صید ترال

به گزارش خلیج فارس به نقل از ایرنا، در اواخر دهه نود خورشیدی، صیدی در خلیج فارس و محدوده آب های سرزمینی در گستره استان بوشهر رواج یافت که به آن پرساین و شناورهای صید کننده را (PURSE SEINER) نامیدند.

در این روش صیادان در روش صید محاصره ای با استفاده از تور به شکل مستطیل و مانور دایره ای شکل شناورهای پرساینر (PURSE SEINER)، نوعی از گونه آبزیان به نام ماهی ساردین که سطح زی است و در سطح آب دریا مشغول مهاجرت هستند را محاصره و صید می کنند.

به دلیل داشتن مشتریان خوب در دریا که به شکل عمده شناورهای قاچاق‌کننده ماهی از کشورهای همسایه خلیج فارس هستند، صید این نوع آبزی از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار است.

این نوع صید برای ماهی ساردین که در اصطلاح محلی «هشینه» یا «موتو» نامیده می شود بکار می رود، نوعی ماهی که به صورت تجاری برای استفاده های مختلفی از جمله تولید روغن، تهیه کنسرو، تهیه فرآورده های خمیری مانند سوریمی، فرآورده های تخمیری مانند سس ماهی، سوشی، ماهی دودی و پودر ماهی صید می شود.

صیادان این نوع ماهی را برای مصرف انسانی و خوراک دام به شکل پودرشده نیز صید می کنند و با توجه به بازار فروش مناسب جاذبه های کافی برای صید این گونه ایجاد شده است.

در این شرایط عده ای از صیادان استان بوشهر اقدام به گرفتن مجوز صید از شیلات ایران کرده که این سازمان به شکل محدود و در زمان هایی که زیستگاه این آبزیان سطح زی مهاجر دچار خدشه نشود در ایامی از سال مجوزهایی به شکل محدود صادر کرده است.

در کنار صید مجاز، شاهدیم که برخی از صیادان که به شکل عمده متعلق به استان همسایه در جنوب بوشهر هستند بدون داشتن مجوز وارد صید پرساین شده و مخاطراتی را برای آینده زیستگاهی ماهی ساردین در استان بوشهر ایجاد کرده اند.

ارزش این نوع صید بگونه ای است که صیادان غیر مجاز برای خریدن تورها و اداوات صیادی که حداقل ۱۰ میلیارد ریال برای هر تور است، سرمایه گذاشته و گاهی با خیال راحت و بدون توجه به دستگیری و ضبط ادوات غیرمجاز صید، در دریا جولان می دهند.

به دلیل نبود قوانین بازدارنده، کمبود شدید نیروی انسانی در حوزه محافظت از آبزیان در مجموعه شیلات و ارزش بالایی این صید در بازارهای محلی و منطقه ای شاهد افزایش روزافزون صید ماهی به شکل دفره‌ای یا محاصره‌ای که پرساین نامیده می شود هستیم؛ صیدی که می تواند زیستگاه ماهیان سطح زی مانند ساردین و کف زی ها را از بین برده و توازن اکوسیستم دریایی را نابود کند.

۱۴ قایق مجوز صید ساردین دریافت کردند

مدیرکل شیلات استان بوشهر در این خصوص به ایرنا می گوید: پس از بررسی های لازم مجوز صید به شکل پرساین برای صید ماهی ساریدن فقط به ۱۴ قایق صیادی در جنوب استان داده شده است.

«عقیل امینی» اضافه می کند: صیادانی که علاقمند به این نوع صید هستند باید درخواست خود را به شیلات شهرستان ساحلی بدهند تا پس از بررسی های لازم زمینه اخذ مجوز از پژوهشکده میگوی کشور صادر شود.

به گزارش خلیج فارس به نقل از ایرنا، عقیل امینی در نشست بررسی مسائل و مشکلات صید غیرمجاز شهرستان کنگان اظهار کرد: با توجه به اطلاع‌رسانی های وسیع انجام شده برای صیدن نرکردن با روش ترال، با این دسته از صیادنماها هیچگونه مماشاتی انجام نمی‌شود.

وی افزود: به خطر افتادن منافع صیادان قانونمند دغدغه‌ شیلات است و حمایت از معاش این مردم زحمتکش را همواره از دغدغه های خود می‌دانیم اما اجازه داده نمی‌شود عده ای محدود از صیادنماها، آسیب های جدی به ذخایر دریا ایجاد کنند.

مدیرکل شیلات استان بوشهر در رابطه با صید غیرمجاز با اشاره به اینکه صید به روش های ترال کف و پرساین از روش های صید مخرب است، تصریح کرد: شیلات با همه توان خود برای مقابله با صید غیرمجاز در راستای حفظ ذخایر و دفاع از حقوق صیادان قانونمند به کار گرفته است. عقیل امینی از توقیف

امینی در رابطه با روش صید پرساین در منطقه کنگان و عسلویه توضیح داد: روش صید پرساین تنها برای ۱۴ شناور که مجوز این صید را دارند مجاز و آن هم در صیدگاه و زمان مشخص انجام می شود.

