واکنش جوادی آملی به مذاکره ایران و آمریکا در عمان

خلیج فارس:حجت الاسلام مرتضی جوادی آملی، رابطه با آمریکا را یکی از پرچالش‌ترین مسائل بیش از ۴۰ سال گذشته دانست و اظهار داشت: این مسأله به‌گونه‌ای است که شایسته است همه اقشار و افراد جامعه، از زوایای گوناگون به آن بنگرند و دیدگاه‌های کارشناسی برگرفته از عقل، شرع، درایت، تدبیر و تحلیل‌های تخصصی را مطرح نمایند؛ به‌گونه‌ای که در این فرآیند فکری و تحلیلی، همه امت اسلامی مشارکت داشته باشند و نظرات گوناگون دیده و شنیده شود، تا آنچه اصلح و شایسته‌تر برای امت اسلام و نظام اسلامی است، انتخاب گردد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از جماران، رئیس بنیاد بین المللی اسراء افزود: بدیهی است که طرف متخاصم، طرفی نیست که شایستگی و صلاحیت گفت‌وگوی منطقی و مذاکره محترمانه را داشته باشد؛ وگرنه جمهوری اسلامی ایران طی این سال‌ها، با بسیاری از کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، ارتباطات علمی، فرهنگی و تعاملات تخصصی در حوزه‌های گوناگون داشته و دارد. اما چالش اصلی، مسأله‌ای است به نام «آمریکا» که برخوردی متخاصمانه، گاه متکبرانه و همراه با استکبار دارد. طبیعی است که ملتی برخاسته از یک انقلاب دینی و مبتنی بر قرآن و نهج‌البلاغه، نه ظلم را می‌پذیرد، نه استکبار را تحمل می‌کند و نه در برابر استبداد سکوت می‌نماید.

وی تأکید کرد: تردیدی نیست که نه قابلیت‌های فرهنگی و اجتماعی در طرف مقابل مشاهده می‌شود و نه شایستگی‌هایی که لازمه مذاکره است. اما از آنجا که منافع و مصالح امت اسلام و جامعه اسلامی، سال‌هاست با این موضوع گره‌خورده، و متأسفانه به واسطۀ ناهماهنگی‌ها و ناپیوستگی‌های ناصحیح و نابجا منشاء بسیاری از مشکلات برای امت اسلام، به‌ویژه در منطقه شده است، گفت‌و‌گو و مذاکره امری ضروری و به امید خداوند متعال، اتفاقی مبارک خواهد بود؛ چه مستقیم و چه غیرمستقیم.

جوادی آملی با بیان اینکه مبنای این مذاکره باید عزت، حکمت و مصلحت امت اسلام باشد، گفت: اکنون تصمیم بر آن است که مذاکره به‌صورت غیرمستقیم انجام گیرد که خود بحثی جداگانه است، اما آنچه در هر نوع مذاکره حرف اول و آخر را باید بزند، پایگاه و مبنای آن است؛ و آن چیزی نیست جز عزت، عقلانیت، تدبیر و حکمت. باید حفظ منافع امت و اندیشه به مقاصد کلان امت اسلامی در نظر گرفته شود، نه مسائل حاشیه‌ای و شخصی یا گروهی.

وی تصریح کرد: شکل و شیوه مذاکره ممکن است متفاوت باشد؛ امروز به شکلی و فردا به شکلی دیگر، اما اصول و مبانی مذاکره باید ثابت و پایدار باقی بماند. با توجه به اینکه همه جریان‌ها و نهاد‌های دخیل در این امر حضور دارند و منافع امت اسلام در نظر گرفته شده، و نیز با توجه به تبیین اصول کلی توسط رهبر معظم انقلاب، می‌توان به روند مذاکره امید داشت.

رئیس بنیاد بین المللی اسراء گفت: ضروری است که این جریان به دوقطبی «موافق» و «مخالف» مذاکره تبدیل نشود؛ نه موافقت با مذاکره مهم است و نه مخالفت با آن. آنچه اهمیت دارد، محصول و نتیجه این گفت‌وگوهاست که باید در خدمت منافع امت اسلام باشد. موافقان و مخالفان باید از این نگاه که بخواهند رویکرد سیاسی خود را در این مسیر تحمیل کنند، فاصله بگیرند. اکنون دیگر میدان، میدان رقابت تیم‌های محلی یا ملی نیست؛ بلکه باید به منافع اسلام، با همه آنچه که امت اسلامی خواهان آن است و اقتضای آن را دارد، توجه نمود.

وی ادامه داد: مبانی اسلام و اصول انقلاب اسلامی در هر شرایطی برای جهانیان روشن شده و همگان آگاه‌اند که اندیشه حاکم بر ایران اسلامی، اندیشه‌ای است که نه ظلم را می‌پذیرد، نه زیر بار ظلم می‌رود، و نه ظلم را بر دیگران تحمیل می‌کند. اعتدال و عدالت خواسته نخست این تفکر است، درحالی‌که احسان، کرامت، همگرایی ادیان، اقوام و ملل، به‌عنوان یکی از شاخصه‌های اجتماعی اسلام ناب، در این تفکر اصیل دینی مورد توجه قرار گرفته است.

