ماجرای پرنده عجیبی که در کنگان دیده شد + تصاویر

زهرا رفیعی

اخیرا فیلمی در شبکه‌های اجتماعی از پرنده‌ای در کنگان استان بوشهر منتشر شده که هنگام نزدیک شدن فیلمبردار، در لاک دفاعی می‌رود و قیافه‌ای ترسناک به‌خود می‌گیرد.

«پرنده عصبانی» نامی بود که شبکه‌های مجازی برای آن انتخاب کردند. این پرنده مشاهده شده، از خانواده حواصیل‌هاست و برای ما ایرانی‌ها به‌دلیل حضور پر‌رنگش در ادبیات فارسی ‌ناشناس نیست.

بوتیمار بزرگ (EurasianBittern) نام پرنده‌ای است از خانواده حواصیلان که در تالاب‌ها و نیزارها زندگی می‌کند و نسبت به سایر اعضای خانواده حواصیلان، جثه‌ای تنومندتر دارد. اگر توانستید این پرنده را در نیزار ببینید بر خود ببالید چون اینگونه به استتار معروف است.

نام دیگر او غم‌خورک است. بیشتر از ۱۵گونه آن شناسایی شده‌اند. 2 زیر گونه‌ای که در ایران شناخته شده‌اند و با نام‌های بوتیمار بزرگ و بوتیمار کوچک شناخته می‌شوند.

زیستگاه بوتیمار کجاست؟

بوتیمار بزرگ عمدتا در مناطق تالابی، نیزارها و مرداب‌هایی با گیاهان متراکم زندگی می‌کند.

این پرنده در بخش‌هایی از اروپا، آسیا و شمال آفریقا یافت می‌شود و در ایران نیز به‌ویژه در تالاب‌های کشور از تالاب‌های انزلی و میانکاله، گندمان، تا آب‌بندان‌هایی مثل عشق‌آباد تهران و استان‌های فارس، خوزستان، هرمزگان و بوشهر دیده می‌شود.

ویژگی‌های زیستی

وقتی بوتیمار احساس خطر می‌کند، به‌جای فرار، ساکن می‌ماند و سر و گردن خود را به‌صورت عمودی بالا می‌گیرد. این رفتار باعث می‌شود که با نی‌های اطرافش همخوانی داشته باشد و تقریبا در میان گیاهان گم شود.

بوتیمار در این حالت ممکن است به آرامی همراه با وزش باد تکان بخورد تا بیشتر شبیه به نی‌های اطرافش شود. اما یکی از ویژگی‌های زیستی بوتیمار رفتار دفاعی اوست.

در این حالت، بوتیمار پرهای گردن و سینه‌اش را پف می‌دهد و آنها را تا حد امکان باز می‌کند تا بزرگ‌تر و ترسناک‌تر به‌نظر برسد. این عمل باعث می‌شود که بدنش به شکل یک توده حجیم‌تر به‌نظر بیاید و مهاجم احساس خطر کند. همزمان با این رفتار، ممکن است منقار خود را نیز باز و صدایی از خود تولید کند که تهدیدآمیز به‌نظر برسد.

بوتیمار در ادبیات فارسی نماد حسرت و غمخواری است، به همین دلیل یکی از نام‌های این‌گونه غم‌خورک است. از سوی دیگر در فرهنگ‌لغت دهخدا «نام مرغی است که او را غم‌خورک نیز گویند و او پیوسته در کنار آب بنشیند و از غم آنکه مبادا آب کم شود با وجود تشنگی آب نخورد.»

مسیر مهاجرت

در فصل‌های سرد جمعیت‌هایی که در اروپای شمالی زندگی می‌کنند به سمت جنوب اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا (از جمله ایران) مهاجرت می‌کنند. جمعیت‌های شمال آسیا هم به بخش‌هایی از شبه جزیره عربستان، شبه قاره هند و شرق چین مهاجرت می‌کنند.

تلاش‌ برای حفاظت

کارشناسان محیط‌زیست و سازمان‌های غیر دولتی به دنبال راهکار‌هایی برای حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی و جلوگیری از کاهش جمعیت این پرنده نایاب هستند. ایجاد مناطق حفاظت‌شده، آموزش مردم محلی در زمینه اهمیت حفاظت از محیط‌زیست و تشویق به پایش و رصد جمعیت بیتورن‌ها از جمله این تلاش‌هاست.

با توجه به مشاهده اخیر بیتورن اوراسیایی در بوشهر، به نظر می‌رسد این پرنده نایاب همچنان در پی حفظ زیستگاه‌های طبیعی و نیاز به حفاظت قرار دارد. این رویداد نه تنها فرصتی برای دوستداران پرنده‌نگری و عکاسی فراهم کرده، بلکه به آگاهی بیشتر مردم درباره اهمیت حفاظت از گونه‌های نادر کمک خواهد کرد. حضور این پرنده در بوشهر می‌تواند زمینه‌ساز تلاش‌های بیشتری برای حفاظت از محیط‌زیست و تنوع زیستی در این منطقه باشد.