حمله به تاسیسات نفتی ایران بازی با آتش است

خلیج فارس: “گرِگ پریدی”، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در وبگاه تحلیلی “نشنال اینترنست” در مقاله ای، به طور خاص سعی کرده به این سوال پاسخ دهد که آیا حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران در واکنش به حمله موشکی اخیر تهران به فلسطین اشغالی، گزینه‌ای مطلوب برای تل آویو و متحدان غربی آن مخصوصا آمریکا است؟ وی به طور خاص هشدار می‌دهد که هرگونه اقدامی از سوی اسرائیل علیه تاسیسات نفتی ایران می‌تواند تبعات به شدت منفی را به دنبال داشته باشد و بازار جهانی نفت را به دلیل اقدامات احتمالی ایران در ادامه راه، با بحران‌های جدی رو به رو کند. موضوعی که دولت بایدن نیز به خوبی از آن اطلاع دارد و در این رابطه در رایزنی مداوم با اسرائیل است.

به گزارش فرارو و به نقل از نشنال‌اینترست؛ در پی اقدام اخیر ایران در انجام یک حمله موشکی بزرگ به اسرائیل که با هدف انتقام جویی از اقدام چند وقت قبل تل آویو در ترور اسماعیل هنیه و حمله به مقر‌های حزب الله لبنان و ترور سید حسن نصرالله در تاریخ ۲۷ سپتامبر صورت گرفت، ایران عملا اقدام به تقابل مستقیم با رژیم اسرائیل کرد. جنس حمله اخیر ایران تفاوت‌های زیادی با حمله این کشور در ماه آپریل گذشته علیه اسرائیل داشت.

در آن زمان، ایران حمله را انجام داد و پیش از آن اطلاع داده بود و البته که اسرائیل نیز یک واکنش خفیف با حمله به یک سایت پدافندی ایران نشان داد. با این حال، اسرائیل اکنون به دنبال یک اقدام گسترده‌تر است. در این رابطه گمانه زنی‌های مختلفی نیز مطرح می‌شود. به عنوان مثال، عده‌ای از: حمله به سایت‌های نظامی ایران و حمله به سایت‌های اتمی و تاسیسات نفتی این کشور سخن می‌گویند.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به تازگی در موضع گیری به صراحت مخالفت خود را با حمله به تاسیسات و برنامه اتمی ایران اعلام کرده است. گزاره‌ای که بسیاری آن را مرتبط با این مساله می‌دانند که آمریکا می‌ترسد که مبادا یک چنین حمله‌ای تهران را به سمت دستیابی به تسلیحات اتمی سوق دهد.

در این رابطه، عده‌ای بر این باورند که حمله به تاسیسات نفتی ایران می‌تواند یک اهرم فشار علیه تهران باشد. این مساله با توجه به اهمیت نفت در اقتصاد ایران، بیش از بیش مهم تلقی می‌شود. ایران توانسته صادرات نفت خود را در سال ۲۰۲۴ افزایش دهد که این مساله بر رشد اقتصادی مثبت این کشور اثرگذاری داشته است. با این حال، هدف قرار دادن تاسیسات نفتی ایران از ریسک بالایی نیز برخوردار است و می‌تواند چالش‌های جدی را هم برای عاملان یک چینین حمله‌ای به دنبال داشته باشد.

اگر ایران در واکنش به یکچنین اقدامی سعی کند پاسخ متقابل بدهد که این گزاره کاملا محتمل است و تهران نسبت به آن هشدار داده و البته که یک چنین حرکتی می‌تواند به درگیری مستقیم با نیرو‌های آمریکایی در منطقه نیز ختم شود، تهران مشوق‌های زیاد و قوی خواهد داشت تا به زیرساخت‌های نفتی و گازی کشور‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی و دیگر کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس، حمله کند.

آسیب پذیری کشور‌های عربی حاشیه خلیح فارس در برابر حمله به تاسیسات نفتیشان در جریان حمله سال ۲۰۱۹ حوثی‌های یمنی به تاسیسات نفتی عربستان سعودی به عینه ثابت شد. با این حال، برخی بر این باورند که توافق عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی و البته کاهش تنش‌ها میان ایران و برخی کشور‌های عربی در دو سال گذشته می‌تواند تا حدی، خطر حمله به تاسیسات نفتی کشور‌های عربی از سوی ایران در منطقه و پاسخ متقابل اعراب را کاهش دهد.

