224525
خلیج فارس: براساس گزارش سازمان هواشناسی، بوشهر در سال آبی جاری یکی از سه استان کم بارش کشور پیش بینی شده است، طوریکه این استان امسال کاهش ۶۷ درصدی بارندگی نسبت به میانگین نرمال را تجربه می‌کند که اثرات منفی آن علاوه بر زندگی جوامع انسانی، زیست حیوانات بویژه حیات وحش را با خطر مرگ روبرو کرده است.
به گزارش خلیج فارس به نقل از ایرنا، خشکسالی دوره کم آبی است که بر اثر آن یک منطقه دوره‌های طولانی و ممتد کمبود آب مواجه می شود و ذخایر آبی آنها به شکل قابل توجهی کاهش می یابد، ایران از سال‌های گذشته تاکنون این پدیده را تجربه کرده است و امسال نیز با خشکسالی و کم آبی بویژه در مناطق جنوبی کشور مواجه شده ایم طوریکه بسیاری از کارشناسان، امسال را یکی از خشک ترین سال ها در پنج دهه اخیر ایران می دانند.
آثار و تبعات خشکسالی نه تنها بر زندگی مردم بلکه به حیات وحش و زندگی سایر جانداران و گیاهان نیز صدمات جبران ناپذیری وارد می کند که تلف شدن بر اثر تشنگی و بی آبی در سالهایی که خشکسالی اتفاق می افتد یکی از این زیان ها است زیرا انسان‌ها بیشتر به دنبال یافتن منابع آبی برای گذران زندگی و آبیاری باغ‌ها و گیاهان مورد نیاز خود هستند و بطور معمول از منابع آبی بسیار کمی که باقی مانده است نهایت استفاده را می برند و به فکر حیواناتی که در این محیط ها زندگی می کنند نیستند، به همین دلیل بسیاری از جانوران و پرندگان در اثر این بی توجهی تلف می شوند و از بین می روند.
همچنین خشکسالی و کمبود منابع آبی سبب از بین رفتن پوشش گیاهی که از جمله منابع تغذیه بسیاری از جانوران و پرندگان است، می‌شود در سالهایی که خشکسالی اتفاق می افتد گیاهان و علوفه ها به مانند قبل نمی رویند و همین کمبود پوشش گیاهی یک تهدید جدی برای زندگی حیواناتی است که از این پوشش گیاهی تغذیه می کنند.
کشته شدن به دست انسان‌ها وجه خطر دیگر خشکسالی برای حیات وحش است زیرا کم آبی و نبود مواد غذایی و پوشش گیاهی کافی، حیوانات حیات وحش را به سوی محل زندگی انسان‌ها و فضاهای روستایی و شهری برای تامین مواد غذایی و آب می کشاند و در فضاهای زندگی انسان‌ها نیز چیزی جز مرگ انتظار این حیوانات را نمی کشد و بیشتر آنها پس از ورود به فضاهای شهری و روستایی کشته و زخمی یا شکار می شوند.
سخنگوی صنعت آب کشور در دی ماه امسال با اعلام کاهش ۳۴ درصدی بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت گفت: بارندگی در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است.
عیسی بزرگ‌زاده ادامه داد: میزان بارش‌های دریافتی کشور تا ۱۴ دی ماه ۱۴۰۳، فقط ۵۰.۷ میلیمتر بوده است که نشان‌دهنده کاهش ۳۴ درصدی نسبت به میانگین درازمدت (۷۶.۴ میلیمتر) و هشت درصدی نسبت به سال آبی گذشته (۴۶.۹ میلیمتر) است.
وی افزود: این آمار نشان می‌دهد که کشور پاییز خشکی را پشت سر گذاشته است و احتمال جبران این کمبود در زمستان نیز چندان امیدبخش نیست.
سخنگوی صنعت آب بیان کرد: در میان استان‌های، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر با کاهش چشمگیر بارندگی روبه‌رو هستند، طوریکه سیستان و بلوچستان ۷۷ درصد، هرمزگان ۷۶ درصدی و بوشهر ۶۷ درصدی کاهش بارندگی نسبت به میانگین نرمال را تجربه می‌کنند.
به اعتقاد فعالان محیط زیست اثرات منفی تداوم طولانی مدت خشکسالی در استان بوشهر نه تنها باعث تشنگی و تنگنای تغذیه‌ای برای حیات وحش شده بلکه زادآوری آنها را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
احمد منصوری در این ارتباط گفت: کاهش بارندگی منجر به عدم رویش گیاه و کمبود مواد غذایی در طبیعت شده است طوریکه نبود علوفه باعث خروج حیات وحش از زیستگاه و نزدیک شدن به روستاها و آبادی های اطراف برای دستیبابی به غذا و آب می شود که این امر باعث مخاطرات جانی برای آنها از جمله شکار توسط افراد سودجو و حتی تلف شدن بر اثر تصادف جاده ای می‌شود.
