خلیج فارس:اینها جملاتی است که رئیس جمهور پزشکیان در سخنرانی های مختلف خود بیان داشته است. به نظر می رسد پزشکیان از جملات سوالی در سخنرانی ها و صحبت های خود بیش از اندازه استفاده می کند. چه دلایلی برای این موضوع می توان برشمرد؟
جلیل بیات در عصر ایران نوشت؛ به این جملات خوب دقت کنید: «چرا وقتی کسی قانون را اجرا نمی‌کند، ارتقا هم می‌گیرد؟»، «چرا باید در کشور ما، هم ثروتمندان و هم نیازمندان یارانه دریافت کنند؟»، «چرا باید به اسم کسی که درآمد ندارد ماشین آنچنانی وارد شود؟»، «چرا عده‌ای باید از عناوینی مانند FATF فرار کنند؟»، «چرا باید بپذیریم که در کشورمان و در شهرهای ما، دانش‌آموزان جایی مناسب برای تحصیل نداشته باشند؟»، «چرا باید ۶۰ درصد مردم استان ]سیستان و بلوچستان[ کمیته امدادی باشند؟»، «چرا باید مملکت ما با سخنرانی یک رئیس جمهور در آن سر دنیا همه چیزش به هم بخورد؟ چرا ما نباید بتوانیم مشکل‌مان را حل کنیم؟»، «چطور ممکن است که کشوری از آن سوی دنیا برای ما تصمیم بگیرد و بگوید که چگونه باید زندگی کنیم؟»
اینها جملاتی است که رئیس جمهور پزشکیان در سخنرانی های مختلف خود بیان داشته است. به نظر می رسد پزشکیان از جملات سوالی در سخنرانی ها و صحبت های خود بیش از اندازه استفاده می کند. چه دلایلی برای این موضوع می توان برشمرد؟
۱- تجربه کاری پیشین
پیشتر درباره مرحوم رئیسی نوشته بودم از آنجا که تقریبا تمام عمر کاری خود را در دستگاه قضا بود به «دستور دادن» عادت کرده بود و از جملات «باید چنین شود»، «باید چنان شود» به کرات استفاده می کرد، بدون آنکه درباره «چگونگی» انجام آنها صحبت نماید. آقای پزشکیان نیز بیشتر از شانزده سال است که نماینده مجلس بوده و مجلس بیشتر با سوال و پرسش و استیضاح و تحقیق و تفحص سر و کار دارد. لذا شاید بتوان یک دلیل این حجم بالا از جملات سوالی در صحبت های پزشکیان را نوعی عادت دانست که در ذهن و کلام پزشکیان جا افتاده است.
۲- حفظ وفاق و وحدت ملی
ممکن است پزشکیان از ابراز نظر صریح پرهیز می کند به این دلیل که نمی خواهد آنچه را که خود «وفاق ملی» می نامد تضعیف کند و لذا نظرات و دیدگاههای خود را در قالب جملات پرسشی ابراز می کند تا هم موضع خود را به نوعی بیان کرده باشد و هم تند و تیزی جملات صریح و بی پرده را نداشته باشد. البته از آنجا که رئیس جمهور سوگند یاد کرده است در حفظ منافع ملی و نه وفاق میان گروههای سیاسی بکوشد، اگر پزشکیان از کاربرد جملات پرسشی چنین قصدی دارد، آنگاه این اقدام او را باید چه نامید؟
۳- ناتوانی در حل سوالات
پاسخ اکثر سوالاتی که پزشکیان مطرح می کند نه تنها برای مسئولان و کارشناسان، بلکه غالبا برای عموم مردم نیز مشخص و مبرهن است. ضمن آنکه اساسا وظیفه رئیس جمهور طرح سوال نیست، بلکه یافتن راههایی برای حل این سوالات است. ممکن است اینکه رئیس جمهور به جای پاسخ یابی به سوال یابی می پردازد به این دلیل باشد که او قادر به حل برخی از این مهم ترین سوالات نیست، منتهی با طرح آن می خواهد نشان دهد که به مشکلات واقف است، اما کاری از دستش برنمی آید؛ چنانکه یکبار گفته بود: «شما خیال می‌کنید من کی هستم؟ تصور می کنید حالا که رئیس‌جمهور شده‌ام، انگار یک جعبه جادویی دارم که می‌توانم مشکلات را با سحر و جادو حل کنم؟ نه، واقعیت این نیست.»
۴- استفهام انکاری
برخی سوالاتی که پزشکیان مطرح می کند اساسا به قصد یافتن پاسخ نیست، چون پاسخ در خود سوال مستتر است و در واقع نوعی استفهام انکاری است. به طور مثال پزشکیان در یکی از سخنرانی های خود گفته بود: «رهبر معظم انقلاب اسلامی سند چشم‌اندازی را ابلاغ کردند که قرار بود بر اساس آن به جایگاه اول منطقه در علم و اقتصاد برسیم، اما مورد غفلت قرار گرفته است؛ آیا ما امروز در جایگاه اول منطقه هستیم؟» مشخص است که در اینجا سوال به قصد پاسخ مطرح نشده، چراکه همه می دانند ایران در جایگاه اول منطقه قرار ندارد. منتهی چنین سوالاتی به قصد تلنگر به برخی گروههای سیاسی یا نهادها و ارگان های صاحب قدرت مطرح می شود.
۵- سوال به قصد انتقال پیام
ممکن است برخی سوالات پزشکیان نه به قصد دریافت پاسخ، بلکه با هدف انتقال پیام مطرح می شود. به طور مثال وقتی خطاب به آمریکا عنوان می کند: «اگر واقعاً به‌دنبال مذاکره هستند، چرا سیاست‌های خصمانه خود را متوقف نمی‌کنند؟»، در واقع این پیام را انتقال می دهد که اگر از سیاست فشار حداکثری دست بردارید، امکان مذاکره وجود دارد؛ چنانکه اخیرا نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: «اگر عزتمندانه بیایند، مذاکره می‌کنیم.»
علی رغم همه‌ی اینها به نظر می رسد آقای رئیس جمهور باید در استراتژی روابط عمومی و سخنرانی خود تجدیدنظر کند. (البته اگر اساسا استراتژی‌ای وجود داشته باشد) بهتر است به جای طرح سوالات متعدد، صریح و بی‌پرده با مردم سخن بگوید و مشکلات را توضیح دهد. اگر جایی هم لازم است مقتدرانه بایستد، در قالب جملات سوالی، اقتدار را از معنا تهی نکند.
