سخت‌ترین و پیچیده‌ترین لایه مذاکرات ایران و آمریکا

خلیج فارس: مذاکرات ایران و آمریکا با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، انجام خواهد شد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، این گفت‌و‌گو‌ها را مدیریت خواهند کرد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، عراقچی پیش از سفر به الجزایر در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «این یک فرصت و نیز یک آزمون است. توپ در زمین آمریکاست.» همچنین، عراقچی در پاسخ به پرسش خبرنگاران در پایتخت الجزایر گفت: «اهمیت شکل مذاکره، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، به نظر من در درجه اول نیست. آنچه که واقعاً اهمیت دارد، مؤثر بودن یا غیرمؤثر بودن مذاکرات، جدیت طرفین و نیات آنها و اراده آنها در رسیدن به توافق است.» این اظهارات وزیر امور خارجه ایران در شرایطی مطرح می‌شود که دونالد ترامپ گفته است اگر مذاکرات روز شنبه شکست بخورد، ایران در خطر بزرگی قرار خواهد گرفت. رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در کاخ سفید تاکید کرده است که مذاکره با ایران به صورت مستقیم خواهد بود.

با توجه به این شرایط پرسش‌هایی درباره چگونگی انجام مذاکرات، راهکار‌های موفقیت آمیز بودن مذاکرات و چشم انداز‌های پیش رو مطرح است. «جلال ساداتیان»، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

ویتکاف با نتانیاهو اختلاف نظر‌هایی جدی دارد

جلال ساداتیان به فرارو گفت: «بر اساس همه مواضعی که تا کنون از سوی رهبری و سایر مقامات ایران و سپس آمریکا دیدیم، به نظر می‌رسد شرایط به سمتی رفته که می‌توان کار را به سمت دیپلماسی برد. درست است که ترامپ سعی کرد در ماه‌های اخیر از ابزار تهدید به حمله نظامی استفاده کند، اما این تهدید همانطور که از نامش پیداست صرفا ابزار ترامپ بود برای وادار کردن ایران به ورود به مذاکره مستقیم. اما مسئله مهم این روز‌ها این است که قرار است نوع مذاکرات چگونه باشد. هم اکنون عمان به عنوان یک میانجی سنتی وارد عمل شده، اما نمی‌دانیم قرار است به شیوه «اشتونی» (مثل روشی که در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما در استانبول رخ داد) پیش برویم و میانجی عمانی پس از دقایقی از آغاز مذاکره فضا را برای مذاکره مستقیم ایران و آمریکا ترک خواهد کرد یا روش، همان روش میانجیگری سنتی خواهد بود و مقام عمانی نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. همچنین بسیار مهم است که بدانیم از سمت ایران چه کسانی مذاکره را شروع کرده و ادامه خواهند داد. مذاکره، بسیار سنگین است و هر شخص و مقامی از پس مذاکره‌ای که بتواند تمامی خواست‌های طرفین را شامل شود، برنخواهد آمد. ما اکنون در شرایطی قرار داریم که نمی‌خواهیم روند مذاکرات خیلی زود متوقف شود و به بن بست برخورد کند و از سوی دیگر لازم است به شکلی عمل کنیم که مبادا منافع ملی ایران مختل شود.»

وی افزود: «فشار‌های طرف آمریکایی نیازی به توضیح ندارد و کاملا واضح است. تا امروز نیز رفتار‌های ایالات متحده و اسرائیل غیرعلنی نبوده و شاهد فشار علنی لابی اسرائیل و نتانیاهو برای پیشگیری از تحقق مذاکرات نتیجه بخش بوده‌ایم. خوشبختانه آقای عراقچی در قبال این تهدید‌ها مواضع مناسبی گرفته و تاکید کرده که مذاکرات باید در قالب وزارت امور خارجه با واکنش‌های دیپلماتیک شکل بگیرد. با همه این‌ها بار دیگر تاکید دارم بسیار مهم است که چه کسانی در تیم مذاکره کننده ایران نقش آفرینی می‌کنند. طرف آمریکایی می‌گوید ایران نباید به سمت بمب اتم برود که اساسا قرار هم نیست این کار را انجام دهد. ایران بار‌ها اعلام کرده چنین برنامه و قصدی ندارد. مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا از جمله افرادی است که طی ماه‌های اخیر تهدید‌های متعددی علیه ایران مطرح کرده و طرفدار حمله به ایران است. اما به نظر می‌رسد تهدید‌های امثال والتز هم تاثیر خاصی روی تصمیم‌های نهایی ترامپ ندارد. ترامپ مدعی است که اکنون ترجیح می‌دهد مذاکره را در دستور کار قرار دهد. به ویژه مذاکره مستقیم. اما ترامپ، شنبه چه شخصی را برای مذاکره می‌فرستد؟ ویتکاف، شخصی است که طرح آتش بس غزه و لبنان را ارائه کرده و اتفاقا اختلاف نظر‌هایی جدی با شخص نتانیاهو دارد؛ بنابراین وی از توانمندی کافی برای پیشبرد مذاکرات به سمت مثبت برخوردار است.»
سخت‌ترین و پیچیده‌ترین لایه مذاکرات

دیپلمات پیشین ایران در انگلستان در ادامه گفت: «آمریکایی‌ها به جز بحث مسائل هسته‌ای ایران درباره مواضع ایران در منطقه و برد موشکی ایران نیز، اما و اگر‌هایی دارند. در بحث هسته‌ای بعید می‌دانم با مشکل خاصی مواجه باشیم. حتی در آن زمان که ترامپ از برجام خارج شد، ما به دنبال سلاح هسته‌ای نبودیم. در مجموع ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نمی‌رود. حتی تنش‌های ما با آژانس نیز، بیشتر درباره نوع رفتاری است که بازرسان آژانس در ایران داشتند و در تلاش بودند در کشور جاسوسی انجام داده و اطلاعاتی را جا به جا کنند. به هر حال طرفین خواست‌ها و امتیازاتی دارد و به مرحله مناسب رساندن این وضعیت نیاز به یک مهارت ویژه دارد. در خصوص نفوذ منطقه‌ای ایران نیز، ایالات متحده تلاش کرد به شکلی رفتار کند که این نفوذ را به هر شیوه‌ای کاهش دهد.»

وی افزود: «من معتقدم این احتمال که ایران زیر بار کاهش برد موشکی خود برود، بسیار پایین است، چرا که نقطه قوت ایران، همین برد موشکی است. بر این اساس اگر بخواهم دسته بندی کنم، به اعتقاد من، مسئله هسته‌ای بُعد ساده‌تر ماجرا، مسائل منطقه‌ای، بُعد میانی ماجرا و مسائل موشکی، بُعد سخت و پیچیده ماجرا خواهند بود. این که من چندین بار تاکید می‌کنم بسیار مهم است که مذاکرات را چه کسانی انجام می‌دهند به دلیل همین چند لایه بودن مذاکرات و لزوم درک این وضعیت چندلایه است.»

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی درخصوص میزان آمادگی تیم مذاکره کننده ایران گفت: «این یک نکته بسیار مثبت خواهد بود که آقای عراقچی برای تقویت هرچه بیشتر تیم مذاکره کننده از مشاوران قوی کمک بگیرد. هر اندازه تیم مذاکره کننده، پشتیبان‌ها و مشاوران با تجربه پرشمارتری داشته باشد، نتایج نهایی قوی‌تر خواهد بود. ما در یکی از حساس‌ترین مقاطع سیاست خارجی کشور در دوران پس از انقلاب قرار داریم و همزمان باید مراقب افکار عمومی داخل کشور و نوع مذاکرات خارج از کشور باشیم.»