وی افزود: حضور فعال سازمان های مردم نهاد برای ساخت آب انبار و آبشخور، تامین و توزیع دستی علوفه، آبرسانی سیار، لایروبی چشمه ها و حفر چاه گامی مهم برای کاهش اثرات خشکسالی بر حیات وحش است .
این فعال محیط زیستی اضافه کرد: هرچند امکان تامین آب و علوفه در مناطق حفاظت شده فراهم است اما این اقدامات علاج واقعه نیست زیرا بدلیل گستردگی زیستگاه ها انجام این مهم در مناطق کوهستانی و سخت گذر فراهم نیست و طبیعت باید به طور طبیعی پیش رود.
سمیه گلستانی دیگر فعال محیط زیستی استان بوشهر گفت: اداره کل هواشناسی امسال چشم انداز روشنی برای بارندگی در این استان پیش بینی نکرده است و استمرار خشکسالی باعث افزایش فشار بر زیستگاه‌های طبیعی و تهدید حیات وحش است.
وی افزود: خشکسالی بخش جدایی ناپذیر تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی است که عرصه های منابع طبیعی و گونه های گیاهی استان بوشهر را دستخوش حوادث دردناکی کرده است .
گلستانی با اشاره به خطر انقراض برخی گونه‌های جانوری ادامه داد: باتوجه به اینکه منبع تامین آب رودخانه‌های استان بوشهر در استان های فارس و کهگیلویه و بویراحمد است استمرار خشکسالی در استان های یادشده محیط زیست بوشهر را با تهدید بیشتری مواجه است.
این فعال محیط زیست اضافه کرد: حضور حیات وحش در مناطق پایین دست برای تامین آب و علوفه نیز آسیب پذیری آنها را افزون می‌کند.
یک شهروند بردخونی علاقه مند به حفظ محیط زیست در شهرستان دیر نیز خواستار کمک مردم به تامین غذای جمعیت حیات وحش منطقه مند شد.
محسن جعفری افزود: باتوجه به افزایش شمار سوانح و تلف شدن جانوران منطقه مند بویژه آهوان مردم با جمع آوری نان خشک و انتقال آن به منطقه مانع از ضرورت حضور پستانداران در مناطق کشاورزی و مسکونی شوند.
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: در منطقه حفاظت شده مند بدلیل حفاظت بهینه و همراهی جوامع محلی جمعیت آهوان از گونه آهوی شنی روند صعودی دارد طوریکه هم اینک یکهزار و ۶۰۰ راس آهو در این زیستگاه زیست می کنند.
خسرو درویشی در گفت وگو با ایرنا افزود: در سالیان اخیر بدلیل تداوم خشکسالی و کاهش بارندگی دسترسی به علوفه طبیعی برای حیات وحش این استان سخت شده است.
وی یادآور شد: گسترش جوامع انسانی بویژه اراضی کشاورزی باعث شده تا این زیستگاه طبیعی محدود شود و باتوجه به خوی وحشی و مهاجرت فصلی حیوانات، شاهد تعارضات آنها با جوامع محلی و کشاورزی هستیم.
درویشی ادامه داد: در همین راستا تامین علوفه دستی برای مقابله با تاثیر خشکسالی در دستور کار مسئولان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و امسال تاکنون ۵۰ تن علوفه توزیع شده و پیش بینی تامین علوله برای ماه های آینده نیز انجام شده است.
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: برای جلوگیری از تلف شدن آهوان نیازمند همراهی و همکاری بیشتر کشاورزان هستیم طوریکه برای حصار مزارع کشاورزی از ابزارهای قابل دید و ایمن استفاده کنند تا افزون بر جلوگیری از تخریب اراضی حیوان نیز گرفتار نشود.
وی افزود: برای تامین آب مورد نیاز حیات وحش منطقه مند یک حلقه چاه کشاورزی در تملک اداره کل حفاظت محیط زیست با ۱۲ آبشخور آب مورد نیاز را تامین می کند.
درویشی تصریح کرد: منطقه حفاظت شده مند افزون بر میزبانی جمعیت زیادی آهو ، انواع جانور شامل شغال، روباه ، گرگ ، کفتار و انواع پرنده نیز در این منطقه زندگی می کند.
این مقام مسوول گفت: در منطقه خارگ نیز بدلیل خشکسالی جمعیت یکهزار و ۳۰۰ راس آهو به صورت دستی تغذیه می شوند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: کمبود علوفه به‌دلیل خشکسالی ، احتمال سیلاب فصلی و احساس خطر، باعث حضور آهوهای منطقه حفاظت شده “مند” این استان به مناطق مسکونی اطراف این منطقه شده است.
غلامرضا فقیه در گفت وگو با ایرنا افزود: منطقه حفاظت‌شده مُند در شهرستان‌های دشتی و دیر بیش از ۳۴ هزار هکتار وسعت دارد که زیستگاه مهم آهوی شنی از گونه‌های مهم آهو در ایران است.
