جنبش حماس

خلیج فارس:رژیم اسرائیل از ابتدای جنگ غزه تا به امروز، ادعا‌های مختلفی را مطرح کرده است. به عنوان مثال در همان ساعات ابتدایی اجرای عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر، اسرائیل مدعی شد که نیر‌وهای حماس اقدام به سر بریدن برخی نوزادان ساکن در شهرک‌های اسرائیلی و یا تجاوز به زنان این مناطق کرده اند. ادعا‌هایی که اندکی بعد از سوی خبرنگاران و رسانه‌های مختلفی که آن‌ها را بازتاب داده بودند، رد شد و حتی خودِ ارتش اسرائیل نیز دو ادعای مذکور را تکذیب کرد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو؛ در ادامه نیز ادعایی‌های از این دست طرح شد که مثلا ارتش اسرائیل و مقام‌های ارشد سیاسی اسرائیلی بار‌ها ادعا کرده اند که توانسته اند جنبش حماس و شبکه تونل‌های زیرزمینی آن را تا حد زیادی ضعیف کرده و از کار بیندازند. این در حالی است که جدیدترین ارزیابی‌های نهاد‌های اطلاعاتی آمریکا حاکی از این هستند که حماس هنوز هم از قابلیت‌های عملیاتی قابل توجهی برخوردار است و اسرائیل تا شکست قطعی حماس راهی طولانی را در پیش دارد.

در عین حال، نشریه “نیویورک تایمز” نیز به تازگی در گزارشی به نقل از منابع آگاه اعلام کرده که شبکه تونل‌های زیر زمینی حماس در نتیجه حمله اسرائیل به نوار غزه، نهایتا چیزی در حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و با شدت و ضعف‌های مختلف، آسیب دیده است. درست بودنِ این قبیل ادعا‌ها را می‌توان از تشدید تحرکات طرف‌های غربی به ویژه فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها، در قالب برگزاری نشست پاریس متوجه شد. برونداد نشست مذکور یک پیشنهاد برقراری آتش‌بس بوده که البته حماس به تازگی دیدگاه و نظر خود را در قالب آن مطرح کرده و تاکید نموده که آتش بس دائم باید برقرار شود و روند انجام کار نیز بایستی در سه مرحله که هرکدام ۴۵ روز به طول می‌انجامد صورت گیرد.

این موضوع سبب شده تا برخی نشریات اسرائیلی به صراحت به این نکته اشاره کنند که به نظر می‌رسد که مدیریت جنگ غزه و روند‌های آتی آن به دست جنبش حماس است و نه اسرائیل.

با این همه، به تازگی رژیم اسرائیل ادعای تازه‌ای را علیه ایران مطرح کرده که در نوع خود جای تامل و بررسی دارد. ارتش رژیم اشغالگر قدس مدعی شده که به اسنادی در مناطق شمالی غزه از جنبش حماس دست یافته که بر اساس آن‌ها، ایران در فاصله میان سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰، چیزی در حدود ۱۵۴ میلیون دلار کمک مالی را به صورت مستقیم به جنبش حماس و رهبران آن در نوار غزه اعطا کرده است.

تنها اندکی پس از طرح این ادعا، حماس با صدور بیانیه‌ای، این قبیل ادعا‌های اسرائیل را مضحک توصیف کرد و غیرواقعی خواند. با این همه، آنچه اخیرا ارتش اسرائیل در مورد کمک مالی ایران به حماس ذکر کرده، در نوع خود حامل ۴ پیام عمده و محوری است که توجه به آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد.

اول، تنها اندکی پس از طرح ادعای اخیر اسرائیل علیه ایران، بسیاری این پرسش را مطرح کرده اند که چطور می‌شود که اسرائیل به اسناد محرمانه مالی جنبش حماس دست پیدا می‌کند، اما نمی‌تواند اسرای خود را در نوار غزه حتی با بکارگیری شمار قابل توجهی از نیرو‌های ویژه و زبده‌اش، پیدا کند و آن‌ها را آزاد کند. پیش از این اسرائیلی‌ها مانور گسترده‌ای را در این رابطه می‌دادند که کماندو‌های اسرائیلی و یا اعضای تیپ گولانی ارتش اسرائیل، خیلی زود می‌توانند با استفاده از زور، اسرای اسرائیلی را که در کنترل حماس هستند، آزاد کنند.

