یک عکس یک روایت: ساختمان پلاسکو

خلیج فارس: ساختمان پلاسکو، نماد ورود تهران به دوران مدرن، در سال ۱۳۴۱ افتتاح شد و به سرعت به بلندترین و شاخص‌ترین ساختمان پایتخت تبدیل شد. با ارتفاع ۴۲ متر، پلاسکو نه تنها در زمان خود بلندترین ساختمان تهران بود بلکه در کنار ساختمان آلومینیوم، یکی از نخستین آسمان‌خراش‌های ایران به شمار می‌آمد.

به گزارش فرارو، این سازه فلزی، که در زمان خود نماد نوآوری و معماری مدرن بود، در قلب منطقه‌ای قرار داشت که در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی، به مرکز تجارت، دیپلماسی و تفریح تهران بدل شده بود. این ساختمان، با ویژگی‌هایی، چون اسکلت فلزی و رستورانی در طبقه بالای خود، به اهالی تهران این امکان را می‌داد که از پشت بامش، نمایی بی‌نظیر از شهر را مشاهده کنند. تهران در آن زمان از چنین ساختمان‌های بلند و پیشرفته‌ای برخوردار نبود، بنابراین پلاسکو به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ معماری و شهرسازی پایتخت، چشم‌اندازی متفاوت از تهران را پیش روی اهالی شهر قرار می‌داد.

پلاسکو به‌عنوان نخستین ساختمان بلندمرتبه با سازه فلزی در خاورمیانه شناخته می‌شد. مساحت ۲۹ هزار مترمربعی این ساختمان و طراحی داخلی خاص آن، چه در آن زمان و چه اکنون، از دیگر ساختمان‌های مشابه متمایز بود. در طبقه زیرین ساختمان، حوض‌هایی بزرگ قرار داشت و آسانسور یکی از ویژگی‌های نوین این سازه بود. مالک ساختمان، حبیب‌القانیان، رئیس سابق انجمن کلیمیان تهران و مالک بزرگ‌ترین کارخانه‌های صنایع پلاستیک‌سازی ایران، شناخته می‌شد. خانواده القانیان، که متشکل از هفت برادر بود، از جمله سرمایه‌گذاران اصلی این پروژه بودند.

پس از انقلاب، ساختمان پلاسکو به بنیاد مستضعفان منتقل شد و به تدریج تبدیل به مرکز تولید، توزیع و فروش پوشاک، هم به‌صورت عمده‌فروشی و هم خرده‌فروشی، گردید. در این ساختمان ۵۹۰ واحد تجاری وجود داشت که بیشتر طبقات پایین‌تر به فروشگاه‌های خرده‌فروشی و طبقات بالاتر به واحد‌های تولیدی اختصاص داشت. با این حال، ساختمان به‌دلیل نبود لوله‌کشی گاز و حضور مواد قابل اشتعال، یک تهدید بالقوه محسوب می‌شد. کارکنان این واحد‌ها برای گرمایش، از بخاری‌های برقی و گازی استفاده می‌کردند.

در حالی که سازه فلزی پلاسکو باعث شده بود برخی آن را مقاوم و پایدار تصور کنند، اما این ساختمان در روز پنج‌شنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵، پس از ۵۴ سال، در پی یک آتش‌سوزی بزرگ فرو ریخت. این حادثه دل‌خراش، که پس از ۳.۵ ساعت آتش‌سوزی به وقوع پیوست، ۵۶۰ واحد تجاری را به خاکستر تبدیل کرد و در این لحظه هنوز آتش‌نشانان بسیاری در تلاش بودند تا آتش را مهار کنند. پلاسکو، نماد تحولی که در تهران آغاز شد، حالا تبدیل به یادگاری از یک گذشته پرافتخار و تراژدی تاریخی شده است.