وی بیان کرد: غیر از این شناورها هیچ شناوری حق استفاده از این روش را ندارد و با افرادی که که از این روش صید استفاده نمایند برخورد قانونی می‌شود.

مدیرکل شیلات استان بوشهر به اقتصاد دریا محور اشاره کرد و افزود: صیادان قانونمند با رعایت قوانین و دستورالعمل های صیادی می توانند با بر بهره برداری پایدار از ذخایر در جهت این نوع اقتصاد که مورد تأکید مقام معظم رهبری است گام بردارند.

امینی با اشاره به برنامه های شیلات استان در زمینه حفظ و بازسازی ذخایر، تصریح کرد: طرح احداث زیستگاه مصنوعی در شهرستان کنگان در دستور کار شیلات قرار دارد که مطالعات طرح به پایان رسیده است.

مدیرکل شیلات استان بوشهر ادامه داد: شیلات ایران برای احداث این زیستگاه هجده میلیارد ریال در نظر گرفته که به زودی این طرح آغاز می‌شود.

امینی بیان کرد: حرکت به سمت آبزی پروری در جهت افزایش تولید ناخالص داخلی کشور و همچنین کاهش فشار بر ذخایر را با یک برنامه منسجم دنبال می کنیم.

وی ادامه داد: شیلات استان تمام قد از صیادانی که می خواهند به سمت آبزی پروری حرکت کنند به خصوص پرورش ماهی در قفس و استخرهای پیش ساخته حمایت می کند.

مدیرکل شیلات استان بوشهر یادآور شد: در کنار صیادان قانونمند می توانیم ذخایر را احیا کنیم و این آبزیان ارزشمند را در کنار بهره برداری پایدار به نسل های آینده به عنوان یک امانت تحویل دهیم.

فرماندار شهرستان کنگان در این نشست گفت: حفظ و ذخایر آبزیان موضوع بسیار مهمی است و باید روی این موضوع تعصب داشته باشیم و به گونه ای از این ذخایر استفاده کنیم که به این ذخایر آسیبی وارد نشود.

احمد غریبی تصریح کرد: نیاز است این نعمت که خدا که در اختیار ما قرار داده به گونه ای بهره برداری شود که هم این نسل و نسل های آینده از آن بهره بگیرند.

وی ادامه داد: شیلات استان و شهرستان با اجرای قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی و برخورد صید غیرمجاز به دنبال محدودیت نیست و هدف شیلات حفظ ذخایر و بهره برداری پایدار از آبزیان در جهت حمایت از صیادان قانونمند است.

غریبی افزود : در حوزه نظارت باید تلاش بیشتری انجام دهیم چرا که عدم نظارت باعث سو استفاده صیادنماها می شود.

“صید ترال” به نوعی از صد آبزیان گفته می شود که به وسیله تور ماهیگیری بزرگی انجام می شود که به شکل قیف است و از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود. این نوع صید که البته از قدمتی طولانی برخوردار است، برای محیط زیست دریایی خسارت های سنگینی به همراه دارد. صید ترال کشتی های چینی در آب های سرزمینی ایران در سال های اخیر با حواشی فراوانی رو به رو شده است.

استفاده از “ترال” بواسطه اثرات زیست‌محیطی بحث‌برانگیز است. از آنجا که “ترال” کف شامل کشیدن ابزار سنگین ماهیگیری در کف دریاست، می‌تواند تخریب‌هایی در مقیاس بزرگ در کف اقیانوس‌ها ایجاد نماید، ازآن جمله شکستن مرجانها، خسارت به زیستگاه و حذف جلبک‌های دریایی می‌باشد. مهمترین اجزای تأثیرگذار ترال تخته‌های صید هستند، که می‌تواند چندین تن وزن داشته باشند و شیارهای عمیقی در کف دریا ایجاد کنند، و ساختار زنجیر پایینی نیز که معمولابه لبه پایین تور متصل بوده وهمیشه با کف دریا در تماس باقی می‌ماند. بسته به نوع ساختار زنجیر پایینی، ممکن است سبب جابجایی سنگ‌های بزرگ یا تخته سنگ‌ها شده، آن‌ها را همراه با کشیدن تور، برهم بزند یا به موجوداتی که حرکتی ازخود ندارند صدمه بزند و همچنین رسوبات بستررا برهم بزدند. این اثرات باعث کاهش تنوع گونه‌ها و تغییرات زیست‌محیطی به سمت رشد موجودات زنده فرصت طلب، می‌شود. این تخریب بسیار شبیه به برش یکسره درختان در جنگل است.

