پروژه تیم جلیلی برای دولت پزشکیان چیست؟

محسن صالحی‌خواه

پیگیری تحرکاتی که از مجلس، صداوسیما و تریبون‌های مختلف برای افزایش فشار بر دولت مسعود پزشکیان صورت می‌گیرد، ما را به تیم سعید جلیلی، سیاستمدار شناخته‌شده اصولگرا می‌رساند. این تحرکات به اندازه‌ای منسجم و برنامه‌ریزی شده هستند که می‌توان آن را در قالب یک پروژه روی کاغذ آورد و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داد. پیروزی این تیم در مجلس برای کنار زدن عبدالناصر همتی، وزیر پیشین اقتصاد و افزایش فشار‌ها برای کنار گذاشتن محمدجواد ظریف از معاونت راهبردی، قدم اول بود. علت این ادعا نیز صحبت‌هایی است که تیم جلیلی در مجلس پس از این رخداد‌ها داشتند. علاوه بر این که رد پروژه مذکور در فضای مجازی و رسانه‌هایی مشخص قابل پیگیری است.

شاید سوال اصلی این باشد که تیم جلیلی از این پروژه گسترده چه هدفی را دنبال می‌کند. اگر وقایع، اظهارنظر‌ها و تحولات را در یک تصویر بزرگ ببینیم، در نگاه اول به این نقطه می‌رسیم که این جریان به صورت قدم به قدم پیش می‌رود و از ابزار قانونی برای بخشی از این پروژه استفاده می‌کند.

حذف نفر به نفر

در روز‌هایی که پشت سر گذاشتیم، دو ابزار مورد استفاده این تیم قرار گرفت. استیضاح بر اساس قانون اساسی و فشار بر اساس قانون انتصاب افراد در مشاغل حساس. به رغم این که چند ماه از آغاز به کار دولت پزشکیان گذشته و بار‌ها نیز شخص او و مدیرانش بر وخامت اوضاع کشور تاکید کردند، در حال حاضر ابزار استیضاح یا تهدید به استیضاح به شدت از سوی تیم مذکور استفاده می‌شود. عبدالناصر همتی اولین وزیری بود که با استفاده از این ابزار برکنار شد. وزرای نفت و راه در معرض سوال مجلس هستند و زمزمه‌های استیضاح وزیر کار و نیروی دولت چهاردهم نیز شنیده می‌شود. در این که استیضاح حق نمایندگان و قوه مقننه است، شکی نیست. آنهایی که معتقدند استیضاح به ابزاری سیاسی تبدیل شده، این منطق را مطرح می‌کنند که چه اتفاقی در ۶ ماه گذشته در کشور رخ داده که فقط حاصل سوءمدیریت تیم پزشکیان است. یک تحلیل بر اساس شنیده‌ها در راهروی مجلس حاکی از آن است که جریان ضددولت در مجلس، ابتدا سراغ وزرایی خواهد رفت که در جریان رای اعتماد کمترین آرای نمایندگان را گرفتند. اولین آنها یعنی عبدالناصر همتی برکنار شد. وزرای راه، کار، میراث فرهنگی و بهداشت دیگر وزرایی هستند که آرای پایین داشتند.

قانون مشاغل حساس دومین ابزار قانونی در دست آنان است. قانونی که در دوران مجلس یازدهم و دولت سیزدهم تصویب و ابلاغ شد و اولین نفر گریبان ظریف را گرفت. در مورد این قانون و مشکلات ساختاری آن صحبت‌های زیادی شده است. حمید رسایی نماینده پس از انتشار خبر کنار رفتن ظریف از هشتگ «عزل‌های ادامه‌دار» استفاده کرد و امیرحسین ثابتی دیگر نماینده تهران نیز بار طی روز‌های گذشته این موضوع را داغ نگه داشته است. علی جعفری، فعال سیاسی نزدیک به سعید جلیلی و از مدیران وزارت راه در دولت سیزدهم پس از عزل ظریف در توئیتر نوشت: «ظریف تنها نیست. به همان دلیل قانونی که ظریف استعفا داده است، ۵ مدیر غیرقانونی دیگر نیز باید از دولت بروند. قانون برای همه باید یکسان اجرا شود.»

چه کسانی شامل این مصوبه مجلس هستند؟ فرزند محمدرضا عارف معاون اول پزشکیان ساکن آلمان است و احتمالاً تابعیت این کشور را دارد. گفته می‌شود که شهرام دبیری معاون پارلمانی و محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز فرزندانشان دارای تابعیت مضاعف هستند. احتمالاً به زودی نام این مدیران ارشد دولتی از سوی تیم مذکور رسانه‌ای می‌شود. با توجه به این که رصد تحرکات آنان نشان می‌دهد پس از عزل همتی و به ثمر نشستن فشار‌ها برای کنار زدن ظریف، ادبیات تندتری را به کار می‌برند، به زودی این مدیران پزشکیان نیز زیر ضربه مجلس می‌روند.

