شخم‌زدن کف خلیج فارس با «ترال»

سعید رضایی

زندگی مردم استان بوشهر از دیرباز به واسطه هم‌نشینی با خلیج فارس با دریا گره خورده است و بسیاری از مردم این دیار از طریق فعالیت‌های دریایی به‌ویژه تجارت و صیادی امرار معاش می‌کنند.

دریا برای مردم این دیار مصداق بارز برکت است و از گذشته‌های دور تا کنون بسیاری از ساحل‌نشینان برای برداشت برکت راهی دریا می‌شوند و به صید ماهی و میگو می‌پردازند و از این طریق مخارج خود را تأمین می‌کنند.

صیادی در گذشته به صورت سنتی و با استفاده از ابزارهای رایج انجام می‌شد ولی امروز ابزارهای متعدد و جدیدی برای صید ساخته شده و بسیاری از صیادان با استفاده از این ابزار و ادوات راهی دریا شده و صیادی می‌کنند.

اگرچه این ابزار و ادوات باعث افزایش میزان صید می‌شود ولی گاه باعث می‌شود که برخی از آبزیان غیر خوردنی نیز در تورهای صیادان گرفتار شده و همین موضوع عاملی برای نابودی ذخایر دریایی است.

صید ترال یکی از دلایل نابودی ذخایر دریایی در خلیج فارس است که اگرچه اثرات مخربی روی نسل آبزیان دارد، در فصلی از سال آزاد می‌شود و صیادان به صورت قانونی کف دریا را شخم می‌زنند تا میگو صید کنند.

صید ترال شیوه مخربی است که مثل جارو برقی به جان هر جنبده و آبزی که در بستر دریا است، می‌افتد و همه ماهی‌های خوراکی و غیرخوراکی را در تورهای صیادان گرفتار می‌کند که این شیوه نابودی بسیاری از ذخایر را در پی دارد.

در صید ترال یا کف روب، تور ماهیگیری بزرگی به شکل قیف است که از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود.

صید ترال همه آبزیان کف دریا را راهی قیف می‌کند در حالی که بخش عمده آبزیان گرفتار در این تور قابل خوردن نیستند و یا ماهیان نابالغ و کوچکی هستند که باید دور ریخته شوند.

ماهی‌های کوچک و نابالغی که در صید ترال گرفتار می‌شوند اغلب اوقات مصرفی ندارند و دور ریخته می‌شوند ولی در چرخه غذایی دیگر آبزیان هستند.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته از دهه‌های پیش صید ترال به صورت کامل ممنوع شده است ولی در کشور ما در یک بازه زمانی که صید میگو آزاد می‌شود، قایق‌ها و لنج‌ها با مجوز شیلات به مدت ۳۰ تا ۴۵ روز کف دریا را شخم می‌زنند.

نابودی نسل آبزیان

یکی از فعالان حوزه صید در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: متولی حفظ ذخایر دریایی شیلات است که باید نظارت بهتر و بیشتری در زمینه حفظ گونه‌های مختلف آبزیان داشته باشد.

محمد زنده بودی اضافه کرد: سال‌ها است که از طریق صید و صیادی امرار معاش می‌کنیم ولی سال به سال صید سخت‌تر می‌شود و میزان صید ما در دریا کاهش می‌یابد.

وی با بیان اینکه ترال یکی از مخرب‌ترین انواع صید محسوب می‌شود ادامه داد: برخی از صیادان نه تنها در فصل صید میگو بلکه در دیگر روزهای سال اقدام به صید ترال می‌کنند که باعث نابودی نسل آبزیان می‌شود.

این صیاد بوشهری با انتقاد از غارت ذخایر دریایی خواستار تلاش مسئولان برای حفاظت از ذخایر دریایی در خلیج فارس شد و بیان کرد: این آبزیان فقط متعلق به این نسل نیست و باید برای آیندگان نیز حفظ شود.