با این حال، تاکنون نه تنها حتی یک اسیر اسرائیلی با استفاده از زور آزاد نشده بلکه بر اساس داده‌های رسمی، ۳۲ اسیر اسرائیلی در نتیجه بمباران‌های خودِ ارتش اسرائیل کشته شده اند و ۳ اسیر اسرائیلی نیز با گلوله مستقیم نظامیان اسرائیلی جان باخته اند. معادله‌ای که یک رسوایی بزرگ را برای اسرائیل تداعی می‌کند و حاکی از توان قابل توجهِ اطلاعاتی گروه‌های مقاومت فلسطینی است.

حال در این فضا، اینکه اسرائیل مدام ادعا می‌کند که منابع مالی حماس را توقیف کرده و یا به اسناد محرمانه مرتبط با آن دست پیدا می‌کند، چندان واقع بینانه نیست.

دوم اینکه اسرائیلی‌ها سال هاست که در قالب‌های مختلف، علیه ایران دست به سندسازی می‌زنند. شاید نقطه اوج این تلاش‌ها را بتوان در قالب پرونده هسته‌ای کشورمان مشاهده کرد. در این راستا، اسرائیلی‌ها بار‌ها اسناد و مدارک جعلی را به آژانس بین المللی انرژی اتمی تحویل داده اند و از این طریق سعی داشته اند که تصویری امنیتی و غیرواقعی را از برنامه اتمی ایران به آژانس و دیگر کشور‌های دنیا ارائه کنند.

از این رو، چندان عجیب نیست که در مورد ادعای اخیر ۱۵۴ میلیون دلاری خود علیه ایران نیز پرده جدیدی از این سندسازی‌ها را در دستورکار داشته باشند.

سوم اینکه کمتر کسی تردید دارد که ارتش اسرائیل در جنگ غزه با بن بست رو به رو شده است. ارتش اسرائیل همان ارتشی است که در سال ۱۹۶۷، چند ارتش عربی را ظرف شش روز شکست داد با این حال در مقابله با جنبش حماس بیش از چهار ماه است که در باتلاق جنگ غزه گرفتار شده است. موضوعی که به یک سرافکندگی بزرگ برای اسرائیلی‌ها تبدیل شده است. در این شرایط، نتانیاهو نخست وزیر صهیونیست‌ها به تازگی اعلام کرده که با قوای نظامی محدود نمی‌تواند به شهر رفح در جنوب نوار غزه حمله کند.

در این بحبوحه، فشار‌های قابل توجهی از سوی خانواده‌های اسرا و سربازان کشته و مجروح شده اسرائیلی و البته فعالان اقتصادی و تجاری صهیونیست و همچنین لیبرال‌های اسرائیلی به نتانیاهو وارد می‌شود تا جنگ غزه را هر چه سریعتر خاتمه دهد. بگذریم که موضع بین المللی اسرائیل نیز تا حد زیادی مخدوش شده است. حال در این فضا، کاملا طبیعی است که اسرائیل با بحران کسب دستاورد رو به رو باشد و سعی کند تا برگ‌های برنده‌ای را برای خود رو کند.

این موضوع می‌تواند در قالب طرح ادعا‌های مختلف در بحبوحه جنگ غزه رنگ واقعیت به خود بگیرد. ادعای اخیر صهیونیست‌ها علیه ایران نیز می‌تواند در همین قالب و چهارچوب معنا و مفهوم پیدا کند.

در نهایت چهارم اینکه حتی اگر از دریچه صهیونیست‌ها هم بخواهیم به ماجرا بنگریم و به ادعای اخیرشان مبنی بر اعطای ۱۵۴ میلیون دلار کمک مالی از سوی ایران به جنبش حماس بنگریم، باید این نکته را مد نظر داشته باشیم که خودِ رژیم اسرائیل سالانه ۳.۸ میلیارد دلار کمک مالی ثابت را از دولت آمریکا دریافت می‌کند که البته در بحبوحه جنگ غزه این کمک‌ها تاکنون به چیزی بیش از ۱۴ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است. کمک‌هایی که در یک بازه زمانی کوتاه مدتِ چند روزه و نه مثلا ظرف ۶ سال به اسرائیل تخصیص داده شده اند.

