شنبه سرنوشت‌ساز در رم

مشهودترین نکته تا اینجا این است که در تیم ترامپ صدای واحد وجود ندارد. هنوز هم مشخص نیست که این چندصدایی و مواضع متناقض دلیلش چیست. تا کی قرار است روبیو از مذاکره برکنار باشد؟ اما چند حدس در این رابطه می توان زد.

یک دلیل می‌تواند این باشد که کل مذاکره تله‌ای برای کشاندن ایران پای میز بوده است. یعنی ترامپ تعمداً و آگاهانه آن خواسته‌های حداکثری اولی‌ را تعدیل کرده تا ایران ترغیب به مذاکره شود و در واقع نتواند به مذاکره نه بگوید.

اگر این سناریو درست باشد، می‌توان حدس زد چطور طرف آمریکایی که آنقدر محکم دم از «مذاکرۀ مستقیم» می‌زد، تن به مذاکرۀ غیرمستقیم داد. وقتی کل قضیه سناریو باشد، درون سناریوی مشخص می‌توان امتیازات تاکتیکی هم داد.

یک دلیل دیگر می‌تواند اختلاف بین دو جناح داخل دولت آمریکا باشد. ونس‌ و ویتکاف مدافع خواسته‌های حداقلی‌اند و روبیو‌ و والتز طرفدار خواسته‌های حداکثری. این اختلاف ممکن است باعث این چندصدایی و ابهام شده باشد.

یک دلیل دیگر هم این است که ترامپ بخواهد چیزی مشابه برجام را به نتیجه برساند یعنی واقعاً حرفش را عوض کرده باشد و حالا تیمش در حال بازی با کلمات برای گذار از این مرحله باشند.

اما یک چیز را به گمانم می‌شود اذعان کرد. دست لابی اسرائیل در این عرصه قوی است. ویتکاف پس از مصاحبه‌ اش با فاکس‌نیوز به شدت مورد انتقاد قرار گرفت؛ تا حدی که مجبور شد بگوید هر توافقی «ترامپی» خواهد بود، به این معنی که من کاره‌ای نیستم‌ و آن کاری را می‌کنم که ترامپ می‌خواهد.

سخنگوی وزارت خارجۀ آمریکا هم بعد بسیار تلاش کرد وجهۀ تَرک‌خوردۀ ویتکاف را ترمیم کند و گفت: فعلا چیزی مشخص نیست. مسئله آن چیزی است که در نهایت از دل مذاکرات بیرون می آید و هدف مهم است! هدف چیست: ایران سلاح هسته‌ای و برنامۀ غنی‌سازی نداشته باشد گرچه باز جا برای تفسیر باز گذاشت که عدم غنی‌سازی دقیقاً یعنی چه؟ کلیتش یا شکل صنعتی و بالای ۳.۷ درصد؟

موضع مذاکره‌کنندگان ایران برخلاف طرف آمریکایی کاملاً روشن است و یک حرف می‌زنند. دربارۀ غنی‌سازی بالای ۳.۷ درصد و سطح بازرسی از تأسیسات هسته‌ای حاضر به مذاکره‌ اند که این موارد در چارچوب همان ایده‌های برجامی است.

از سوی دیگر آژانس انرژی اتمی و اروپایی‌ها تلاش می‌کنند خودشان را وارد مذاکره کنند، اما ایران خیلی واضح به اروپایی‌ها و آژانس می‌گوید «شما فعلاً در بازی نیستید و این مشکلی است بین ما و آمریکا. اول این مورد را حل می‌کنیم، بعد میاییم سراغ شما.» البته این دقیقاً همان چیزی است که همیشه اروپایی‌ها از ایران می‌خواستند.

این وسط روسیه هم مشخص است که دچار نگرانی شد. اولیانوف، مرد فضول مذاکرات که معمولاً خواسته‌های خودش را به صورت «جملات خبری» بیان می‌کند، اصرار دارد که حضور گروسی در مذاکرات خیلی مهم است.

به صورت کلی شنبه روز مهمی خواهد بود. بسته به اینکه ویتکاف کدام یک از مواضعش را در مذاکرات بیان کند، نتیجه رقم خواهد خورد.

*مهدی تدیّنی (زادهٔ ۱۳۵۹ در تهران) نویسنده، پژوهشگر و مترجم ایرانی است. عمدهٔ آثار او در زمینهٔ علوم سیاسی، لیبرالیسم و نقد فاشیسم است.