لزوم جلوگیری از ترال

یکی از فعالان زیست‌محیطی استان بوشهر نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در صورتی که بخواهیم دریا را حفظ کنیم و جلوی نابودی ذخایر نسل آبزیان را بگیریم باید در شیوه‌های صید تجدید نظر شود.

محمد احمدنیا با اشاره به اینکه شیوه‌هایی مانند صید ترال موجب نابودی ذخایر دریایی می‌شود خاطرنشان کرد: در این شیوه صید همه آبزیان در تور گرفتار می‌شوند در حالی که برخی از آنها قابل خوردن نیستند و غذای دیگر آبزیان محسوب می‌شوند.

وی بر لزوم ممنوعیت صید ترال (کف‌روب) در همه ایام سال تاکید کرد و ادامه داد: صیادان نقش مهمی در حفاظت از نسل آبزیان خواهند داشت و باید پویش‌هایی برای حفظ ذخایر دریایی تشکیل شود.

صید ترال با مجوز شیلات

مدیرکل شیلات استان بوشهر نیز در مورد صید ترال در استان بوشهر اظهار داشت: صید ترال انواع مختلف دارد و از نظر عمق قرار گیری در آب به سه دسته ترال کف، ترال میان آبی و ترال سطح تقسیم بندی می‌شوند.

شیلات فصلی را به صید میگو اختصاص می‌دهد و به مدت ۳۰ تا ۴۵ روز استفاده از این روش را برای صید میگو آزاد می‌کند عقیل امینی اضافه کرد: از بین این سه دسته، «ترال کف» با توجه به ویژگی‌های که دارد بیشترین آسیب را به ذخایر و هم بستر دریا وارد خواهد کرد.

وی ادامه داد: شیلات برای صید میگو به ناچار مجبور است در طول سال فصلی را به صید میگو اختصاص دهد و از اواسط ماه مرداد به مدت ۳۰ الی ۴۵ روز استفاده از این روش را برای صید میگو آزاد کند.

امینی با تقدیر از صیادان قانونمند ادامه داد: در چند سال اخیر برخی از صیادان متخلف با استفاده از روش صید مخرب ترال کف در طول سال موجب آسیب جدی به ذخایر ارزشمند خلیج فارس شده‌اند، که لازم است دستگاه قضا و شیلات با این دسته از صیادنماها به جد برخورد کند.

معضلات صید پرساین

امینی همچنین در رابطه با روش صید پرساین توضیحاتی ارائه و افزود: در سال‌های گذشته برای بهره برداری از ذخایر ارزشمند ساردین ماهیان و با توجه به میزان ذخایر موجود، تعداد ۱۴ مجوز صیادی با روش صید پرساین در منطقه کنگان و عسلویه صادر شده است که متأسفانه در این منطقه نیز عده‌ای بدون مجوز از شیلات به استفاده از این روش روی آوردند.

امینی تصریح کرد: استفاده از این روش فقط برای این ۱۴ قایق صیادی است که مجوز صید ساردین را دارا هستند و آن هم در زمان خاص و گونه ساردین و هر گونه اقدام غیر از آن تخلف محسوب می‌شود.

مقابله با صید غیرمجاز

دادستان عمومی و انقلاب بوشهر با تاکید بر اهمیت مقابله با صیدهای غیرمجاز در استان بوشهر اظهار داشت: بدون شک دستگاه قضائی استان هم صدا و حامی شیلات استان است و برای تحقق اهداف عالی این دستگاه اجرایی حمایت‌های لازم را خواهد کرد.

عمار شهنیایی تاکید کرد: دادگستری با همه ظرفیت‌ها از شیلات در راستای حفظ ذخایر آبزیان و همچنین ممانعت و برخورد با صید و صیادی غیر مجاز حمایت می‌کند.

انتظار می‌رود که با عزم جدی مسئولان ضمن مقابله جدی با شیوه‌های صید غیرمجاز در خلیج فارس، تدابیری اندیشیده شود که شیوه‌های جدید صید که خطر کمتری برای نسل آبزیان دارند، جایگزین صید ترال شود.