امام رضا

به گزارش خلیج فارس؛ فلسفه ساخت بیمارستان امام رضا(ع) تدبیر آستان قدس رضوی برای تأمین نیازهای درمانی مشهد بود و این شد که بزرگترین و مهم‌ترین بیمارستان شرق کشور با نام «شاه‌ رضا» یعنی همان امام رضا(ع) فعلی کلید خورد تا «کریم طاهرزاده بهزاد» که برای تحصیل در رشته معماری به برلین رفته و آن زمان تازه از فرنگ برگشته بود، پیشنهاد آستان قدس رضوی را هم بپذیرد و علاوه بر آرامگاه فردوسی، ساختمان تئاتر مشهد و دبیرستان دکتر علی شریعتی، نقشه ساختمان بیمارستان امام رضا(ع) را هم طراحی کند.

اثر فاخر طاهرزاده بهزاد سرانجام در سال 1381 در فهرست آثار ملی هم به ثبت رسید اما دانشگاه علوم پزشکی مشهد اکنون، در آستانه هشتاد و نهمین سالگرد تأسیس این بیمارستان(21 مهرماه) بخش‌هایی از این بنای تاریخی و هویتی مشهد را تخریب کرده است؛ این بخش، همان ساختمان رادیولوژی بیمارستان است و فرایند تخریب آن از خرداد ماه امسال آغاز شده تا بخش پیوند مغز استخوان جایگزین آن شود؛ هر چند دانشگاه علوم پزشکی مشهد نمای این ساختمان را حفظ کرده، اما بی‌تردید آنچه از ساختمان مانده، صرفا کالبدی بدون روح تاریخی آن است.

پیگیری‌های خبرنگار برنا برای گفت‌وگو با محمود شبستری، سرپرست کنونی دانشگاه علوم پزشکی مشهد که تا چندی پیش ریاست بیمارستان امام رضا(ع) را هم بر عهده داشت، به نتیجه نرسید و در نهایت از سوی روابط‌عمومی دانشگاه، مدیران بیمارستان امام رضا(ع) در جایگاه مسئول پاسخگویی به رسانه‌ها معرفی شدند؛ سرانجام هم روابط‌عمومی بیمارستان خبری تنظیم‌شده را در اختیار رسانه‌ها قرار داد که البته محتوای آن تناقض‌هایی با واقعیت دارد و نمی‌تواند افکار عمومی را درباره این اقدام اقناع کند.

تخریب با کار کارشناسی!

بر اساس خبری که روابط‌عمومی بیمارستان امام رضا(ع) منتشر کرده، علیرضا مسلم، معاون توسعه مدیریت و منابع این مجتمع درمانی، ارائه خدمات باکیفیت به بیماران پیوندی و نیز جلوگیری از اعزام بیمار به تهران یا خارج از کشور را دلیل اجرای پروژه ساخت بخش پیوند مغز استخوان در مجتمع درمانی امام رضا(ع) اعلام کرده است.

او با بیان اینکه بیماران بستری در بخش‌های پیوند به علت حساسیت بالایی که دارند مستلزم داشتن فاصله با سایر بیماران و دیگر بخش‌ها هستند، مدعی است که بر اساس کارشناسی‌های انجام‌شده، بخش رادیولوژی این مرکز مناسب‌ترین محل برای ساخت بخش پیوند در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده و به همین دلیل انتخاب شده است.

او این را هم گفت که مجوزهای لازم از سازمان میراث‌فرهنگی و شهرداری با شرط حفظ بنای ظاهری بخش دریافت شده و دانشگاه علوم پزشکی مشهد با رعایت همه شرایط اقدام به نوسازی و مرمت این بخش کرده است؛ این گفته‌های مسلم در حالی است که احسان زهره‌وندی، معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما تأکید کرد که اداره‌کل میراث فرهنگی از تخریب این بخش از بیمارستان بی‌اطلاع بوده است.

یک ادعای کذب

نکته جالب توجه دیگر در خبری که از سوی بیمارستان امام رضا(ع) منتشر شده این است که مدیران بیمارستان مدعی هستند «ساختمان رادیولوژی قدیم متعلق به ساختمان اصلی نیست و پس از انقلاب اسلامی بنا شده است و تنها در معماری ظاهری مشابه ساختمان اصلی است»؛ این در حالی است که علاوه بر شواهد تاریخی موجود، عبدا… بهرامی، رئیس اسبق بیمارستان امام رضا(ع) نیز در گفت‌وگوی چند روز اخیر خود، گفته که ساختمان رادیولوژی بیمارستان اواخر دهه 30 شمسی در باغ بیمارستان اضافه شد. زهره‌وندی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما تأیید کرد که بنای این ساختمان متعلق به دوره پهلوی است.