از این رو، کمک ۱۵۴ میلیون دلاری ایران به حماس ظرف شش سال، تقریب ۱۵۰ برابر کمتر از کمک‌های اعطایی آمریکا به اسرائیل در یک بازه زمانی چند روزه است. گذشته از آن اساسا مقاومت ملت فلسطین در برابر تجاوز و اشغالگری اسرائیل، یک مقاومت مشروع است و قاعدتا حمایت از آن نیز کاملا انسانی و مشروع قلمداد می‌شود.

در حقیقت، از هر منظر که بنگریم، حتی اگر ادعای اخیر اسرائیل علیه ایران را درست نیز تصور کنیم، با توجه به موضع و جایگاه رژیم اشغالگر قدس در رابطه با ملت فلسطین، اقدامِ ایران نه یک حرکت نامشروع، بلکه اقدامی انسانی است و البته که در قالب معادلات مرتبط با ایجاد بازدارندگی و توازن علیه صهیونیست‌ها نیز معنا و مفهوم خاصی را پیدا می‌کند.

خلیج فارس: «حمله زمینیِ اسرائیل به نوار غزه، حماس را از کره زمین محو خواهد کرد.» این گفته «یوآف گالانت» وزیر جنگ اسرائیل است که در دوره زمانی پس از اجرای موفقیت‌آمیز عملیات طوفان اقصی و کارزار نظامی گسترده اسرائیل علیه نوار غزه و آماده‌سازی این رژیم جهت حمله زمینی مطرح شده است. اگرچه که «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل نیز به کرات در سخنرانی‌های مختلف خود از عزم جدی اسرائیل جهت حمله به نوار غزه و نابودسازی جنبش حماس سخن گفته است.

به گزارش خلیج فارس؛ پالسی روشن از این واقعیت مخابره می‌شود که دیر یا زود بایستی انتظار عملی‌شدن جنگ زمینی اسرائیل علیه نوار غزه و مقاومت فلسطین را داشت و مقام‌های ارشد اسرائیلی با موضع‌گیری‌هایی از این دست، عملا راه برگشتی را از تصمیم خود باقی نمی‌گذارند. با این حال، یکی از دل‌مشغولی‌های اصلی و مهم اسرائیل مرموز و خطرناک بودنِ حماس برای این رژیم است.

به بیان ساده تر، اسرائیل نمی‌داند که چه چیزی در غزه انتظار آن را می‌کشد و اساسا سطح آمادگی مقاومت فلسطین در چه حدی است؟ آیا امکان دارد که اسرائیل با شگفتی‌های به مراتب بزرگتری در نوار غزه در قیاس با عملیات طوفان اقصی رو به رو شود؟

پرسش‌هایی از این دست، تردیدهایی جدی را در اردوگاه اسرائیلی‌ها جهت حمله زمینی به نوار غزه ایجاد کرده‌اند و البته که از ۳ منظر، قابل توجه هستند.

۱. حماس روی زمین نیست!

حماس دشمنی عادی برای اسرائیل نیست. این جنبش پایگاه‌های زمینی، هوایی، دریایی و یا مقرهای مشخصی ندارد و حتی در شرایط عادی نیز نیروهای این جنبش در خیابان‌های نوار غزه به صورت آشکار و با ماموریت‌های خاص تردد ندارند. شاخه نظامی حماس سال هاست که تحت رهبری «محمد ضیف» است. فردی که او نیز تا حد زیادی فردی ناشناخته است و حتی عکسی جدید نیز از وی در اختیار نیست و عکس‌های منتشر شده از او مربوط به بیش از یک دهه قبل هستند.

