فرهنگی

خلیج فارس: چهره و ژست محمدعلی شاه در عکس‌ها و حتی نقاشی‌هایی که از او کشیده شده، تقریبا آینه‌ای از شیوۀ حکومت اوست؛ همراه با یک تکبر همیشگی و نگاهی که انگار می‌خواهد پادشاه بودنش را به رخ همگان بکشد.

به گزارش «خلیج فارس» به نقل از فرادید، محمد علی شاه ششمین پادشاه سلسلۀ قاجار بود که در دوران حکومت کوتاه دو ساله‌اش نام خود را با «استبداد صغیر»، به توپ بستن مجلس شورای ملی و قتل مشروطه‌خواهانی مانند ملک‌المتکلمین و میرزاجهانگیرخان صوراسرافیل گره زد.

محمد علی شاه که وابستگی تام و تمامی به یک قدرت خارجی یعنی روسیه داشت، رویای کنار زدن مشروطه و بازگرداندن اقتدار پادشاهان سابق قاجار را در سر می‌پروراند، اما در عمل به نخستین پادشاه تبعیدی تاریخ معاصر ایران تبدیل شد؛ سرنوشتی که هر سه پادشاه بعد از او نیز آن را تجربه کردند.

اگر بشود خلقیات آدم‌ها را در عکس‌هایشان جستجو کرد، عکس‌های محمدعلی شاه را شاید بتوان به عنوان آینه‌ای از تکبر و خودبزرگ‌بینی او دید؛ او بر خلاف سایر پادشاهان قاجار مثل ناصرالدین‌شاه و مظفرالدین‌شاه که جلوی دوربین عکاسی بسیار راحت و عادی بودند و انواع ژست‌ها و حالت‌ها را داشتند، همیشه تقریبا با یک ژست واحد جلوی دوربین ظاهر شده است:

سری که به نشانۀ اقتدار کمی به عقب متمایل شده، سینۀ جلو داده و نگاهی که انگار می‌خواهد فریاد بزند: «من پادشاه هستم». جالب است که این ژست حتی در دوران تبعید هم از سر شاه نیافتاده و عکس‌های او در روسیه نیز هنوز تا حدی همان حال و هوای عکس‌های تهران را دارند.

محمدعلی شاه و همسرش در دوران تبعید

نقاشی‌ای که در زمان حیات محمدعلی شاه از او کشیده شده

خلیج فارس: “بت مک کیلوپ” مدیر سابق موزه ویکتوریا اند آلبرت لندن کوزه ماه را “نماد هویت کره ای” نامیده است. اگر قیمت نشانه‌ای از محبوبیت باشد اخیرا یکی از آن کوزه‌ها در حراج کریستی بیش از ۴.۵ میلیون دلار فروخته شده است. در ماه جاری یک نمونه نادر از کوزه ماه متعلق به اواخر قرن هفدهم یا اوایل قرن هجدهم در حراجی ساتبی در نیویورک به فروش می‌رسد جایی که پیش بینی می‌شود بیش از ۳ میلیون دلار فروخته شود.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، مدیر بین المللی هنر چینی ساتبی در قاره آمریکا و اروپا می‌گوید: “کوزه بزرگ ماه همیشه گران بوده است، اما من فکر می‌کنم افزایش قیمت و ارزش آن به این دلیل است که جذابیت آن کوزه‌ها اکنون جهانی شده است. شما یک گروه بین المللی از مناقصه گران را دارید که برای دستیابی به کوزه‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند. بنابراین، اکنون کلکیسیونر‌های علاقمند به گردآوری کوزه‌های ماه فراتر از جامعه سنتی کلکسیونر‌های خبره کره‌ای هستند”.

برچسب‌های قیمت هنگفت نیز ناشی از کمیاب بودن آن کوزه‌ها است. اگرچه کوزه‌های ماه برای بیش از یک قرن در کوره‌های سلطنتی آخرین پادشاهی کره سلسله چوسان ساخته شده بودند تصور می‌شود امروزه تعداد کمی از آن کوزه‌ها وجود داشته باشند. تخمین‌ها در مورد تعداد کوزه‌های ماه بزرگتر (کوزه‌هایی که بیش از ۴۰ سانتی متر بلندی و پهنا دارند) که در طول سالیان متمادی باقی مانده اند بین ۱۲ تا ۳۰ عدد متغیر است.

