چرا باید آثار تاریخی و باستانی خود را حفظ کنیم؟

آثار و بقایای باستانی و تاریخی هر منطقه اعم از منقول و غیرمنقول شناسنامه بی بدیل و غیرقابل خدشه ای است که حفظ و نگهداری از آنها وظیفه همه افراد جامعه است. امروزه با رشد سرسام آور تکنولوژی و به تبع آن گسترش شهرهای مدرن و گسست های فرهنگی اجتماعی ناشی از این تحولات افسارگسیخته، لزوم حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی باقیمانده از اعصار گذشته را دوچندان کرده است.

تمدن عصر جدید همانطور که یکی از باشکوه ترین و کاملترین مدنیت ها از بدو خلقت بشر بر روی کره خاکی است به همان اندازه پتانسیل بالایی برای تخریب خود از درون دارد؛ زیرا هیچگونه آثار و ابنیه ای از خود به جای نمی‌گذارد و تقریبا هیچ لایه باستانی سکونتی در این تمدن تشکیل نمی‌شود و بایگانی ابنیه و آثار تقریبا هیچ محل اعرابی ندارد‌؛ به عنوان مثال هر کس قصد داشته باشد ساختمان جدیدی بسازد ساختمان قبلی را کاملا از پی خاکبرداری می‌کند و مثل قبل روی لایه های قبل نمی‌سازد و این مساله باستان شناسان را به این حقیقت رهنمون کرده که در آینده محققین سیرتحول تاریخی را نمیتوانند با مطالعه لایه های طبقه بندی شده انجام دهند.

پس همه ما به عنوان مردمی که در گذرگاهی بین تلاقی دو دوره مهم قرار گرفته ایم وظیفه ای سنگین تر از بقیه ادوار تاریخی داریم. اگر نگاه اجمالی به اقدامات کشورهای توسعه یافته در زمینه صیانت از آثار تاریخی خود بکنیم متوجه می‌شویم این کشورها که بعضا گذشته بسیار درخشانی هم نداشته اند( عده ای از کشورهای حوزه اسکاندیناوی ورود به دوره مدنیتشان به چند سده قبل برمیگردد) تلاش زیادی برای نگهداری از این آثار داشته اند؛ اقداماتی نظیر گنجاندن درس باستان شناسی در درس های دوره های ابتدایی و متوسطه برای آشنایی نسل های جدید، کاوش محوطه های باستانی و نگارش مقالات متعدد برای معرفی جهانی آثار خود، مرمت و تغییر کاربری و احیای بسیاری از بناهای تاریخی، تبلیغات گسترده برای جذب گردشگر و تقویت سمن های دوستدار میراث فرهنگی از اقداماتی است که کشورهای توسعه یافته برای حفاظت از آثار خود انجام می‌دهند.

ما مردم ایران به عنوان ساکنان یک کشور تاریخی که جز ده کشور اول دارای آثار و ابنیه تاریخی است باید اهتمام بیشتری برای نگهداری از این آثار بی بدیل داشته باشیم. کشور ما ایران زادگاه اولین امپراتوری بزرگ دنیاست و موقعیت خاص جغرافیای آن باعث شده تا جز اولین مناطق مسکونی دنیا باشد که توسط انسان هوشمند برای زندگی انتخاب شده و خصوصیات منحصربفرد آن مردمان کوشا و هوشمندی را پرورش داده است تا طی هزاران سال با کسب تجربه و انباشت آن از طریق نسل های متمادی به درجه ای از تطابق و همزیستی با طبیعت برسند که نمونه آن را در کمترین جای دنیا می‌توان مشاهده کرد.

کوهستان های زاگرس مسکن اولیه ساکنان ایران زمین نه اینقدر سخاوتمند و پربار است که بدون دلیل ببخشد و نه آنقدر تهیدست و بخیل است که از خود براند، بلکه انسان را دعوت به چالش می‌کند و این چالش هاست که نطفه اولین اجتماعات متمدن را در درون خود پرورش داده و بارور کرده است. فرهنگهای ابتدایی با شیوه های معیشتی شکارورزي و گردآورندگان خوراک به سادگی اجتماعات اولیه انسانی اروپا نیستند بلکه دارای روش زندگی منحصربفردی برای سازگاری هر چه بیشتر با طبیعت و استحصال منابع محدود طبیعی هستند.

کوچروی و زندگی عشایری نیز در ایران از دیرباز رواج داشته و اجتماعات عشایری با مدل های کوچروی بسیار پیچیده نقش مهمی در سیر تحول و تکامل اجتماعی ایران بازی کرده اند (به عقیده محققین تشکیل حکومت های آغازین در شرق باستان، حاصل تکامل سازمان های سیاسی ای است که کوچروهای باستانی تشکیل داده بودند). همه این تلاش های مستمر دارای شواهد و آثار مادی و معنوی ای هستند که آیینه تمام نمایی از فنون، مهارت ها، ابتکارات، خلاقیت ها و برخوردهای اجتماعی فرهنگی آنان بوده است.

ناگفته نماند که در ابداع اینگونه آثار، گذشتگان ما از شرایط طبیعی حاکم در محل سکونتشان تأثیر زیادی پذیرفته اند‌ که این امر می‌تواند گره گشای بسیاری از مشکلات امروزی باشد به عنوان مثال استحصال و بهره برداری از منابع آبی در کشوری که به جز خطه شمالی آن دارای میانگین بارش پایینی است یکی از مشکلاتی است که می‌تواند با مطالعه روش های ابداعی پیشینیان تا حدود زیادی از اثرات مخرب کمبود آن کاست زیرا ساخت سد و بند برای کنترل آب های سطحی، حفر قنات، ساخت آب انبارها برای ذخیره آب در فصل های کم بارش، کاشت گیاهان بومی (سازگاری گیاهان بومی با آب و هوای منطقه باعث هدررفت کمتر آب و باروری بالاتر نسبت به گونه های غیر بومی می شود) همگی باعث شده تا پیشینیان ما زندگی به مراتب بهتر با بهره وری بالاتری را تجربه کنند.

امروزه یکی از راه های رسیدن به توسعه پایدار در کشور حفظ و نگاهداشت مواریث ارزشمند گذشتگان و نگهداری از آنان است تا در سایه مطالعات پژوهشگران پرده از رازهای گذشتگان برداشته شود و راهکارهای فنی آنان چراغ راه و روشنای طریق آیندگان در تعالی این زرزمین باشد و وظیفه کلیه دست اندرکاران اعم از سیاستگذاران، مدیران اجرایی، پژوهشگران و هنرمندان است که بطور واقع بینانه و آگاهانه به مسائل مربوط به میراث فرهنگی و حفاظت آنها برای دستیابی به توسعه پایدار در کشور بپردازند و نهایت تلاش و کوشش خود را در راه رسیدن به اهداف مورد نظر بنمایند.