تلاش برای تشدید نارضایتی‌ها

چگونه می‌توان دولت را درگیر چالش کرد؟ با فعال کردن گسل‌ها و دست گذاشتن روی نقاط فشار که نارضایتی‌ها را افزایش دهد. این بخش از پروژه به صورت چندوجهی پیش می‌رود. در حال حاضر تلاش بی‌وقفه‌ای برای انسداد مسیر دیپلماسی صورت می‌گیرد که به طور طبیعی بر پایگاه اجتماعی متزلزل پزشکیان تاثیر می‌گذارد. کارشناسان همواره بر این موضوع تاکید می‌کنند که بحران اقتصادی ایران دلایلی غیراقتصادی دارد. اما این مکتب که مدعی در اختیار داشتن نسخه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی است، می‌گوید چنین چیزی حقیقت ندارد و ایران می‌تواند با همین مسائل نیز حرکت صعودی داشته باشد.

با یک نگاه بدبینانه، می‌توان عزل وزیر اقتصاد در آستانه ماه رمضان و عید نوروز که از لحاظ اقتصادی دارای مختصات خاص خود هستند را نیز مورد توجه قرار داد. البته با گذر زمان اندکی از کنار گذاشتن همتی، اگر مشخص شود او درست می‌گفت و وضعیت بحرانی اقتصاد ایران ارتباطی به شخص او نداشت، مشخص نیست آنها به طور دقیق چه کسی را – حداقل تا زمان مشخص شدن گزینه وزارت اقتصاد – مقصر معرفی می‌کنند.

آخرین پرده از تلاش برای تشدید نارضایتی‌ها، طوماری بود که امروز در صحن مجلس به امضای ۲۰۹ عضو مجلس رسید. طوماری که از محمدباقر قالیباف می‌خواست قانون عفاف و حجاب را بدون توجه به عواقب آن که تا کنون باعث جلوگیری از ابلاغ آن شده بود، برای اجرا ابلاغ کند. از زمانی که این لایحه وارد مجلس شد تا زمانی که با استناد به اصل ۸۵ بیرون از صحن بررسی و در نهایت به قانون تبدیل شد، نیرو‌های سیاسی مختلف و کارشناسان هشدار دادند که اجرای آن در کشور بحران‌زا خواهد بود. بدون توجه به این هشدار‌ها و جلوگیری از ابلاغ این قانون توسط شورای امنیت، این اقدام بار دیگر در مجلس کلید خورده است.

بازتولید دولت شماره ۱۳

پس از عزل همتی، زمزمه‌هایی بلند شد که خواستار معرفی گزینه وزارت اقتصاد مورد قبول استیضاح‌کنندگان بود. به رغم این که وفاق دستور کار و شعار مسعود پزشکیان بود، در حال حاضر تعریف آن پیشروی تندرو‌ها و سکوت رئیس‌جمهور شده است. مدیرمسئول روزنامه همشهری امروز در یادداشتی نوشت: «از روز یکشنبه که آقای همتی استیضاح شده است برخی از طرفداران سنتی رئیس‌جمهور محترم، پایان وفاق را اعلام کرده‌اند. بهانه چیست؟ چرا یکی به رأی نماینده‌ها استیضاح و دیگری به حکم قانون ناگزیر از استعفا شده‌است؟

اما سخن خیرخواهانه با آقای رئیس‌جمهور این است که همین خط صادقانه‌ای را که پیش گرفته‌اید ادامه دهید و از زیاده‌خواهی بدخواهان تأثیر نگیرید. از روز یکشنبه که آقای همتی استیضاح شده است برخی از طرفداران سنتی رئیس‌جمهور محترم، پایان وفاق را اعلام کرده‌اند. بهانه چیست؟ چرا یکی به رأی نماینده‌ها استیضاح و دیگری به حکم قانون ناگزیر از استعفا شده‌است؟ اما سخن خیرخواهانه با آقای رئیس‌جمهور این است که همین خط صادقانه‌ای را که پیش گرفته‌اید ادامه دهید و از زیاده‌خواهی بدخواهان تأثیر نگیرید.» مشخص نیست رئیس‌جمهور در قالب این وفاق زمانی که نیروهایش موثرش زیر فشار هستند، چگونه قرار است کار خود را پیش ببرد. تا اینجا مسعود پزشکیان سکوت کرده و طرف مقابل مشغول کار است. بعد از تمجید اخیر کیهان از پزشکیان، همشهری دومین روزنامه اصولگرایان است که رئیس‌جمهور را مورد تمجید قرار می‌دهد. امری که تقریباً در سال‌های اخیر کم‌سابقه بوده است.

سوالی که پیش می‌آید، این است که پروژه پیشروی تیم جلیلی تا چه نقطه‌ای قرار است ادامه پیدا کند. آیا پزشکیان قرار است آنقدر زیر فشار قرار بگیرد تا به تغییرات آنان بدهد؟ یا خود آنان وارد عمل شوند و نیرو‌های موثر اجرایی و مشورتی او را به استفاده از ابزار مختلف حذف و برای جایگزینی مهره‌های مورد نظر خود کار کنند؟ که در نهایت نام پزشکیان باقی بماند زیر سایه‌ای از نیرو‌های سعید جلیلی؟

منبع: فرارو