ضیف در طی سال‌های اخیر، به ایجاد شبکه‌هایی پیچیده از تونل‌های زیرزمینی در اقصی نقاط نوار غزه که البته به مناطق مجاور با اراضی اشغالی نیز راه دارند، نظارت داشته است. تونل‌هایی که رسانه‌های غربی از آن‌ها به عنوان «متروی حماس» یاد می‌کنند و توانمندی‌های رزمی مبارزان حماس را به نحو قابل توجهی افزایش می‌دهند.

از این رو، حماس مدت هاست که تحرکات خود را از روی زمین به زیر زمین انتقال داده است و نیروها، ادوات و مهمات خود را در زیر زمین جابجا می‌کند. اقدامی که هم این جنبش را از حملات هوایی و پهپادی صهیونیست‌ها در امان نگه می‌دارد و هم چالش‌های احتمالی از سوی جاسوسان علیه حماس را به حداقل ممکن می‌رساند. در این شرایط، اسرائیل هر لحظه باید انتظار ظاهر شدن نیروهای حماس در صورت حمله زمینی به نوار غزه را داشته باشد و انگار نیروهای آن به نوعی در زمینِ بازی و تله حماس گرفتار هستند.

در عین حال، نباید فراموش کرد که ارتش اسرائیل به شدت به نیروی هوایی وابسته است و استفاده نیروهای حماس از تونل‌های زیرزمینی تا حد زیادی توان هوایی اسرائیلی‌ها در حمله زمینی به نوار غزه را مختل می‌کند. موضوعی که خود یک ضربه جدی به اسرائیل است و می‌تواند برای آن‌ها چالش آفرین باشد.

مجموع این مسائل سبب شده‌اند تا به تازگی پایگاه خبری میدل ایست مانیتور در گزارشی، نیروهای حماس را به «ارتش اشباح» تشبیه کند که می‌توانند آرامش را از اسرائیلی‌ها به نحوی جدی سلب کنند و به آن آسیب‌های جدی وارد کنند. در این میان نباید از یاد برد که نیروهای حماس در گروه‌های مختلف و بعضا به صورت مستقل وارد میدان عملیات علیه اسرائیل می‌شوند و از تجهیزات ارتباطی چندانی نیز استفاده نمی‌کنند.

این معادله ضربه‌پذیری آن‌ها در برابر دشمن اسرائیلی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و در عین حال، سطح پیش‌بینی ناپذیری آن‌ها را برای تل آویو افزایش می‌دهد.

۲. چالش جغرافیا و جمعیت

هر چه از عملیات طوفان اقصی می‌گذرد، اسرائیل با آسیب‌ها و خسارات جدی‌تری رو به رو می‌شود. به بیان ساده‌تر، زمان کاملا به نفع حماس است. رژیم اسرائیل ضربات مهلکی متحمل شده و جز با بمباران غزه که سناریوی تکراری آن است، به این موضوع پاسخ نداده و نتوانسته دستاوردهای مناسبی را جهت عرضه به افکار عمومی اسرائیل کسب کند. حال اسرائیلی‌ها به خوبی می‌دانند که در حمله زمین به نوار غزه که به زعم خودشان برگ برنده آن‌ها جهت ارائه به افکار عمومی اسرائیل است، حماس حامل دو چالش جدی علیه نیروهای ارتش این رژیم است.

اولا، نیروهای حماس کاملا به جغرافیای نوار غزه به صورت میدانی و عملیاتی مسلط هستند. معادله‌ای که سبب می‌شود تا نیروهای اسرائیلی نتوانند آزادنه به مانور در جریان حمله زمین به نوار غزه بپردازند. در عین حال، باید توجه داشت که حماس تجربه زیادی را نیز در جنگ شهری کسب کرده است.

دلیل این مضوع نیز روشن است: زیرا نیروهای حماس سال هاست که خود را آماده حمله زمینی رژیم اسرائیل به نوار غزه کرده‌اند و این سناریو موضوعی بوده که همواره برای آن‌ها قریب الوقوع و روی میز بوده است. این در حالی است که ارتش اسرائیل چندان در حوزه جنگ شهری فعال نبوده و در این زمینه تجربه و مهارت میدانی ندارد. حمله زمینی اسرائیل به نوار غزه به این معناست که اسرائیلی‌ها باید خانه به خانه این منطقه را پاکسازی کنند. موضوعی که می‌تواند هزینه‌های سنگینی را برای رژیم اسرائیل به همراه داشته باشد و آن را وارد یک گرداب به معنای واقعی کلمه کند.

