چراغ سبز پزشکیان!

خلیج فارس:با گذشت بیش از ۱۵۰ روز از ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، همچنان یکی از اصلی‌ترین انتظارات از وی، بهبود وضعیت سیاست خارجی و در پی آن گشایش‌های اقتصادی است. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، اخیرا، در مصاحبه‌ای اختصاصی با شبکه آمریکایی NBC، ضمن هشدار در مورد هر گونه حمله به ایران گفته است که تهران آمادگی اصولی برای مذاکره با آمریکا دارد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «زمانی که ایران با قدرت‌های بزرگ درباره برنامه هسته‌ای خود گفت‌و‌گو کرد، ما به تمام تعهداتی که باید به آنها متعهد می‌شدیم، پایبند بودیم. اما متأسفانه این طرف مقابل بود که به وعده‌ها و تعهدات خود عمل نکرد.» همزمان با این گفت‌و‌گو، مذاکرات ایران با تروئیکای اروپا آغاز شده است و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز، کمی پیشتر از مسعود پزشکیان، به موضوع مذاکره با تروئیکای اروپا پرداخته است.

عراقچی گفته است: «ما با اروپایی‌ها مذاکرات هسته‌ای داشته‌ایم و غیر از این فعلا مذاکره دیگری نداریم.» کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه نیز روز سه شنبه (۲۵ دی) درباره روند سومین دور گفت‌و‌گو‌های ایران و اروپا در ژنو در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «من و دکتر مجید تخت روانچی با انریکه مورا و تیمش در ژنو گفت‌و‌گو‌های باز و سازنده‌ای داشتیم. ما عمدتاً در مورد لغو تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای و همچنین سایر موضوعات مورد علاقه دوجانبه تبادل نظر کردیم. ما همچنین به حمایت غیرقابل قبول اروپا از جنایات رژیم اسرائیل در غزه نیز پرداختیم.» با توجه به این شرایط پرسش‌هایی در خصوص چشم انداز مذاکرات، چگونگی پیش برد مذاکرات و تفسیر سخنان مسعود پزشکیان مطرح است. عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

عراقچی و پزشکیان درباره مذاکره «گفتار انتظاری» دارند

عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «گفت‌و‌گو‌های ما در ژنو با اروپایی ها، مقدماتی بود برای این که طرفین وضعیت یکدیگر را ارزیابی کرده و مذاکرات اصلی را در دور جدید شروع کنند. طبیعتا این مذاکرات، محور‌های مختلفی دارد، اما مهمترین محور آن شامل مسائل هسته‌ای می‌شود. نگاهی به بیانیه مورا نیز نشان می‌دهد در این مذاکرات در رابطه با تحویل سلاح به روسیه نیز گفت‌و‌گو شده است. مسائل خاورمیانه، مسائل حقوق بشری، آژانس و مکانیسم ماشه نیز از دیگر مسائلی است که در گفنگو با اروپا مورد بحث قرار می‌گیرد و به نظر می‌رسد که اروپا خود را آماده می‌کند امتیازاتی داده و امتیازاتی بگیرد. همانطور که اشاره کردم مسائل هسته‌ای نیز بسیار مورد توجه است. میزان انباشت اورانیوم، وضعیت غنی سازی و امثالهم زیر ذره بین اروپایی هاست. اما دیگر مسائل با سهولت بیشتری قابل حل است. مسئله اوکراین به سمت آتش بس در حال حرکت است و بعد از حضور ترامپ در کاخ سفید، این مسیر تسهیل می‌شود. درباره مسائل خاورمیانه نیز در چند ماه اخیر، شرایط به سمتی رفته که حساسیت‌های گذشته وجود ندارد و با توجه به اتفاقات اخیر سوریه، بعید است حساسیت‌های گذشته وجود داشته باشد. ضمن این که آتش بس در غزه برقرار شده است.»

وی افزود: «نکته مهم این است که اروپایی‌ها منتظرند ترامپ در کاخ سفید مستقر شود و ببینند گفت‌و‌گو‌های ایران و ایالات متحده چگونه پیش می‌رود و اصلا آیا مذاکره‌ای انجام می‌شود؟ اگر مذاکره انجام می‌شود به صورت مستقیم خواهد بود؟ آیا آمریکا به برجام در قالب ۵ به اضافه یک بر می‌گردد یا می‌خواهد با توجه به روحیه ترامپ به شکل مجزا وارد صحبت شود؟ بنابراین اروپایی‌ها به شکل کامل در حال بررسی هستند. در صحبت‌های اخیر آقای عراقچی و آقای رئیس جمهور با خبرنگار NBC نیز شاهد نوعی «گفتار انتظاری» هستیم. یعنی آن‌ها نیز منتظرند ببینند دولت جدید آمریکا، موضع خود را چگونه اعلام می‌کند. هم اروپایی‌ها و هم طرف ایرانی در ابهام هستند که آمریکا دقیقا می‌خواهد چه سیاستی را در رابطه با گفت‌و‌گو با ایران در پیش بگیرد. بنابراین، طرفین سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفته‌اند و در عین حال، ایران و اروپا خود را نیز آماده مذاکرات جدی‌تر می‌کنند.»

