سالم متفاوت است. این یافته‌ها نشان می‌دهند که آلرژی می‌تواند باعث افزایش تنوع و تغییر ترکیب میکروبیوم دستگاه تنفسی فوقانی شود.
این تغییرات مشابه الگوهای مشاهده شده در جمعیت‌های باکتریایی است، جایی که گونه‌های فرصت‌طلب در افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی بیشتر یافت می‌شوند. به نظر می‌رسد قارچ‌ها نیز با تأثیرگذاری بر سیستم ایمنی بینی به تشدید بیماری کمک می‌کنند.
یکی از یافته‌های مهم این تحقیق، شناسایی قارچ‌های فرصت‌طلب در بینی افراد مبتلا به آلرژی و آسم بود. قارچ‌هایی که به وفور در این نمونه‌ها یافت شدند عبارتند از:
مالاسزیا: که با شوره سر و آکنه مرتبط است
آسپرژیلوس: یکی از عوامل شناخته شده آلرژی
کاندیدا: قارچی که معمولا باعث عفونت‌های دهانی مانند برفک می‌شود
پنی‌سیلیوم: معروف به تولید آنتی‌بیوتیک
دلگادو در ادامه افزود که در میان این جنس‌های غالب، قارچ‌های رایجی شناسایی شد که به عنوان قارچ‌های آلرژن یا پاتوژن فرصت طلب در انسان شناخته شده‌اند. این نشان می‌دهد که حفره بینی مخزنی اصلی برای قارچ‌هایی است که ممکن است در رینیت آلرژیک و آسم نقش داشته باشند.
برای بررسی مکانیسم‌های بیماری‌زا، محققان متابولیت‌های موجود در نمونه‌ها را نیز بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که تفاوت‌های قابل توجهی در مسیرهای متابولیکی بین افراد سالم و بیمار وجود دارد. به‌ویژه، فعالیت بیشتر در مسیرهای تولید مولکولی به نام «۵-آمینوایمیدازول ریبونوکلئوتید» مشاهده شد. این ماده قبلا در ارتباط با بیماری التهابی روده و سرطان روده بزرگ در صورت افزایش در روده مشاهده شده است.
آیا قارچ های بینی علت بیماری هستند یا معلول آن؟
اما محققان هشدار می‌دهند که برای تعیین اینکه آیا بیماری باعث تغییرات قارچی می‌شود یا قارچ‌ها محرک بیماری هستند یا هر دو، نیاز است که این تغییرات میکروبیومی در طول زمان مشاهده شوند.
دکتر دلگادو در ادامه افزود که ما نتوانستیم تمام متغیرهای خاص بیمار، مانند شدت بیماری و سطوح درمان مرتبط با آن را کنترل کنیم و نمونه گیری از بیماران در یک زمان واحد انجام شد. رسیدگی به برخی از این متغیرهای بالینی در صورت امکان دریافت بودجه مناسب،اقدامات بعدی جالبی برای مطالعه ما خواهد بود.
این تحقیق نشان می‌دهد که میکروبیوم بینی، به ویژه قارچ‌ها، نقش مهمی در بروز و شدت بیماری‌های تنفسی دارد. درک بهتر این ارتباط می‌تواند به توسعه روش‌های درمانی جدید مانند تعدیل میکروبیوم بینی منجر شود. اما برای دستیابی به این هدف مطالعات بیشتری با رویکردهای جامع‌تر و بلندمدت مورد نیاز است.
این یافته‌ها تنها بخشی از پازل پیچیده ارتباط میکروبیوم با سلامت انسان هستند. با پیشرفت فناوری و تحقیقات بیشتر می‌توان امیدوار بود که به پاسخ‌های دقیق‌تری درباره علل و درمان بیماری‌های مزمن تنفسی دست پیدا کنیم.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که به راحتی دچار عطسه و آبریزش بینی می‌شوید، ممکن است قارچ‌های بینی شما متفاوت از دیگران باشد. پس سلامت بینی خود را جدی بگیرید؛ شاید همین عطسه ساده سرنخی برای درک وضعیت سلامتی شما باشد.