دوم اینکه نوار غزه یکی از متراکم‌ترین مناطق جمعیتی در جهان است. اگرچه اسرائیلی‌ها در مدت اخیر تهدیدات زیادی را دال بر قریب الوقوع بودنِ حمله خود مثلا به شمال نوار غزه مطرح کرده و از شهروندان فلسطینی خواسته‌اند که هر چه سریع‌تر این منطقه را ترک کنند، با این حال، چالش تراکم جمعیت در نوار غزه هنوز هم برای اسرائیل پابرجاست و می‌تواند مشکلات جدی را برای آن ایجاد کند. معادله‌ای که به هر حال یک برگ برنده در دستان مقاومت اسلامی فلسطین به حساب می‌آید.

۳. شوک تقویت توان و تدبیر نظامی حماس

پیش از عملیات طوفان اقصی و اوج گیری مجدد درگیری‌های اسرائیل و مقاومت اسلامی فلسطین در نوار غزه، برخی تحلیلگران مسائل راهبردی و امنیتی گزارش‌های مختلفی را منتشر و از نگرانی جدی اسرائیل به دلیل افزایش توان و تدبیر نظامی حماس خبر می‌دادند. با این حال، ملیات طوفان اقصی و کشته شدن بیش از ۱۵۰۰ اسرائیلی موجب وارد آمدن یک شوک جدی به نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و البته سازوکارهای سیاسی اسرائیلی شد.

در این فضا، اسرائیل هم از عملیات طوفان اقصی و مهارت دستگاه‌های امنیتی و نظامی حماس نگران شده و هم پختگی این جنبش در مواجهه با تحرکات اسرائیل نیز به یک دغدغه بزرگ برای تل آویو تبدیل شده است. در مدت اخیر حماس به صورت مدیریت شده، برگ‌های خود علیه اسرائیل را رو کرده و این پیام را به آن رسانده که هنوز هم کارت‌های معتبری را در دست دارد. کارت‌هایی که می‌توانند معادلات بازی را به کل تغییر دهند و خود تعیین کننده باشند.

در عین حال، انتشار گزارش‌های مختلف مبنی بر هماهنگی قابل توجه حماس با حزب الله لبنان در صورت حمله زمینی اسرائیل به نوار غزه نیز محافل نظامی و امنیتی اسرائیل را نگران کرده که مبادا با بحران‌های جدی در صورت حمله زمینی به نوار غزه رو به رو شوند. حزب الله لبنان در مدت اخیر نشان داده که می‌تواند ضربات کاری به اسرائیل وارد کند.

در این میان، در برخی موارد نوعی تقسیم کار قابل توجه میان حماس و حزب الله لبنان نیز وجود داشته است. موضوعی که پیام‌های مهمی را به اسرائیل مخابره می‌کند. مثلا حماس دامنه حملات موشکی خود را به شهرک‌های شمال اراضی اشغالی نیز رسانده و حزب الله لبنان، به جای هدف قرار دادن شهر و شهرک‌های اراضی اشغالی که به آن نزدیک هستند، سامانه‌های راداری و مخابراتی و شنود اسرائیلی‌ها را هدف قرار می‌دهد. در این چهارچوب، هم حماس و هم حزب الله، سنجیده و به دور از هیجان رفتار می‌کنند. مساله‌ای که برای اسرائیل، فضای ابهام و تردید و در عین حال وحشت را تقویت کرده است.

منبع: فرارو

خلیج فارس:خالد مشعل، رئیس جنبش «حماس» که در خارج از کشور غزه به سر می‌برد، با اشاره به حمله غافلگیرانه گردان‌های القسام – شاخه نظامی حماس – به سرزمین‌های اشغالی، این حمله را یک «ماجراجویی حساب شده» دانست و گفت: «ما به خوبی از عواقب عملیات ۷ اکتبر خود آگاه هستیم.»