صید ماهی به روش “پرسان”

دراین روش صید که به شکل محاصرهای با استفاده از تور به شکل مستطیل و مانور دایره ای شکل توسط شناورهای پرساینر ( PURSE SEINER ) انجام می شود، گله مـاهیـان “تن” ( Ton) را کـه از گـونه آبـزیان سطح زی می باشند و معمولاً در فصـول خـاص و در مناطقی خاص ( در فصول بین خردادماه تا پایان مهرماه در دریای عمان و مابقی ماهها در محدوده وسیع اقیانوس هند ) بصورت دسته جمعی و در سطح آب دریا مشغول مهاجرت هستند ، محاصر و صید می کنند.

قسمت فوقانی تور “پرساین” دارای بویه و قسمت تحتانی متصل به زنجیر و حلقه های مخصوص بنام SNAP RING می باشند که باعث می گردد تور “پرساین” همچون دیواره ایی مسیر حرکت گله ماهی را سد نموده و گله را در خود محصور بدارد .

با جمع آوری سیمی که از لابلای SNAP RING عبور کرده ، ته تور بسته و کل تور به شکل پیاله ایی در می آید که گله ماهی در حوضچه مانندی که دیواره آن را تور “پرساین” تشکیل می دهد آزادانه شنا می کند . با بالا کشیدن تور حلقه محاصره تنگ تر شده و آنگاه ماهی توسط ملاقه های فلزی به روی عرشه و شناور منتقل می شوند . بدلیل بزرگی ابعاد تور مثلاً ۲۸۰ × ۱۰۰۰ متر و متناسب با حجم گله ، میزان صید در حد چندین هزار کیلو گرم است. از همین روش برای صید ماهیان سطح زی دیگری مثل ساردین نیز استفاده می شود.

سعید رضایی

زندگی مردم استان بوشهر از دیرباز به واسطه هم‌نشینی با خلیج فارس با دریا گره خورده است و بسیاری از مردم این دیار از طریق فعالیت‌های دریایی به‌ویژه تجارت و صیادی امرار معاش می‌کنند.

دریا برای مردم این دیار مصداق بارز برکت است و از گذشته‌های دور تا کنون بسیاری از ساحل‌نشینان برای برداشت برکت راهی دریا می‌شوند و به صید ماهی و میگو می‌پردازند و از این طریق مخارج خود را تأمین می‌کنند.

صیادی در گذشته به صورت سنتی و با استفاده از ابزارهای رایج انجام می‌شد ولی امروز ابزارهای متعدد و جدیدی برای صید ساخته شده و بسیاری از صیادان با استفاده از این ابزار و ادوات راهی دریا شده و صیادی می‌کنند.

اگرچه این ابزار و ادوات باعث افزایش میزان صید می‌شود ولی گاه باعث می‌شود که برخی از آبزیان غیر خوردنی نیز در تورهای صیادان گرفتار شده و همین موضوع عاملی برای نابودی ذخایر دریایی است.

صید ترال یکی از دلایل نابودی ذخایر دریایی در خلیج فارس است که اگرچه اثرات مخربی روی نسل آبزیان دارد، در فصلی از سال آزاد می‌شود و صیادان به صورت قانونی کف دریا را شخم می‌زنند تا میگو صید کنند.

صید ترال شیوه مخربی است که مثل جارو برقی به جان هر جنبده و آبزی که در بستر دریا است، می‌افتد و همه ماهی‌های خوراکی و غیرخوراکی را در تورهای صیادان گرفتار می‌کند که این شیوه نابودی بسیاری از ذخایر را در پی دارد.

در صید ترال یا کف روب، تور ماهیگیری بزرگی به شکل قیف است که از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود.

صید ترال همه آبزیان کف دریا را راهی قیف می‌کند در حالی که بخش عمده آبزیان گرفتار در این تور قابل خوردن نیستند و یا ماهیان نابالغ و کوچکی هستند که باید دور ریخته شوند.

ماهی‌های کوچک و نابالغی که در صید ترال گرفتار می‌شوند اغلب اوقات مصرفی ندارند و دور ریخته می‌شوند ولی در چرخه غذایی دیگر آبزیان هستند.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته از دهه‌های پیش صید ترال به صورت کامل ممنوع شده است ولی در کشور ما در یک بازه زمانی که صید میگو آزاد می‌شود، قایق‌ها و لنج‌ها با مجوز شیلات به مدت ۳۰ تا ۴۵ روز کف دریا را شخم می‌زنند.

نابودی نسل آبزیان

یکی از فعالان حوزه صید در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: متولی حفظ ذخایر دریایی شیلات است که باید نظارت بهتر و بیشتری در زمینه حفظ گونه‌های مختلف آبزیان داشته باشد.