پس از عبور از خانه‌های حراج و فروشندگان عتیقه در سراسر جهان تعدادی از کوره‌های ماه اکنون در مجموعه‌هایی مانند موزه بریتانیا و موزه هنر‌های زیبای بوستون و هم چنین در دست مجموعه داران خصوصی قرار دارند.

مالک بخشی از خوشبختی

اولین کوزه‌های ماه در کوره‌های سلطنتی در گوانگجو (شهری درست خارج از سئول نه شهر جنوبی بزرگ‌تر به همین نام) از سال ۱۶۵۰ تا ۱۷۵۰ ساخته شدند. آن کوزه‌ها از چینی سفید خالص و خاک رس سفید (خاک رس کائولن) که با نام خاک رس چینی نیز شناخته می‌شود ساخته شدند. این کوزه‌ها که مد‌های کنفوسیوسی در زمان خود بودند ارزش‌هایی مانند نزاکت، فروتنی، صرفه جویی و پاکی را بازتاب می‌دادند. این کوزه‌ها احتمالا در دربار و در خانه‌های اعضای طبقات بالای اجتماعی به عنوان ظروف غذا و مایعات یا به عنوان ظروف تزئینی استفاده می‌شدند.

در اواسط قرن بیستم کوزه‌های ماه به لطف تحسین کنندگان با نفوذی مانند “یاناگی سوئتسو” محقق صنایع دستی ژاپنی و “برنارد لیچ” کوزه گر بریتانیایی که در سال ۱۹۳۵ میلادی یکی از عتیقه فروشی‌های سئول را خریدند ارج و قرب بین المللی پیدا کردند. لیچ گفته بود که داشتن یک کوزه ماه مانند “داشتن یک قطعه از خوشبختی” است و بعدا برای نگهداری و سالم ماندن کوزه در دوره جنگ جهانی دوم آن را به یکی از دوستان سفالگرش داد و سپس کوزه توسط موزه بریتانیا خریداری شد.

“شارلوت هورلیک” مدرس تاریخ هنر کره در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن در مجله هنری “بولتن” نوشته است که پس از جنگ جهانی دوم کوزه ماه “توجه نسل اولیه هنرمندان و محققان کره‌ای پسا استعماری را به خود جلب کرد کسانی که به دنبال احیای تاریخ هنر و هویت ملی کره‌ای بودند”، زیرا این قطعات از دید او “با زبان بصری مدرنیسم بین المللی و مینیمالیسم اواسط قرن بیستم طنین انداز شدند و در عین حال یک اثر هنری کاملا کره‌ای باقی ماندند”.

جذابیت کوزه ماه

زمانی که ساتبی فروش آتی خود را اعلام کرد کوزه ماه به حراج گذاشته شده ۴۴ سانتی متری خود را به عنوان یک شیئ الهام بخش، شگفت انگیز و تسکین دهنده افرادی که در مقابل ان ایستاده اند توصیف کرد. “چوئی سونو” مدیر سابق موزه ملی کره کوزه‌های ماه موزه را عامل الهام بخش نوشتن و برانگیختن خلاقیت اش توصیف کرده است. برنارد لیچ می‌گوید این کوزه‌ها “ناخودآگاهی طبیعی” دارند و بدین خاطر آن را تحسین می‌کرد.

“یو ووک ایک” وزیر وقت اتحاد کره در سال ۲۰۱۲ میلادی از آن کوزه‌ها به عنوان استعاره‌ای برای توصیف شبه جزیره کره استفاده کرد چرا که کوزه‌های ماه در دو قطعه نیمکره ایجاد شده و در وسط به هم متصل می‌شوند.

“آر اِم” رپر از گروه کی پاپ بی تی اس اخیرا تصویری از خود در حالی که یک کوزه ماه مدرن را در آغوش گرفته در توئیتر منتشر کرده و می‌گوید آن کوزه به او احساس آرام می‌دهد.

شاید درک این موضوع برای بسیاری دشوار باشد که چگونه یک کوزه می‌تواند احساس آرامش در شما ایجاد کند. با این وجود، هر چه بیشتر به آن نگاه کنید چیز‌های بیش تری برای دیدن خواهید داشت. کوزه‌های ماه از هر زاویه‌ای متفاوت به نظر می‌رسند. بسیاری از افرادی که از کوزه ماه عکسبرداری کرده اند می‌گویند برای عکس گرفتن از آن برای کاتالوگ‌ها دچار مشکل شده اند، زیرا هر بار که یک کوزه ماه را می‌چرخانید یا نور را تغییر می‌دهید قطعه‌ای متفاوت به نظر می‌رسد.