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از جماران؛  مشعل با تایید بر اینکه جزئیات آمار اسیران فقط در اختیار گردان‌های القسام است، تاکید کرد: «ما به اندازه کافی اسیر نظامی اسرائیلی برای مذاکره در مقابل اسرای خود داریم و به برخی کشور‌ها آمادگی خود را برای تحویل دادن اسرای غیرنظامی اعلام کردیم.»

رئیس جنبش حماس در خارج افزود: «ما فقط درباره اسرای نظامی اسرائیلی صحبت می‌کنیم و اسرای اسرائیلی را تنها در مقابل آزادی همه اسرای خود مبادله خواهیم کرد.»

خالد مشعل با بیان اینکه دولت نتانیاهو «یهودی سازی الاقصی» را در دستور کار قرار داده است، تاکید کرد: «اسرائیل ما را می‌کشد، چه مقاومت بکنیم و چه نکنیم.»

او همچنین افزود: «محاسبات عملیات ما علیه اسرائیل در چارچوب محدودی انجام گرفت که هدف آن دستیابی به عامل غافلگیری بود و لذا همه از آن خبر نداشتند.»

او با بیان اینکه حماس و گروه‌های فلسطینی غیرنظامیان را هدف قرار نمی‌دهند، گفت: «این اسرائیل است که غیرنظامیان را به بطور گسترده هدف قرار می‌دهد.»

مشعل با تحسین از مواضع کشور‌های عربی گفت: «انتظارات بیشتری داریم، اما در عین حال مردمان این کشور‌ها را به جنگ دعوت نمی‌کنیم.»

خالد مشعل رئیس جنبش حماس همچنین با اشاره به اینکه «حزب الله و ایران از ما حمایت تسلیحات و پشتیبانی کردند» گفت: «از آن‌ها درخواست حمایت بیشتری داریم».

او درباره ورود کمک‌ها انسانی به نوار غزه گفت: «حماس نمی‌پذیرد که کمک‌ها به مردم جنوب نوار غزه محدود شود.»

مشعل در خصوص درخواست‌های اسرائیل مبنی بر خروج مردم غزه به مصر گفت: «ما از خروج از غزه خودداری می‌کنیم، آوارگی مردم غزه به مصر و اردن آسیب می‌رساند.»

رئیس جنبش حماس در خارج از فلسطین گفت: «عملیات تهاجمی ما در سرزمین‌های اشغالی به عنوان بخشی از یک جنگ دفاعی طولانی است.»

از زمان حمله مقاومت به سرزمین‌های اشغالی، نیرو‌های اسرائیلی سنگین‌ترین بمباران‌ها علیه غزه را انجام داده‌اند که طی آن بیش از ۴ هزار فلسطینی شهید شدند.

از سوی دیکر، محاصره شدیدی که اسرائیل علیه نوار غزه اعمال کرده خشم فلسطینیان در کرانه باختری را تشدید کرده است.

جروزالم پست نیز به نقل از وزارت بهداشت اسرائیل اعلام کرد که از آغاز جنگ تاکنون ۴۶۲۹ اسرائیلی مجروح شده‌اند. این روزنامه همچنین به نقل از سخنگوی ارتش اسرائیل از افزایش تعداد اسرا در نوار غزه به ۲۰۳ نفر خبر داد.

خلیج فارس:تنش و درگیری ها میان جنبش مقاومت فلسطین(حماس) و رژیم اشغالگر قدس، پس از اجرای موفقیت‌آمیز عملیات طوفان اقصی و تحمیل خسارات و تلفات بی سابقه به اسرائیل، به اوج خود رسیده است. در شرایط کنونی، رژیم اسرائیل، کرانه باختری را که شاهد درگیری های پراکنده نظامی با نیروهای اسرائیلی بوده، منطقه بسته نظامی اعلام کرده و البته که نوار غزه نیز در محاصره کامل زمینی، هوایی، و دریایی قرار دارد و جریان آب، برق، گاز آن قطع شده و ورود مواد غذایی به آن نیز به کل مختل شده است.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو؛ معادله ای که سبب شده تا حتی برخی از ناظران و تحلیلگران از احتمال وقوع فاجعه انسانی در نوار غزه، در سایه بمباران سنگین هوایی و پهپادی، و حملات موشکی اسرائیل به منطقه مذکور و البته طرح گمانه‌زنی های مختلف مبنی بر قریب الوقوع بودن حمله زمینی ارتش اسرائیل به نوار غزه سخن بگویند. در این شرایط، بسیاری از ملت های عربی و جریان های سیاسی و رسانه ای آن ها، همبستگی قابل توجهی را با مقاومت فلسطین و مردم نوار غزه نشان داده اند. در این راستا، شاهد حضور صدها لبنانی و یا اردنی در جوار مرزهای مشترک با اراضی اشغالی و تلاش های آن ها برای ورود به فلسطین اشغالی بوده ایم.