چراغ سبز غیرمستقیم پزشکیان درباره گفت‌و‌گو با آمریکا

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «آن چه در سخنان رئیس جمهور اهمیت داشت، این بود که رئیس جمهور، چراغ سبز نشان داد و اعلام کرد ما آمادگی گفت‌و‌گو با آمریکا را داریم. هرچند به طور مستقیم کلمه «گفت‌و‌گو» با آمریکا را به کار نبرد، اما شنونده و بیننده به خوبی متوجه می‌شد که اگر آمریکا تقاضا کند که حتما باید مذاکرات به صورت مستقیم باشد، طرف ایرانی نباید در این زمینه، مشکلی داشته باشد. بین گفت‌و‌گو‌های آقای عراقچی در تلویزیون و گفت‌و‌گو‌های دکتر پزشکیان در مصاحبه با خبرنگار NBC، اختلاف نظر‌هایی دیده می‌شد. آقای رئیس جمهور صریح‌تر صحبت می‌کردند و بدون این که اشاره کنند آمریکا باید به برجام برگردد، اعلام کردند که ما آمادگی داریم و آمریکایی‌ها باید اعلام کنند برنامه چیست. اما دکتر عراقچی در مصاحبه با تلویزیون، به نوعی اعلام کردند اگر آمریکا بخواهد در حوزه هسته‌ای با ایران گفت‌و‌گو کند، باید به برجام برگردد. این برای خود من هم سوال است که با توجه به این که پیشتر در دوران آقای رئیسی، توسط آقای باقری و در اواخر دولت آقای روحانی که آقای عراقچی مذاکره کننده بودند، به نظر می‌رسید با واسطه با عمان یا وین، مذاکراتی با آمریکایی‌ها انجام می‌شود. هرچند که در وین مذاکرات اصلی با اروپایی‌ها بود، اما در عمان مذاکرات بیشتر با آمریکا بود. به نظر می‌رسد در پشت صحنه تصمیماتی گرفته شده که آمریکا را به مذاکره برگردانند و در قالب برجام به گفت‌و‌گو‌ها ادامه دهند. شاید طرف ایرانی به دنبال این است که ایالات متحده را نیز وارد گفت‌و‌گو‌های ۵ به اضافه یک کند و این گفت‌و‌گو‌ها چندجانبه باشد. اما باید صبر کرد و دید بعد از بازگشت ترامپ به کاخ سفید، در همان روز‌های نخست چه تصمیماتی درباره گفت‌و‌گو با ایران خواهد گرفت.»

وی افزود: «نظر من این است که با توجه به نامشخص بودن مواضع ترامپ، نمی‌توان یک تحلیل صد در صد ارائه داد، اما این اخبار ضد و نقیضی که مطرح می‌شود بالاخره از منابعی مطرح می‌شود. من معتقدم ترامپ در مرحله اول به مذاکره روی می‌آورد و به دنیال فشار حداکثری، تحریم نفت و پتروشیمی نمی‌رود، چرا که تحریم‌ها می‌تواند تنش زا باشد و این تنش زا بودن با سیاستی که ترامپ اعلام کرده همخوانی ندارد. اطلاعاتی که در روز‌های اخیر پخش شد و گفته شد نماینده ترامپ با نتانیاهو برخورد تندی داشته و تاکید کرده باید آتش بس در غزه، برقرار شود و آتش بسی که اخیرا اعلام شده قرار است برقرار شود، می‌تواند حاصل فشاری باشد که ترامپ به نتانیاهو وارد کرده است. مثال دوم این است که وقتی تحلیلگری می نویسد نتانیاهو به عنوان یک حرامزاده می‌خواهد آمریکا را به جنگ بکشد، ترامپ همین توییت را بازنشر می‌کند. این بازنشر، خود، نشان می‌دهد وی، ضد جنگ است؛ بنابراین اگر این مثال‌ها و مصاحبه‌های قبل از انتخابات ترامپ را کنار هم بگذاریم میبینیم که ترامپ به دنبال تنش نیست و می‌داند بالا بردن تنش با ایران ممکن است غیرقابل کنترل شود. تنش ما با آمریکا بر سر شهادت سردار سلیمانی و ارسال تعداد زیادی موشک به الاسد عراق، نشانه‌ای است از این که افزایش تنش با ایران، چه تبعاتی خواهد داشت و این خلاف سیاست‌هایی است که ترامپ اعلام کرده است. از دید من احتمال مذاکرات و پیشبرد آن در ابتدای کار ترامپ بیش از ایجاد فشار حداکثری بر ایران خواهد بود.»