«شب شروه»؛ نوای همدردی بوشهری‌ها با اهالی بندر

به گزارش خلیج فارس، دومین شب کوچه با برگزاری «شب شروه» در سوگ جانباختگان حادثه تلخ ظهر شنبه اسکله شهید رجایی بندر عباس را در مدرسه تاریخی سعادت بوشهر با حضور انبوه مردم نشست.

این برنامه با آیین سوگواری بوشهری و نواختن سنج و دمام و بوق شاخی که در سوگ‌های بزرگ در جنوب نواخته می‌شوند، شروع شد. پس از آن شاهین بهرام‌نژاد، مجری جنوبی قطعاتی را در رثای جانباختگان این حادثه تلخ خواند و روح این برنامه را تقدیم به آن‌ها کرد.

در بخش بعدی برنامه، ناخدا علی ستوده، حیدر احمدی، آکا صفوی؛ شروه‌خوانان برجسته جنوب کشور و همچنین روح‌الله زارعی (شروه‌خوان جوان و مهمان برنامه) به شروه‌خوانی پرداختند. شروه سال‌هاست که در بوشهر به آوازی برای سوگواری درآمده است و اهالی جنوب هر گاه عزیزی یا جوانی را از دست می‌دهند به شروه‌خوانی روی می‌آورند. هرچند به عقیده پژوهشگران موسیقی این آواز، یک آواز عاشقانه است که مناسب شرح حسرت‌ها و دلتنگی‌های دلدادگی است.

آکا (روح‌الله) صفوی، پژوهشگر و شروه‌خوان باتجربه جنوبی در حاشیه این مراسم با تسلیت درگذشت تعدادی از هم‌وطنان‌مان در هرمزگان به خبرنگار ایبنا گفت: شروه یکی از اصیل‌ترین و کهن‌ترین آواز بوشهری است که در گوشه‌های مختلفی اجرا می‌شود. قدمت این آواز به دوره قبل از اسلام برمی‌گردد.

وی سپس چهار دوره تاریخی برای این آواز برشمرد که عبارتند از: ۱) دوره قبل از اسلام، ۲) قرون اولیه اسلامی، ۳) دوره رسمی شدن مذهب شیعه و ۴) دوره ۵۰ ساله اخیر.

خواننده گروه موسیقی «لیان» ادامه داد: بیشترین تغییر در ماهیت شروه در دوره ۵۰ ساله اخیر صورت گرفته است که این تغییرات ماهیت این آواز را متحول کرده است و نیاز به یک آسیب‌شناسی جدی داشت که این کار را در کتاب «آوازهای موسیقی بوشهر» (به‌زودی راهی بازار کتاب خواهد شد) انجام داده‌ام.

صفوی یادآور شد: تعدد گوشه‌های شروه‌خوانی در بوشهر بسیار بالاست به طوری که در این زمینه قابل قیاس با دیگر مناطق نیست. در بوشهر حدود ۳۰ گونه شروه‌خوانی وجود دارد.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه موسیقی، خاستگاه و مرکز شروه‌خوانی را شهرستان دشتی معرفی و تصریح کرد: این منطقه در حوزه آواز ایرانی شناخته شده‌است تا جایی که ما در موسیقی ایرانی گوشه‌ای به نام «دشتی» داریم که چارچوب آوازهای کلاسیک این گوشه با مرکزیت دشتی تشکیل شده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه ما در ردیف‌های کلاسیک ایرانی گوشه‌هایی مثل دشتی، دشتستانی، تنگسیری داریم که همه این نام‌های ذیل آواز دشتی گنجانده شده‌اند، افزود: هر شهر در استان بوشهر سبک خود را در شروه‌خوانی دارد که شامل تنگسیری، دشتی، دشتستانی، بلوک شمالی استان بوشهر مثل لیراوی و… می‌شوند اما شروه‌خوانی منطقه دشتی دارای اصالت بیشتری است.

صفوی سپس با نقد کاربرد شروه در مراسم سوگواری گفت: این آواز هرچند سوزناک است اما مضمون آن کاملاً عاشقانه است که با آوازهای سوگ نه در محتوا و نه در مضمون تناسب و هم‌خوانی ندارد و کاملاً متفاوت است ولی در ۵۰ سال اخیر به مراسم سوگواری در جنوب رسوخ کرده است.

از دیگر بخش‌های برنامه «شب شروه» روایت احسان عبدی‌پور از این آواز دیرینه بود. او این آواز را رستاخیزی برای به هم‌ریختن حال درون و برساختن حال خوب از یک غم نفسگیر دانست. عبدی‌پور با ابراز اندوه عمیق خود از جان‌باختن هم‌میهنان‌مان در هرمزگان که در پی به‌دست آوردن نان حلال بودند، تاکید کرد: «اهالی جنوب وقتی دلتنگ عشق هستند یا در سوگ عزیزی نشسته‌اند، به شروه پناه می‌آورند و با سوز نهفته در آن، اندوه از دل می‌زدایند؛ اما من وقتی که خیلی مضطربم به دل شروه می‌زنم تا وجودم را ویران کند و دوباره بسازد.»

شعرخوانی محمد صغیری، حافظ شاهنامه و نقال بوشهری که در تعزیه بوشهر نیز چهره شناخته‌شده‌ای است، از دیگر بخش‌های این شب آیینی بود که در ادامه از سوی متولیان برگزاری فستیوال کوچه، با اهدای تندیس چهارمین دوره این فستیوال از خدمات هنری این هنرمند پیشکسوت بوشهری تجلیل شد.

به گزارش ایبنا؛ «شب شروه» در دومین شب فستیوال کوچه با مروری بر تاریخ و ماهیت شروه و شروه‌خوانی شروه‌خوانان برجسته جنوب به یاد جانباختگان حادثه تلخ هرمزگان ساعت ۲۲ شامگاه شنبه با استقبال مردم در مدرسه تاریخی سعادت بوشهر برگزار شد.