میراث در جریان بوده یا نبوده؟

او با بیان اینکه بیمارستان امام رضا(ع) مجموعه‌ای از بناهاست که شماری از آن‌ها در فهرست میراث ملی ثبت هستند نه همه‌شان، خاطرنشان کرد: با این حال، این مجموعه اکنون در خدمت مردم است و کار درمانی انجام می‌دهد و کاربری موزه‌ای ندارد.

زهره‌وندی در این گفت‌وگو در حالی از بی‌اطلاعی میراثی‌ها از تخریب ساختمان رادیولوژی بیمارستان گفت که به گفته خودش، حفظ نمای ساختمان با تأکید میراث فرهنگی بوده است: بنایی که اکنون داخل آن را تخریب کرده‌اند و با تأکید ما نما را نگه داشته‌اند، در فهرست میراث ملی ثبت نبوده است. قرار است بخش رادیولوژی به مرکز پیوند مغز استخوان تبدیل شود و ما گفتیم برای اینکه هماهنگی به هم نخورد، نماها را نگه دارند. تغییرات در بناهای ثبتی، کاملا با نظر و نظارت میراث فرهنگی انجام می‌شود.

بهرامی، رئیس اسبق بیمارستان امام رضا(ع) هم در همین گفت‌وگوی اخیر خود تأکید کرده که میراث فرهنگی باید در این زمینه پاسخ دهد زیرا تخریب بنا با مجوز میراث فرهنگی صورت گرفته است.

معاون اداره‌کل میراث فرهنگی این را هم گفت که به آثار تاریخی بیمارستان که در فهرست میراث ملی ثبت هستند، هنوز خدشه‌ای وارد نشده است.

«اینکه ثبت ملی نبوده، به این معنا نیست که بنا فاقد ارزش تاریخی بوده است» واکنش زهره‌وندی به این جمله خبرنگار ما این است: بناهایی که ارزش تاریخی داشته‌اند، ثبت ملی شده‌اند. در مجموعه بیمارستان امام رضا(ع) بسیاری از ساختمان‌ها جدید هستند. بسیاری از ساختمان‌ها نیز نماهای جالبی دارند اما ثبت ملی نیستند. مانند همین رادیولوژی که قرار است داخل آن تغییر کند و کالبد بیرونی بنا حفظ می‌شود تا خدشه‌ای به نمای بصری مجموعه بیمارستان وارد نشود. این اقدام دانشگاه علوم پزشکی به لحاظ قانونی، مسئله خاصی ندارد و ما نیز پیگیر هستیم و نظارت می‌کنیم.

تخریب بدون هماهنگی

در پاسخ به این جملات زهره‌وندی گفتیم: «به عملکرد میراث در این زمینه نقدهای بسیاری وارد است و ثبت ملی نبودن اثر، تخریب آن را توجیه نمی‌کند. صرفا نگه داشتن نمای بیرونی به معنای حفظ آن نیست و می‌شد راه‌های جایگزین دیگری یافت». او هم اینطور پاسخ می‌داد: بیمارستان باید با ما هماهنگی را انجام می‌داده و شاید تصورشان این بوده که چون ثبت ملی نبوده، نیازی به هماهنگی با ما نبوده است. هماهنگی لازم صورت نگرفته است. با این حال ما مسئول حفظ آثار تاریخی هستیم و به ماجرای تخریب ساختمان رادیولوژی هم به دلیل اینکه داخل این مجموعه تاریخی است، ورود کرده‌ایم و از مسئول فنی بیمارستان خواسته‌ایم برای ارائه توضیحاتی بیایند. با این حال چون اثر تاریخی ثبتی نبوده، ما مسئولیت قانونی نداریم و مرجع قضایی نیز ما را محق نمی‌داند.

این گفته‌های زهره‌وندی در حالی است که گزاره «سهل‌انگاری مسئولانه در حفظ آثار تاریخی شهر» ملکه ذهن ما مشهدی‌ها شده و در حافظه تاریخی‌مان فهرست پر و پیمانی داریم از تاریخ و هویت این شهر که تخریب شد و کسی آن‌ها را گردن نگرفت؛ از خانه تاریخی کوزه‌کنانی بگیرید تا شماری از بناهای مرحوم عابدزاده؛ گویی برخی پیمان نانوشته دارند که رد و نشان تاریخ را از شهر پاک کنند.

مطالبه میراث از علوم پزشکی

او زمان برگزاری جلسه مشترک با مسئول فنی بیمارستان امام رضا(ع) را پس‌فردا، یعنی یکشنبه اعلام کرد و درباره مطالبه اداره‌کل میراث فرهنگی از دانشگاه علوم پزشکی در این جلسه نیز گفت: دانشگاه علوم پزشکی اقدامات عمرانی در محدوده بیمارستان امام رضا(ع) را با هماهنگی میراث فرهنگی انجام دهد و باید این اقدامات با استعلام کتبی از میراث فرهنگی انجام شود.

منبع: برنا