هواشناسی: شنبه و یکشنبه آتشین در راه است

خلیج فارس: رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: « کشور ما طی پنجاه سال گذشته و در هر دهه، به طور میانگین ۰/۴ درجه سانتی‌گراد افزایش دما را تجربه کرده است. تا اوایل هفته آینده با توده هوای گرم مواجهیم و هیچ بعید نیست که دمای هوا در تهران به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد برسد.»

چندی پیش، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه روند گرمای هوا در ایران دو برابر جهان است، اعلام کرد که در حال حاضر دمای هوای جهان بیش از یک درجه نسبت به عصر انقلاب صنعتی افزایش پیدا کرده و این در صورتی است که ایران طی ۵۰ سال گذشته ۲ درجه گرم‌تر شده است.

احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، در تشریح این مسئله به خبرآنلاین می‌گوید: «طبق پروتکل‌های بین‌المللی، بی‌هنجاری یا آنومالی دمایی را با ۳۰ سال گذشته یا بیشتر مقایسه می‌کنند، اما طبق مقیاس جهانی، میانگین دمای کره زمین با عصر قبل از انقلاب صنعتی مورد سنجش قرار می‌گیرد و به عبارتی مبنای مقایسه می‌شود حدود سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ میلادی، یعنی بیش از ۱۲۰ تا ۱۷۰ سال قبل.»

او اضافه می‌کند: «این یک میانگین جهانی است که شامل دمای خشکی‌ها، دریاها، مناطق قطبی و تمام نقاط کره زمین می‌شود و صرفاً محدود به یک قاره و یا کشور خاص نیست. هرکدام از کشورهای جهان را بررسی کنیم، میزان دمای آن با عدد میانگین جهانی متفاوت است و هیچکدام مشابه یکدیگر نیستند.»

اقلیم ایران با یک روند گرمایشی مواجه است

طبق شواهد، شرایط آب و هوایی در کشورهای خاورمیانه کم و بیش مشابه ایران است و در آن مناطق نیز افزایش دما در هر دهه حاکم است.

وظیفه در این‌باره می‌گوید: «کشور ما طی پنجاه سال گذشته و در هر دهه، به طور میانگین ۰/۴ درجه سانتی‌گراد افزایش دما را تجربه کرده است، اما این بدان معنا نیست که هر سال دما نسبت به سال گذشته بیشتر باشد. درجه دما عدد ثابتی نیست و تحت تأثیر عوامل مختلف دارای نوسان است.»

او تصریح می‌کند: «متأسفانه متوسط دمای کشور نیز طی سال‌های اخیر نسبت به سال‌های قبل‌تر گرم‌تر است و این نشان می‌دهد که اقلیم سرزمین ما یک فرایند گرمایشی را طی می‌کند. به‌طوری که اگر ۱۰ سال گذشته را میانگین قرار دهیم، با پنج دهه قبل از آن، حدود ۲ درجه اختلاف دما داریم. در سایر کشورهای اقلیم خاورمیانه هم شرایط این‌چنین است.»

آیا گرمای غیرطبیعی‌ای را تجربه می‌کنیم؟/ دمای بالای ۴۰ درجه تهران در روزهای آتی

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در پاسخ به این سؤال که آیا این روند افزایش گرما طبیعی است یا نه؟ می‌گوید: «مفهوم طبیعی یا غیرطبیعی در این مقوله متفاوت است. این عنوان «طبیعی» را بر دمای ۳۰ سال گذشته اطلاق کنیم و آن مقیاس را نرمال در نظر بگیریم، به معنای «متوسط بلندمدت» است. هم‌چنین واژه غیرطبیعی نیز به معنای بی‌هنجاری دما نیست، بلکه به اختلاف با میزان متوسط بلندمدت اشاره دارد و گرم‌تر از حد میانگین است.»

او اشاره می‌کند: «از پنجشنبه ۴ مرداد تا یکشنبه ۷ مرداد با توده هوای گرم مواجهیم و هیچ بعید نیست که دمای هوا در تهران به ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد هم برسد. هرچند تجربه این دما برای تهران اتفاق تازه‌ای نیست، چرا که پایتخت دمای ۴۳ درجه را هم شاهد بوده است. به هر جهت، اوایل هفته آینده، در روزهای شنبه و یکشنبه، شیب گرما صعودی خواهد بود.»

نقش گرما در بروز خشکسالی

با افزایش دما، شدت تبخیر و تعرّق دریاها، رودخانه‌ها و سایر منابع آبی هم بیشتر می‌شود و همین مسئله، ضمن کاهش ذخایر آبی، تقاضا و نیاز به آب را افزایش می‌دهد. وظیفه در این خصوص تأکید می‌کند: «این تقاضا در تمام ابعاد مطرح است؛ مثلا در محیط‌زیست، درختان و گیاهان در هوای گرم‌تر برای اینکه خشک نشوند و به حیات خود ادامه دهند، نیاز به آبرسانی بیشتری دارند. یا در جوامع انسانی با گرم‌تر شدن هوا، تقاضا و میل به افزایش مصرف آب در بین افراد، به طرق گوناگون اعم از استحمام و آشامیدن، افزایش می‌یابد. این چرخه کمبود عرضه و ازدیاد تقاضا سبب محدودیت دسترسی به آب می‌شود و خشکسالی را تشدید می‌کند.»

شاید پاییز کم‌بارشی داشته باشیم

به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، به‌لحاظ جوی و با توجه به شاخص‌های ال‌نینو و لانینو، که تعیین‌کننده وضعیت آب و هوایی فصل سرد سال هستند، در حال حاضر منطقه اقیانوس آرام در یک وضعیت خنثی به سر می‌برد و طبق برآورد شاخص‌ها، به نظر می‌رسد نیمه دوم امسال وارد فاز سرما شویم، ولی احتمالات بر این است که شرایط آب و هوایی ایران در فصل پاییز، خنثی باشد. هرچند در این مقطع از سال نمی‌توان به طور دقیق پیش‌بینی کرد که ترسالی را تجربه خواهیم کرد یا خشکسالی.

او بیان می‌کند: «هرچند در فصل تابستان به سر می‌بریم، اما به طور کل آب و هوای حاکم در سطح جهانی گرم‌تر از حد نرمال و میانگین بلندمدت است و یک گرمای بی‌سابقه را پدیده آورده که تا کنون در غالب نقاط دنیا وجود نداشته است. با در نظر داشتن این موارد، نمی‌توان شرایط آب و هوایی پاییز پیش‌رو را به طور دقیق و قطعی از حالا پیش‌بینی کرد، اما با توجه به روند افزایش دما و با استناد به خروجی مدل‌های عددی مختلف، احتمال قوی بر این است که پاییز ما پاییز کم‌بارشی باشد. البته برای ارائه گزارش‌های مطمئن و دقیق لازم است همچنان منتظر بمانیم که فصل گرما به پایان برسد تا ببینیم شرایط دمایی هم دچار تغییر خواهد شد یا نه.»

منبع:خبرآنلاین