جوادی آملی تأکید کرد: نکتۀ دیگری که شایان توجه است آن است که این مذاکرات از موضع یک جریان، نهاد یا نوعی خاص از تفکر صورت نمی‌گیرد، بلکه از جایگاه انقلاب اسلامی و اسلام نشأت می‌گیرد. از این‌رو، تمامی افرادی که در این حوزه ورود می‌کنند، نمایندگان جامعه، امت اسلامی و اندیشۀ انقلابی هستند و باید با تمام توان علمی و فکری خویش، مباحث را با قوت دنبال کنند. به تعبیر قرآن کریم: «خُذُوا مَا آتَیْنَاکُم بِقُوَّةٍ»، این قوه هم شامل قوت قلب‌هاست و هم قوت بدن‌ها، چنان‌که پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «به قوّت قلوب و قوّت ابدان». از این منظر، جامعۀ اسلامی موظف است نیرو‌هایی را که برای این امر خطیر اعزام شده‌اند، تقویت کند؛ چرا که اینان به مثابه تیر‌هایی هستند که به سوی دشمن روانه شده‌اند، و تقویت این تیرها، اعم از افزایش حدت و شدت آنها از نظر عقلانی، فکری، مهارت‌های گفت‌و‌گو و تجربیات لازم در عرصه‌های بین‌المللی، بر عهدۀ همۀ دلسوزان و صاحب‌نظران در همۀ حوزه‌هاست.

وی یادآور شد: همان‌گونه که در مذاکرات پیشین نیز شاهد بودیم، هر زمان که این نیرو‌ها از سوی جامعه و نظام احساس حمایت، قوت و شدت کرده‌اند، توانسته‌اند با قاطعیت بیشتری به‌پیش روند. اما اگر دچار ضعف شوند، یا سخنان، تحلیل‌ها یا اقداماتی تضعیف‌کننده و نگران‌کننده باعث ایجاد تردید در اصل کار شود، در حقیقت نوعی خودزنی صورت‌گرفته و از اثرگذاری و ثمربخشی آن کاسته خواهد شد. این نیرو‌ها نه متعلق به یک جریان، گروه یا تفکر خاص‌اند و نه نمایندۀ یک باند سیاسی‌اند. بلکه آنان از جانب امت اسلامی اعزام شده‌اند و نمایندۀ تفکر انقلابی و نظام اسلامی‌اند. بی‌تردید آنان در اندیشۀ مصالح اسلام هستند و از تجارب همرزمان، همفکران و پیشینیان خویش که در میدان‌های بین‌المللی با تدبیر و درایت حاضر بوده‌اند، بهره خواهند گرفت.

رئیس بنیاد بین المللی اسراء ادامه داد: هیچ‌گاه نیز هدفی برای تضعیف این افراد در میان نبوده، نیست و نخواهد بود. ملت همواره دعای خیر خود را همراه این عزیزان داشته و دارد؛ زیرا آنان اکنون در موقعیتی قرار دارند که به خوبی می‌دانند هر سخن و اقدامشان در مسیر مصالح و اهداف والای اسلامی معنا پیدا می‌کند. این افراد باید هم از قوت علمی برخوردار باشند و هم از شجاعت عملی؛ و به فضل الهی، هر دو ویژگی در میان نیرو‌های حاضر وجود دارد. همچنین حمایت‌های مردمی و آنچه می‌توان از آن به «آتش تهیۀ فکری، روحی، اخلاقی و تربیتی» یاد کرد، از سوی ملت بزرگ ایران نثار این جمع خواهد شد و سبب توانمندی و غنای بیشتر آنان می‌گردد، و ان‌شاءالله، نتایجی پربار در پی خواهد داشت.

وی تأکید کرد: ما انتظار نداریم که تمامی زمینه‌های گفت‌و‌گو با یک یا دو جلسه به سرانجام برسد، اما اگر مسیر، مسیر درستی باشد، صبوری جامعه، بردباری و پذیرش دشواری‌ها، نقشی بسیار کلیدی خواهد داشت. همان‌گونه که در واقعۀ صلح حدیبیه نیز پیامبر اعظم اسلام (ص) گام‌به‌گام فعالیت‌هایی را در راستای آن پیمودند و در نهایت آنچه ارادۀ الهی بود، از زبان مبارک رسول خدا به جامعه، چه خودی و چه غیرخودی، ابلاغ شد و نتیجۀ آن، به نفع امت رقم خورد. ان‌شاءالله در این مسیر نیز چنین خواهد شد.