در کنار این ها، معادله موسوم به توافق عادی سازی روابط اسرئیل با کشورهای عربی-اسلامی نیز تا حد زیادی تعلیق شده و به طور خاص عربستان سعودی که بسیاری از قریب الوقوع بودنِ امضای توافق عادی سازی روابط میان آن و اسرائیل سخن می گفتند، به طور رسمی اعلام کرده که کلیه مذاکرات مرتبط با این مساله را در تمامی سطوح تعلیق کرده است. در این میان، دولت مصر در یک حرکت قالب تامل، “گذرگاه رفح” که تنها نقطه ارتباط نوار غزه با جهان خارج، ورای نظارتِ اسرائیل است را به روی مردم این منطقه بسته و به جای ورودی در این منطقه، از موانع بزرگ بتنی جهت انسداد گذرگاه مذکور استفاده کرده است.

این در حالی است که مصری ها در سال های گذشته همواره یکی از طرف های اصلی بوده اند که در میانجی گری با حماس و یا جهاد اسلامی، نقشی قابل توحه در برقراری آتش بس میان اسرائیل و مقاومت فسلطین بازی کرده‌اند و البته که جدای از این مساله، مصر یک کشور عربی است و نوعی حس مشترک عربی را با نوار غزه و مردم فلسطین دارد و طبیعتا باید منافع آن ها را بیش از اسرائیل مد نظر داشته باشد. با این حال، یک سوال عمده و محوری می شود: چرا دولت مصر اقدام به مسدودسازی کامل گذرگاه رفح کرده است؟

به نظر می رسد جهت پاسخ به این پرسش، به طور خاص می توان به دو مولفه عمده و محوری اشاره کرد.

1: دولت مصر و فرصت‌سازی از بحران در نوار غزه

در ماه ها و سال های گذشته، هشدارهای فراوانی در مورد بحران اقتصادی فراگیر مصر گفته و مطرح شده است. کشوری که به دلیل وقوع بحران هایی نظیر پاندمی کرونا و همچنین جنگ اوکراین، با افزایش قابل توجه میزان بدهی‌های خود به رقم بیش از 400 میلیارد دلار رو به رو بوده و البته که “عبدالفتاح السیسی” رئیس جمهور مصر نیز در فرصت های مختلف و به ویژه در قالب مجامع بین المللی، تاکید داشته که جامعه بین المللی باید هر چه سریعتر اعطای کمک های گسترده اقتصادی به مردم مصر را در دستورکار داشته باشد و الا امکان وقوع فجایع قابل توجه در این کشور، همزمان با انفجار بحران های اقتصادی وجود دارد.

در این راستا، اینطور به نظر می رسد که عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر و دولت این کشور، بحران جاری در نوار غزه را فرصتی قابل توجه برای خود و اقتصاد مصر می بینند تا شاید بتوانند از آن منافعی را برای کشورشان جلب کنند. در این رابطه کافی است توجه داشته باشیم که سال گذشته با اعطای وامی به مبلغ 3 میلیارد دلار به دولت مصر از سوی صندوق بین الللی پول موافقت شد که البته نهاد مذکور، بخشی از این پول را به دلیل عدم‌اطمینان از این مساله که دولت مصر بتواند بدهی های خود را بازپرداخت کند، به مصر تحویل نداده است.

