5 نکته درباره انتخابات دیروز ترکیه: از مشارکت 77 درصدی تا رقابت واقعی احزاب

جعفر محمدی

انتخابات شهرداری ها در ترکیه در حالی به پایان رسید که حزب حاکم نتوانست کنترل دو شهر اصلی یعنی آنکارا و استانبول را به دست گیرد، هر چند که میزان آرای دو حزب اصلی عدالت و توسعه و جمهوری خواه خلق در سراسر کشور، نزدیک به هم بود.
5 نکته درباره این انتخابات می تواند برای مخاطب ایرانی جالب باشد:

1 – در این انتخابات، برای هر استان یک شهردار کل انتخاب می شود که شهرداری های شهرستان ها و بخش های دیگر، تحت نظر او اداره می شوند.

مثلاً استان استانبول یک شهردار کل دارد و هر کدام از شهرهایش شهردار مخصوص همان شهر را دارند.ممکن است شهردار کل از یک حزب باشد و شهرداران شهرها از حزب های مختلف  انتخاب شوند.

همچنین برای هر محله نیز شهردار محله که به او “مختار” گفته می شود انتخاب می شود.

کاندیداهای شهرداری محله، به نوعی حیات سیاسی خود را از پایین ترین سطح انتخاباتی در ترکیه آغاز می کنند و بخت خود را می آزمایند.

در نقشه زیر می بینید که برخی شهرهای استان استانبول از حزب جمهوریخواه خلق یا CHP (مخالفان دولت) انتخاب شده اند و برخی از حزب عدالت و توسعه AK PARTI (حزب حاکم).
2 – در شهرهای بزرگ و کلیدی ترکیه، حزب جمهوریخواه خلق برنده شد. در دو ماه گذشته اردوغان شخصاً وارد کارزار انتخابات شده بود و برای کاندیداهای حزب عدالت و توسعه تبلیغ می کرد. برای او بسیار مهم بود که به ویژه در استانبول، حزب او پیروز شود. با این حال، شهردار فعلی استانبول ، اکرم امام اوغلو از حزب مخالف، انتخابات در این استان را برد.

در آنکارا هم منصور یاواش، شهردار فعلی پایتخت که او هم از حزب جمهوریخواه خلق است، با قاطعیت برنده شد.

ازمیر از دیرباز پایگاه حزب جمهوریخواه خلق است و همان گونه که انتظار می رفت در سومین شهر مهم ترکیه نیز مخالفان دولت برنده شدند.
با توجه به نتایج انتخابات، هم اکنون حزب جمهوریخواه خلق ، دو مهره مهم برای انتخابات بعدی ریاست جمهوری دارد: اکرم امام اوغلو و منصور یاواش.

این دو ، با بردهای انتخاباتی پیاپی در دو شهر اول ترکیه، از حالا، در فهرست کاندیداهای احتمالی دور بعد ریاست جمهوری اند، به ویژه آن که در دور آتی، اردوغان کاندیدا نیست و کار حزب متبوعش برای حفظ دولت، آسان نخواهد بود.

خود اردوغان نیز قبل از به قدرت رسیدن در دولت، شهردار استانبول بود.

3 – میزان مشارکت مردم ترکیه در انتخابات این دوره هم بالا و برای دموکراسی این کشور، امیدبخش بود. در انتخابات دیروز حدود 77 درصد از واجدین شرایط شرکت داشتند.
این تعداد، 7 درصد کمتر از انتخابات ریاست جمهوری اخیر است ولی جزو نرخ های مشارکت بالا در جهان محسوب می شود.

هر چند در قوانین ترکیه، جزای نقدی ناچیزی برای عدم مشارکت در انتخابات پیش بینی شده است ولی در عمل اجرا نمی شود و جزو قوانین متروک به حساب می آید. بنابراین می توان گفت که کسی از بیم جریمه نقدی پای صندوق رای نمی رود. مردم واقعاً رای خود را هم در نتیجه انتخابات و هم در روش اداره کشور، موثر می دانند.

4 – از ویژگی های مثبت انتخابات در ترکیه، حضور آزادانه احزاب گوناگون با سلائق مختلف سیاسی و فکری است.

به عنوان مثال در این انتخابات بیش از 30 حزب کاندیدا داشتند که هر کدام بخشی از جامعه ترکیه را نمایندگی می کردند: از اسلامگرایان حاکم که در قالب حزب عدالت و توسعه در این انتخابات حاضر بودند تا لائیک ها که پایگاه اصلی شان حزب جمهوریخواه خلق است که از آتاتورک به یادگار مانده و از احزاب ملی گرا تا کردها و حتی حزب کمونیست ترکیه.

احزاب حاضر در انتخابات ترکیه و میزان آرای آنها بر اساس شمارش 97 درصد آرا – ساعت 3 بامداد
اغلب حزب ها برای خود رسانه دارند و حتی بعضی ها شبکه های تلویزیونی خاص خودشان را اداره می کنند. این تنوع حزبی به رقابت واقعی در انتخابات و افزایش مشارکت مردمی در آن می انجامد که پشتوانه ای قدرتمند برای بقاء نظام سیاسی در این کشور است.

5 – در این دوره از انتخابات، دو حزب اصلی یعنی عدالت و توسعه و جمهوریخواه خلق، در مجموع صندوق های کشوری، آرایی مشابه هم آوردند (به ترتیب حدود 36 و 37.5 درصد). بقیه احزاب هم روی هم رفته یک چهارم آرا را به خود اختصاص دادند.

قرمز: استان هایی که مخالفان برنده شدند
نارنجی: استان هایی که حامیان دولت برنده شدند
بقیه رنگ ها: بقیه احزاب

این نشان می دهد که هر چند احزاب کوچک تر شانس چندانی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نخواهند داشت ولی دو حزب اصلی، برای پیروزی به تعامل با آنها نیازمند هستند و این یعنی زمینه برای تقسیم کیک قدرت با حزب های کوچک تر در ترکیه فراهم است.

ضمن این که این احزاب، در انتخابات شهرداری ها، می توانند در جغرافیای خود، به تنهایی ایفای نقش کنند، کما این که احزاب کردی توانستند برنده  چند استان شرقی و جنوب شرقی ترکیه شوند.

در واقع، حزب ها در ترکیه کارکرد ویترینی ندارند و چه در سطح محلی و چه در سطح ملی می توانند اثر گذار و سهیم در قدرت باشند.
منبع:عصرایران