با این حال، نادیده گرفتن خط قرمز‌های ایران در رابطه با تاسیسات نفتی اش در خلیج فارس از سوی اسرائیل می‌تواند ایران را برای در پیش گرفتن گزینه‌های معنادارِ جدید ترغیب کند. در این رابطه برخی این گزاره را مطرح می‌کنند که امکان دارد به پالایشگاه آبادان ایران حمله شود. موضوعی که می‌تواند صادرات نفت ایران را با چالش رو به رو کند. با این حال، وقوع این اقدام می‌تواند ایران را تحریک به انجام اقداماتی در خلیج فارس کند.

این سناریو زمانی بیش از پیش به واقعیت نزدیک می‌شود که توجه داشته باشیم اسرائیلی‌ها از حریم هوایی و یا امکانات سعودی‌ها جهت ضربه زدن به ایران استفاده کنند.

در شرایطی که بازار نفت از نظر قیمتی سیر نزولی دارد، تنش‌های اخیر در منطقه تاثیر کمی را بر افزایش قیمت‌ها در این بازار داشته اند. مداخلات آمریکا در بازار نفت جهانی که از اوایل دهه ۲۰۱۰ میلادی به نحوی هدفمند در دستورکار بوده سبب شده تا بازار نفت با واقعیت‌های تازه‌ای رو به رو شود و البته که بازار نفت نیز خود را با برخی تنش‌ها در منطقه خاورمیانه در سال‌های گذشته هماهنگ کرده است.

در اواسط دهه ۲۰۰۰ میلادی، قیمت نفت نوسانی میان ۳ تا ۵ دلار را در هر بشکه در بحبوحه تشدید لفاظی‌ها علیه ایران از سوی وزاری اسرائیلی تجربه می‌کرد. با این حال، واقعیت این است که آن دوره به پایان رسیده است.

اگر یک حمله موثر و قابل توجه دیگر به تاسیسات نفتی عربستان انجام شود، احتمال اینکه شاهد یک شوک قیمتی بزرگ در بازار انرژی جهان باشیم به شدت زیاد است. در جریان حمله سال ۲۰۱۹ به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، تنها یک سوم از ظرفیت تولید نفت عربستان با چالش رو به رو شد.

روند تولید نفت نیز در پالایشگاه‌های هدف قرار گرفته در کمتر از یک ماه به حالت عادی بازگشت با این حال، اگر خسارات بیشتری به تاسیسات نفتی مذکور وارد شود این بدان معناست ک با سناریو‌های متفاوتی نیز رو به رو خواهیم بود. البته که تاسیسات نفتی مهم عربستان از نظر پدافند هوایی نیز تقویت شده اند و در این رابطه دولت آمریکا همکاری‌های زیادی را با سعودی‌ها داشته است.

با این همه، باید توجه داشته باشیم که ایران هم توانمندی‌های خود را به نحو قابل توجهی افزایش داده است. ایران می‌تواند از موشک‌های فاتح ۱۱۰ به جای پهپاد‌های انتحاری جهت هدف قرار دادن تاسیسات نفتی دولت‌های عرب منطقه نظیر امارات و عربستان سعودی استفاده کند. تسلیحاتی که از دقت بالایی در هدف قرار‌دادن اهداف ثابت برخوردار هستند. اگر ایران واقعا بخواهد یک چنین تاسیساتی را فلج کند، با انجام سلسله‌ای از حملات می‌تواند این مساله را محقق کند.

حمله به تاسیسات نفتی امارات و عربستان تاثیرات قبل توجهی را از نظر قیمتی بر بازار انرژی برجا خواهد گذاشت. اگر به تاسیسات نفتی ایران آسیب برسد، اما تاسیاست نفتی امارات و عربستان سالم بمانند، آن‌ها می‌توانند تولید نفت ایران و کمبود آن در بازار را جبران کنند با این حال، اگر این تاسیسات نفتی نیز از دسترس خارج شوند، بازار نفت با بحران رو به رو می‌شود و ظرفیت‌های کمی برای تامین نفت جهانی به میزان کافی وجود دارد.

احتمال ایجاد پیامد‌های ناخواسته ناشی از حمله به تاسیسات نفتی ایران بسیار زیاد است. این همان مساله‌ای است که دولت بایدن باید به آن توجه داشته باشد و این مساله را با رهبری اسرائیل قبل از اینکه بخواهد هر اقدامی را علیه ایران انجام دهد، در میان بگذارد.