از این رو، به احتمال زیاد دولت مصر در جریان رایزنی های خود با طرف های غربی و به ویژه دولت آمریکا، وعده‌هایی را از آن ها مبنی بر دریافت و جذب هر چه بیشتر وام ها و کمک های اقتصادی خارجی دریافت کرده است. معادله ای که برای اقتصاد مصر بسیار ضروری و واجب است و همانطور که پیشتر نیز گفته شد، وضعیت اقتصادی مصر به قدری وخیم است که پیش از جنگ اخیر غزه نیز بسیاری از ناظران و تحلیلگران، شرایط در این کشور را به یک بمب ساعتی تشبیه کرده بودند که هر زمان بیم انفجار آن می رود.

البته که به تازگی نیز شاهد سفر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا به مصر به عنوان آخرین مقصد وی در جریان سفر به کشورهای عربی منطقه بوده ایم. سفری که بسیاری از تحلیلگران، هدف اصلی آن را معطوف به درگیریهای جاری در نوار غزه و کنشگری فعالِ واشینگتن جهت اخذ تعهدات لازم از قاهره مبنی بر مسدودسازی کامل جریان‌های کمک به حماس از مبدا مصر ارزیابی کرده اند. بدون تردید دولت مصر نیز چانه زنی های خاص خود جهت اخذ امتیاز از طرف آمریکایی به ویژه در حوزه اقتصادی را انجام داده است. در این میان باید توجه داشته باشیم که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز به صورت سنتی کمک های مالی فراوانی را به مصر انجام می‌دهند.

در این چهارچوب، درگیری های جاری در نوار غزه که در نوع خود حاکی از تقویتِ قابل توجه دست منطقه ای محور مقاومت است، تهدیدی جدی برای این دسته از کشورها(دولت های عرب حاشیه خلیج فارس) به شمار می رود و به نظر می رسد که مصر برنامه‌ریزی‌های گسترده ای را با محوریت استفاده از این وضعیت جهت دریافت کمک های مالی از این دسته از کشورهای ثروتمند منطقه، در دستورکار قرار داده است.

دولت هایی که حداقل در ماه های گذشته، رویکردهای سخت گیرانه‌ای را در زمینه اعطای کمک مالی به دولت مصر در پیش گرفتند و البته که روابط قاهره با آن ها نیز تا حد زیادی همراه با تنش همراه بوده است. حال جنگ غزه، یک فرصت طلایی را برای مصر جهت امتیازگیری از این دسته از دولت ها فراهم کرده است.

2: دولت مصر و معمای تکنوکرات های وابسته

بایستی توجه داشت که عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور کنونی مصر و تیم سیاسی و نظامی حامی وی در قدرت، با یک کودتا علیه محمد مرسی رئیس جمهور سابق مصر در اوایل دهه 2010 میلادی، قدرت را در این کشور به دست گرفتند. کودتایی که با همکاری گسترده سیاسی و اطلاعاتی دولت آمریکا و مجمموعه کشورهای غربی صورت گرفت و تا حد زیادی معطوف به این مساله بود که مبادا جریان های اسلام گرا نظیر اخوان المسلمین بتوانند قدرت و حکومت را در مصر قبضه کنند.

در این شرایط، عملا تیمی از نظامیان و تکنوکرات ها در مصر روی کار آمده اند که وابستگی های شدید و گسترده‌ای را به جهان غرب دارند و اینکه تصور کنیم از میدان و فضای مانور مستقلی برخوردار هستند، چندان واقع‌بینانه نیست. اهمیت این موضوع به قدری جدی است که به نظر نمی رسد بتوان دولت کنونی مصر و رئیس‌جمهور آن را بدون پیوندهای پیدا و پنهان با جهان غرب، همچنان در قدرت تصور کرد.

از این رو، رفتار اخیر دولت مصر در مسدودسازی کامل گذرگاه رفح با موانع بتنی هم، صرفا یک جلوه و نمود بیرونیِ عادی از پیوندها و اتحاد این دولت با جبهه مخالف با مقامت فلسطین بوده است. به بیان ساده تر، اگر دولت مصر با درخواست های اسرائیل و آمریکا و مجموعه جهان غرب از خود همراهی نکند، تردیدی نیست که سناریوهای چندان مثبتی انتظار آن را نخواهند کشید.