جوادی آملی اظهار داشت: نکته دیگری که در این زمینه شایان توجه است، آن است که هرچند جریان مذاکرات میان ایران و آمریکا، ظاهراً گفت‌وگویی میان دو کشور است، اما در واقع، رخدادی جهانی محسوب می‌شود و از منظر تمامی جهانیان، اعم از دوست و دشمن، مورد تأمل و توجه قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران، همان‌گونه که دارای دوستان بسیار است، در برخی نقاط با دشمنانی نیز مواجه است؛ از جمله رژیم صهیونیستی، افراطیون در داخل ایالات متحده، و همچنین برخی از صاحبان اندیشه‌های معارض که دل در گرو عدالت‌طلبی و مقابله با ظلم و ستمِ برخاسته از اندیشه اسلامی ندارند.

وی افزود: باید آگاه باشیم که این مذاکرات، یک گفت‌وگوی عادی یا رقابتی ساده میان دو گروه یا دو جریان نیست، بلکه اکنون، جهان نظاره‌گر نوع حرکت امت اسلامی است. همه ملت‌ها و دولت‌ها چشم دوخته‌اند که ایران اسلامی چگونه در این عرصه ایفای نقش خواهد کرد؛ چه آنان که مستقیماً در مذاکرات حضور دارند، چه رابطین، و چه امتی که در پشت‌صحنه پشتیبان این روندند. در واقع، نقطه‌نظرات امت اسلامی که پشتوانه این مذاکرات‌اند، بیش از خود مذاکره‌کنندگان مورد توجه جهانیان است. اینکه ملت، و آنانی که با این انقلاب و تفکر همراه بوده‌اند، چه موضعی در قبال این مذاکرات اتخاذ می‌کنند، بسیار حائز اهمیت است.

رئیس بنیاد بین المللی اسراء تأکید کرد: باید هوشیار بود و این گفت‌و‌گو را صرفاً مذاکره‌ای دوجانبه برای تأمین منافع یک گروه خاص تلقی نکرد، بلکه اگر ان‌شاءالله این روند باعزت، حکمت، درایت و در مسیر مصالح عالیه اسلام پیش رود، می‌تواند برای جهانیان الهام‌بخش باشد و اشتیاقی در آنان پدید آورد که بدانند در برابر قدرتی همانند آمریکا، می‌توان از موضع اسلام و اندیشه اسلامی، اقدامی چنین شکوهمند و معنادار را به نمایش گذاشت.

وی ادامه داد: در حقیقت، تمام کشور، نظام و ملت ما در آزمونی سخت و سرنوشت‌ساز قرار دارند؛ آزمونی که باید در آن، منافع اسلام و مقاصد عالیه آن را مدنظر داشت. جهانیان نگران‌اند و شاهد خواهند بود که چه سرنوشتی در انتظار این مسیر است. اگر در داخل کشور، اظهارنظرها، تحلیل‌ها، مواضع، سخنانی یا اقداماتی صورت گیرد که در جهت مصالح امت اسلامی و بلکه جامعه بشری نباشد، می‌تواند به تضعیف این نظام و تفکر منجر شود و این پندار را القا کند که این اندیشه تاب‌وتوان این بار سنگین را ندارد.

جوادی آملی تأکید کرد: بر این‌اساس، مسئولیتی عظیم متوجه همه ارکان کشور است: علما و روحانیون، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و استادان آن، کارشناسان و متخصصان حوزه سیاست خارجی، وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ، هنرمندان، پیشکسوتان سیاست و همه کسانی که در این سال‌ها چه در جبهه موافق و چه در جبهه منتقد، نقش‌آفرینی داشته‌اند. اکنون دیگر زمانِ مرزبندی‌ها و جدل‌های داخلی نیست. همه باید در یک صحنه واحد و از موضع مقاومت، عقلانیت، تدبیر، درایت، و برای دستیابی به نتیجه‌ای ارزشمند، همدل، همگرا و همزبان تلاش کنند. چنین تلاشی نه‌تنها نمادی از قدرت و عزت خواهد بود، بلکه جلوه‌ای از جمال و جلال و آرایشی شایسته از اندیشه انقلاب اسلامی را نیز به همراه خواهد داشت.

وی افزود: ما دعای خیر ملت را بدرقه راه مذاکره‌کنندگان می‌دانیم و امیدواریم این مذاکرات، با قوت، عزت و عظمت، به تأیید الهی منجر شود. همچنین، خون پاک شهیدانی که در راه عزت اسلام نثار شده، در این روند دیده شود و از تلاش‌های همه کسانی که در سالیان گذشته از انقلاب، نظام و اندیشه امام راحل (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) حمایت کرده‌اند، قدردانی گردد.

رئیس بنیاد بین المللی اسراء در پایان گفت: بدانیم این مسیر، حاصل یک حرکت عظیم تاریخی و برخاسته از اسلام و در امتداد رسالت تمامی پیامبران الهی است؛ و این پیروزی، نه صرفاً یک پیروزی سیاسی، بلکه پیروزی‌ای فرهنگی، دینی و الهی است؛ گامی در جهت رهایی امت‌ها و ملت‌ها از سلطه ظلم و جنایتی که قرن‌ها توسط قدرت‌های استکباری تحمیل شده است. مسیری که اگر به‌درستی پیموده شود، می‌تواند برای امت اسلامی و حتی برای جهانیان، پیام‌آور حیثیت، امید و بشارت باشد.