سکوت سه ساله انجمن هنرهای نمایشی بوشهر شکست

الهام بهروزی

توقف یکباره سی و ششمین جشنواره تئاتر استان بوشهر درست شب قبل برگزاری این رویداد مهم، واکنش‌هایی را در میان اهالی تئاتر بوشهر به دنبال داشت که این واکنش‌ها به واگویه‌ها و نقدهایی مبدل شد که نگارنده بخشی از این نقدها و گمانه‌زنی‌ها را در رسانه منتشر کرد.

البته در طول سه سال اخیر به‌دلیل ورود افراد غیرمرتبط به تئاتر استان بوشهر و انفعال اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در همکاری قانونمندانه با انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر زمینه زمین‌گیری این هنر پویا در دولت رئیسی فراهم شد و بسیاری از کارگردان‌های باتجربه و کاربلد به حاشیه رانده شدند. این در حالی است که در دوره روحانی انجمن هنرهای نمایشی استان با اتخاذ سیاست‌های بجا، باب گفت‌وگوی تئاتر بوشهر را با تئاتر کشور فراهم کرد و بوشهر را به یکی از سه استان برتر کشور در این هنر مبدل کرده بود.

متاسفانه کارکرد این انجمن اما در دولت قبل بنا به دلایل مبهم و سیاست‌های یک‌سویه عملا به سمت نادیده‌انگاری رفت تا جایی که کنشمندی و حضور آن در سیاست‌گذاری تئاتر استان کم‌اثر شد و میدان به افرادی خارج از این تشکل سپرده شد تا برای تئاتر بوشهر تصمیم‌گیری شود. متاسفانه یکی از خروجی تیم مذکور، برنامه‌ریزی سی و ششمین جشنواره تئاتر استانی بوشهر بود که معتبرترین رویداد تئاتری این خطه شناخته می‌شود و هنرمندانی از سراسر استان با توجه به تورم و شرایط سختی که به جان هنر استان افتاده، خود را برای حضور در این کارزار هنری مهیا کردند که برخی از گروه‌ها برای نخستین بار حضور در این رویداد را تجربه می‌کردند و شوق فراوانی برای نمایش توانمندی و هنر خود داشتند اما تغییر زمانیِ یکباره چراغ این دوره از جشنواره، همه امید و زحمت آن‌ها را زیر سوال برد.

برخی از این هنرمندان در تماس تلفنی با نگارنده خواهان انتقال گلایه‌ها و نقدهای خود در این زمینه هم خطاب به انجمن هنرهای نمایشی استان و هم اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان شدند، چون آن‌ها بر این باور بودند که دود اختلاف این دو نهاد در چشم آن‌ها رفته است. نگارنده همه گلایه‌ و حرف‌های مسکوت آن‌ها را در گزارشی با روتیتر و تیتر: «تئاتر بوشهر به جشنواره نرسید؛ هنرمندان قربانی اختلاف انجمن هنرهای نمایشی و ارشاد استان» (لینک) با رویکردی بی‌طرفانه و تنها بر مبنای گفته‌های خود هنرمندان تئاتر بوشهر منتشر کرد تا هم سکوت انجمن هنرهای نمایشی در طول این سه سال شکسته شود و بازگو شود آنچه باید و هم اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر به خود آید که بی‌قانونی و توقف یک جشنواره مهم تا چه میزان می‌تواند به فروپاشی یک هنر و بی‌انگیزگی هنرمندان دامن بزند!

خوشبختانه انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر پس از انتشار این گزارش، درصدد برآمد تا با دغدغه‌مندی نسبت به این موضوع مهم و مطالبه جامعه تئاتری پاسخگو باشد، هر چند در پاراگراف ابتدایی، کم‌حوصلگی و قضاوت نسبت به نگارنده و سایت هامون مشهود بود؛ چون همیشه نقد را می‌شنوند و باید شنید و از آن در مسیر اصلاح سود بُرد.

در این میان، انجمن هنرهای نمایشی استان نیز ضمن صدور بیانیه‌ای در پاسخ به گزارش نوشته شده، بر این باور است و تاکید دارد هر کدام از اهالی تئاتر استان نقدی دارند، پذیرای شنیدن نقد آن‌هاست و باز نبودن دفتر این انجمن در مجتمع فرهنگی هنری به معنای تعطیلی انجمن و چشم‌پوشی از نیاز، خواست و نقد جامعه تئاتری نیست؛ چنانچه در این مدت هم کارِ هیچ گروه تئاتری در استان بر زمین نمانده و در تمام محدوده استانی، منطقه‌ای و ملی گرفتاری‎ها و مسائل گروه‌های تئاتری را پیگیری کرده است. کسانی که امروز بر باز نبودن دفتر انجمن نقد دارند در هشت سالی که دفتر این انجمن باز بوده، یک ثانیه هم در این انجمن حضور پیدا نکرده‌اند. پس این نکته فقط بهانه است.

این بیاینه بعد از اصلاح در اختیار نگارنده قرار گرفت تا با احترام به افکار عمومی و گلایه‌مندی جامعه‌ تئاتری استان، حقیقت ماجرای لغو سی و ششمین جشنواره استانی تئاتر بوشهر بازگو شود. به هر روی نگارنده بنا به دغدغه‌مندی و اعتبار انجمن هنرهای نمایشی استان که در طول این سه‌ سال برای جلوگیری از بروز تنش و تفرقه در جامعه تئاتر استان، در برابر تصمیمات غلط معاون هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سکوت در پیش گرفت، تا به آرامش کاری گروه‌های تئاتری استان خدشه‌ای وارد نشود و طبق نامه‌های ارسالی اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و انجمن هنرهای نمایشی ایران تا برگزاری انتخابات این انجمن همچنان پابرجا و قانونی است، خود را ملزم به انتشار این بیانیه کرد.

