ایرج نبی پور

راحله عبدالحسینی

رد پای تاریخ پزشکی کشور به دوران عیلامی می‌رسد. شکوفایی علم پزشکی هم در آن روزگار در یک شهر بندری بوده؛ بوشهر! این را بازدید از موزه تاریخ پزشکی خلیج‌فارس به ما می‌گوید؛ موزه‌ای بین‌المللی که دومین موزه تاریخ پزشکی کشور است و با اینکه فقط 6 سال از عمرش می‌گذرد به‌عنوان هفتمین موزه تخصصی پزشکی دانشگاهی در آسیا شناخته می‌شود.

موزه تاریخ پزشکی خلیج‌فارس با آمار بازدید 27 هزار نفری طی سال گذشته، اخیرا عنوان موزه برتر را در 3 شاخص گردآوری، پژوهش، بازدید و کودکان و نوجوانان کسب کرد.‌

عمارت تاریخی دهدشتی

برای بازدید از موزه تاریخ پزشکی بوشهر باید به عمارت تاریخی دهدشتی در محله کوتی بوشهر برویم.

انواع مختلف بیماری‌ها (از دوران‌های ایران باستان از عیلامیان تا تمدن اسلام، تمدن اسلام، صفویه، قاجاریه و دوران معاصر)، روش درمان، تجهیزات پزشکی، سیر تحول و پیشرفت طب در جنوب کشور در این عمارت 4 طبقه با 80 مجموعه در 14 گالری پیش‌روی‌مان است.‌

این موزه به همت دکتر ایرج نبی‌پور جمع‌آوری شده و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی بوشهر قرار گرفته. وسایل پزشکی که مشاهیر پزشکی در بنادر، جزایر و سواحل شمال خلیج‌فارس استفاده می‌کردند، انواع گیاهان دارویی بوشهر (۵۰۰ گونه)، سم‌شناسی دریایی و زندگی مشاهیر پزشکی استان در موزه به نمایش گذاشته شده‌است.

کتیبه شفاطلبی دوره عیلامیان، ست جراحی در جنگ جهانی اول، نخستین ست انتقال خون، نخستین یونیت دندانپزشکی مکانیکی ایران و ست دامپزشکی مربوط به قرن ۱۹ میلادی از جالب‌ترین آثار موجود در این موزه است.

چرا بوشهر؟

داشته‌های علم پزشکی در بوشهر به قدری غنی است که سبب راه‌اندازی دومین موزه تاریخ پزشکی کشور شده.

«میلاد آزموده»، مدیر موزه تاریخ پزشکی خلیج‌فارس درباره علت رشد پزشکی از گذشته تا‌کنون در بوشهر توضیح می‌دهد: «از دوران عیلامی گرفته تا دوره‌های بعدی تاریخی، بوشهری‌ها با هند، چین و آفریقا دادوستد داشتند. از سوی دیگر بوشهری‌ها در معبد لیان (به معنای آفتاب درخشان) داروهای گیاهی کشت و برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. رفت و آمد تاجران و بازرگانان خارجی به دادوستد گیاهان دارویی هم انجامید و تأثیر آن روی سلامتی بررسی می‌شد تا جایی که جاده آبی به نام جاده ادویه و گیاهان دارویی بین بوشهر و این کشورها شکل گرفت.

هنوز هم بسیاری از گیاهان دارویی در بوشهر به نام‌های هندی یا چینی معروف است و این نشان‌دهنده تجارت پررونق گیاهان دارویی در این سرزمین بوده. رفته‌رفته بریتانیایی‌ها به بوشهر آمدند و نخستین بهداری در بوشهر راه‌اندازی شد.»

وی یادآور شد: در روزگار معاصر بوشهری‌ها در کنسولگری با پزشکان طب مدرن آشنا شدند. آسیدعبدالرضا حکیم‌باشی در بوشهر از دربار ناصرالدین شاه قاجار لقب حافظ‌الصحه را دریافت کرد و پسرانش برای تحصیل در پزشکی به هندوستان رفتند. هنوز هم نوه‌های ایشان در بوشهر در رشته‌های فوق‌تخصص گوارش و اطفال مشغول درمان هستند.‌
منبع:همشهری

خلیج فارس: در هفته ای که گذشت، گوشه به گوشه این بندر کهن، برنامه های متفاوتی از سوی نهادها و ارگان های فرهنگی به مناسبت بزرگداشت 18 اسفند روز ملی بوشهر برگزار شد. به گزارش خلیج فارس؛ در این میان انجمن “ایرانی تاریخ” به مدیریت دکتر حسن الهیاری عضو هیآت علمی دانشگاه خلیج فارس روز پنج شنبه 17 اسفند نشستی علمی تخصصی ، در مدرسه  تاریخی سعادت برگزار نمود.

در این نشست با عنوان شب های بوشهر، پروفسور عبدالرسول خیراندیش، پروفسور ایرج نبی پور، دکتر عبدالکریم مشایخی، دکتر اشرف سلطانی نیا و سید روح اله صفوی به صورت رودر رو با حضار علاقمند به ایراد سخنرانی پرداختند و دکتر عباس عاشوری نژاد به صورت مجازی به سخنرانی پرداخت.استقبال علاقمندان به تاریخ و فرهنگ این بندر باستانی قابل توجه بود، ضمن اینکه یکی از نکات این برنامه، متولیان و مجریان آن بود که همگی دانشجویان رشته تاریخ دانشگاه خلیج فارس بودند.

حسن الهیاری مدیر انجمن ایرانی تاریخ انتخاب محل مدرسه سعادت برای برگزاری این برنامه را به سالروز تاسیس این مدرسه تاریخی و نقش مهم آن در توسعه علم و اندیشه در بوشهر عنوان نمود و گفت: مدرسه سعادت دانش آموختگان بسیاری را به جامعه فرهنگی ایران تقدیم نمود که هریک به نوعی منشأ خدمات ارزنده ای در زمینه های علمی، ادبی و فرهنگی گردیده اند و به عنوان پایگاه مهمی در تربیت نسلی خلاق، فرهیخته، دانشمند، عالم و ادیب شناخته می‌شود، نسلی که آغازگر جریان‌ها و حرکت‌های علمی نوین و تحول‌آفرین در منطقه جنوب بوده و هستند.

انجمن ایرانی تاریخ شعبه بوشهر، متولی بزرگداشت روز ملی بوشهر، نهادی است علمی و اجرایی که با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شده است و هدف اصلی از تشکیل این انجمن، گسترش، پیشبرد و ارتقاء علمی دانش تاریخی مخاطبان است. توسعۀ کیفی نیروهای متخصص، بهبود امور آموزشی و پژوهشی، برقراری ارتباط سازنده و مؤثر با مراکز علمی و انجمن‌های مشابه در سطح ملی و بین المللی از اهداف دیگر این انجمن است.