محمد زنده بودی اضافه کرد: سال‌ها است که از طریق صید و صیادی امرار معاش می‌کنیم ولی سال به سال صید سخت‌تر می‌شود و میزان صید ما در دریا کاهش می‌یابد.

وی با بیان اینکه ترال یکی از مخرب‌ترین انواع صید محسوب می‌شود ادامه داد: برخی از صیادان نه تنها در فصل صید میگو بلکه در دیگر روزهای سال اقدام به صید ترال می‌کنند که باعث نابودی نسل آبزیان می‌شود.

این صیاد بوشهری با انتقاد از غارت ذخایر دریایی خواستار تلاش مسئولان برای حفاظت از ذخایر دریایی در خلیج فارس شد و بیان کرد: این آبزیان فقط متعلق به این نسل نیست و باید برای آیندگان نیز حفظ شود.

لزوم جلوگیری از ترال

یکی از فعالان زیست‌محیطی استان بوشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در صورتی که بخواهیم دریا را حفظ کنیم و جلوی نابودی ذخایر نسل آبزیان را بگیریم باید در شیوه‌های صید تجدید نظر شود.

محمد احمدنیا با اشاره به اینکه شیوه‌هایی مانند صید ترال موجب نابودی ذخایر دریایی می‌شود خاطرنشان کرد: در این شیوه صید همه آبزیان در تور گرفتار می‌شوند در حالی که برخی از آنها قابل خوردن نیستند و غذای دیگر آبزیان محسوب می‌شوند.

وی بر لزوم ممنوعیت صید ترال (کف‌روب) در همه ایام سال تاکید کرد و ادامه داد: صیادان نقش مهمی در حفاظت از نسل آبزیان خواهند داشت و باید پویش‌هایی برای حفظ ذخایر دریایی تشکیل شود.

صید ترال با مجوز شیلات

مدیرکل شیلات استان بوشهر نیز در مورد صید ترال در استان بوشهر اظهار داشت: صید ترال انواع مختلف دارد و از نظر عمق قرار گیری در آب به سه دسته ترال کف، ترال میان آبی و ترال سطح تقسیم بندی می‌شوند.

شیلات فصلی را به صید میگو اختصاص می‌دهد و به مدت ۳۰ تا ۴۵ روز استفاده از این روش را برای صید میگو آزاد می‌کند عقیل امینی اضافه کرد: از بین این سه دسته، «ترال کف» با توجه به ویژگی‌های که دارد بیشترین آسیب را به ذخایر و هم بستر دریا وارد خواهد کرد.

وی ادامه داد: شیلات برای صید میگو به ناچار مجبور است در طول سال فصلی را به صید میگو اختصاص دهد و از اواسط ماه مرداد به مدت ۳۰ الی ۴۵ روز استفاده از این روش را برای صید میگو آزاد کند.

امینی با تقدیر از صیادان قانونمند ادامه داد: در چند سال اخیر برخی از صیادان متخلف با استفاده از روش صید مخرب ترال کف در طول سال موجب آسیب جدی به ذخایر ارزشمند خلیج فارس شده‌اند، که لازم است دستگاه قضا و شیلات با این دسته از صیادنماها به جد برخورد کند.

معضلات صید پرساین

امینی همچنین در رابطه با روش صید پرساین توضیحاتی ارائه و افزود: در سال‌های گذشته برای بهره برداری از ذخایر ارزشمند ساردین ماهیان و با توجه به میزان ذخایر موجود، تعداد ۱۴ مجوز صیادی با روش صید پرساین در منطقه کنگان و عسلویه صادر شده است که متأسفانه در این منطقه نیز عده‌ای بدون مجوز از شیلات به استفاده از این روش روی آوردند.

امینی تصریح کرد: استفاده از این روش فقط برای این ۱۴ قایق صیادی است که مجوز صید ساردین را دارا هستند و آن هم در زمان خاص و گونه ساردین و هر گونه اقدام غیر از آن تخلف محسوب می‌شود.

مقابله با صید غیرمجاز

دادستان عمومی و انقلاب بوشهر با تاکید بر اهمیت مقابله با صیدهای غیرمجاز در استان بوشهر اظهار داشت: بدون شک دستگاه قضائی استان هم صدا و حامی شیلات استان است و برای تحقق اهداف عالی این دستگاه اجرایی حمایت‌های لازم را خواهد کرد.

عمار شهنیایی تاکید کرد: دادگستری با همه ظرفیت‌ها از شیلات در راستای حفظ ذخایر آبزیان و همچنین ممانعت و برخورد با صید و صیادی غیر مجاز حمایت می‌کند.

انتظار می‌رود که با عزم جدی مسئولان ضمن مقابله جدی با شیوه‌های صید غیرمجاز در خلیج فارس، تدابیری اندیشیده شود که شیوه‌های جدید صید که خطر کمتری برای نسل آبزیان دارند، جایگزین صید ترال شود.