در این بیانیه آمده است: «پیرامون بحث جشنواره تئاتر استانی و تغییر زمان برگزاری آن باید گفت: انجمن هنرهای نمایشی استان هیچ گونه دخالتی در لغو برگزاری این رویداد نداشته و ندارد. این جشنواره از سوی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و به دلیل تخلفِ آشکار اداره کل ارشاد استان و تخطی از شیوه‌نامه برگزاری این جشنواره دستور داده است برگزاری این جشنواره الزاما باید به مسیر قانونی خود برگردد و همین امر دلیل عدم برگزاری در تاریخ مشخص بوده است.

اداره کل ارشاد و تیم برگزار کننده جشنواره اگر چه نهایت تلاش خود را کردند تا به هر طریق ممکن این جشنواره برگزار گردد اما اداره‏ کل هنرهای نمایشی نپذیرفت و تنها راه پذیرش این جشنواره را برگشتن به مسیر قانون اعلام کرد.

انجمن هنرهای نمایشی استان، درست و دقیق ، ۲۴ ساعت قبل از برگزاری این جشنواره به اداره کل ارشاد استان دعوت شد تا پیرامون قانونی کردن جشنواره با آن‌ها گفت‌وگو کنند. انجمن استان می‌توانست این دعوت را نپذیرد و هرگز به این جلسه نرود اما پس از حضور رسما اعلام کردند «ما تنها و تنها به‌خاطر اینکه گروه‌های شرکت کننده در جشنواره ضرر نکنند و آسیبی نبینند در این جلسه حضور پیدا کرده‌ایم.»

انگشت شمارانی که لغو این جشنواره را به انجمن نسبت می‌دهند دقیقا همان افرادی هستند که بدون اطلاع از قانون و قواعد در ۱۰ ماه گذشته تئاتر استان را دچار چالش کرده‌اند و مشاوره‎های غلطشان موجب مصائب امروز گشته است.

اما در خصوص وضعیت انجمن هنرهای نمایشی استان باید گفت که نه تنها وضعیت آن مبهم نیست بلکه دقیق و درست و قانونی است و این مهم را انجمن هنرهای نمایشی ایران در تاریخ۱۴۰۳/۷/۱ در نامه‌ای به شماره ۴۰۳/۱۳۶۶/ الف و اداره‏ کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد در تاریخ ۱۴۰۳/۷/۹ در نامه‏ ای به شماره ۱۴۰۳/۱۸۵۱۰۱به اداره کل ارشاد استان اعلام کرده‌اند. این انجمن تا برگزاری انتخابات رسما و قانونی به کار خود ادامه می‌دهد.

در مورد انتخابات انجمن هنرهای نمایشی استان رسما اعلام می‌کنیم که هیات مدیره این انجمن مشتاق‎‏ترین کسانی هستند برای برگزاری انتخابات و از تابستان ۱۴۰۲ کار خود را آغاز کردند و نامه‌های ارسالی اداره کل ارشاد به وزارت ارشاد و اداره کل هنرهای نمایشی مبین این نکته است که انجمن دقیق و درست و اصولی کارش را در این مورد انجام داده است اما با دخالت غیرقانونی مدیران ارشاد بوشهر در انتخابات، وزارت ارشاد انتخابات انجمن را لغو کرد.

یادتان باشد ما و شما و جامعه هنری انتخابات را لغو نکرده‎ایم، خودِ وزارتِ ارشاد انتخابات انجمن را لغو می‎کند و رسما اعلام می‌کند به دلیل تخلف اداره کل ارشاد بوشهر انتخابات لغو شود (این جمله را چند بار بخوانید.) بنابراین جمله گفته شده یکی از مدیران ارشاد در مورد عدم همراهی انجمن استان دروغ محض است. خودشان تخلف کرده‌اند، وزارت خودشان متوجه تخلفات آنها شده و انتخابات را لغو کرده است. حالا توپ را در زمین دیگران می‌اندازند.

مستندات تخلفات فراوان ارشاد در ماجرای انتخابات انجمن را به‎ زودی منتشر خواهیم کرد. به تک تک جامعه تئاتری استان اطمینان می‌دهیم، انجمن هنرهای نمایشی استان، حتی یک تخلف در این مسیر انجام نداده است.

و البته بدانید که چهار نفر از هنرمندان تئاتر استان، اداره کل ارشاد را در این تخلفات همراهی کرده‌اند. آنها همان کسانی هستند که این روزها در هر محفلی می‏نشینند و می‏گویند انجمن استان باعث عدم برگزاری جشنواره تئاتر شده است. بدون تردید کسانی که در ۱۰ ماه گذشته این همه تخلف ریز و درشت انجام داده‏ اند و عین خیالشان نیست، قطعا برای گفتن این مطلب دروغین هیچ ابایی ندارند. امیدواریم با حضور انجمن استان، جشنواره به مسیر قانونی خود برگردد و تلاش ها و زحمات گروه‌های تئاتری استان هدر نرود.»

منبع: هامون