وی یادآور شد: بر پایه نتایج سرشماری آبانماه سال‌جاری جمعیت آهوان در منطقه حفاظت‌شده مُند، یکهزار و ۶۰۰ راس است.
فقیه تصریح کرد: هرچندکه نزدیک شدن آهو به شهرها و روستاها پدیده نادر و دور از انتظاری نیست، ولی شوربختانه چندین سال است که روند خشکسالی تاثیر زیادی بر گونه‌های حیات وحش به‌ویژه پستانداران گذاشته است.
معاون اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر ادامه داد: خشکسالی و کمبود علوفه درکنار وجود مزارع گوجه‌فرنگی و انگیزه تغذیه از این مزارع و همچنین دوری از رودخانه‌ها به‌دلیل غریزه و احساس خطر از سیلاب‌های احتمالی فصلی که موجب مرگ‌ومیر آنها در سال‌های گذشته شده، دلایل اصلی نزدیک شدن آهوان منطقه‌مند به شهر بردخون هستند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره‌کل حفاظت از محیط زیست استان بوشهر گفت: این اداره کل در سال های اخیر با خریداری یک حلقه چاه و انتقال آب به منطقه حفاظت‌شده، ایجاد آبشخور، خرید و پخش علوفه در منطقه حفاظت‌شده مُند برای تغذیه آهوان اقدام کرده است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر گفت: کاهش ۶۴ درصدی بارش‌ها سطح منابع آب زیرزمینی را به طور فزاینده‌ای کاهش داده و موجب بحرانی شدن وضعیت آبخوان‌ها در مناطق مختلف این استان شده است.
امید آزادی جو افزود: از نظر آمار منابع آب زیرزمینی، بیشتر آبخوان‌های استان بوشهر نظیر باغان، ریز، جم، آبدان، دشت پلنگ، بوشکان و دهرود-تنگ ارم حتی در فصل پرباران سال نیز با کاهش سطح آب مواجه هستند.
وی گفت: کاهش چشمگیر بارندگی در استان بوشهر طی پاییز سال آبی جاری، فصل خشکی را برای این استان رقم زده است که همچنان در آغاز فصل زمستان ادامه دارد.
آزادی جو تصریح کرد: طبق آمار و اطلاعات ثبت‌شده از شبکه پایش در سطح استان، میانگین بارش‌ها تاکنون تنها به ۳۹ میلیمتر رسیده است، در حالی که طبق داده‌های بلندمدت، میزان بارش استان در مدت مشابه معمولاً ۱۰۸ میلیمتر بوده است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر یادآور شد: کاهش شدید بارندگی به طور غیر یکنواختی در مناطق مختلف استان توزیع شده است.
وی ادامه داد: درحالی که میانگین بارش‌ها در شمال استان بوشهر حدود ۶۳ میلیمتر است در جنوب استان این میزان به ۱۹ میلیمتر کاهش یافته است.
آزادی جو اضافه کرد: این توزیع نابرابر بارش‌ها به ویژه در مناطق جنوبی که زراعت آبی به میزان قابل توجهی فعال است، اثر منفی شدیدی بر منابع آب زیرزمینی برجای گذاشته است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهرگفت: در بررسی دقیق‌تر ایستگاه‌های ثبت بارش، بیشترین بارش‌ها در ایستگاه‌های رودفاریاب و بزپر در شهرستان دشتستان به ترتیب با ۱۳۶ و ۱۰۶ میلیمتر ثبت شده است.
آزادی جو افزود: در مقابل، کمترین میزان بارش‌ها در نواحی کرانه‌ای و پس‌کرانه‌ای جنوبی استان، نظیر دیر، عسلویه، کنگان و جم، به ترتیب ۱.۵، ۱.۵، ۶ و ۱۵ میلیمتر گزارش شده است.
وی کاهش آورد رودخانه‌های استان بوشهر را هشدار آمیز خواند و عنوان کرد: تجزیه و تحلیل وضعیت منابع آبی استان نشان می‌دهد که میزان روان آب و حجم آورد رودخانه‌ها تا تاریخ جاری نسبت به درازمدت، ۸۰ درصد کاهش یافته است.
آزادی جو اضافه کرد: این کاهش شدید باعث شده تا منابع آب زیرزمینی استان دچار فشار مضاعفی شوند.
وی افزود: بررسی منابع آب زیرزمینی استان نیز نشانگر وضعیت بحرانی این ذخایر آبی اندک است که همزمان با بهره‌برداری بی‌رویه از آنها، به شدت در حال کاهش است.
این مقام مسوول یادآور شد: بررسی آمار نشان دهنده آن است که در سه ماه گذشته برآورد ذخایر آبی و بخصوص منابع آب زیرزمینی منفی بوده و می‌توان به نوعی اصطلاح ناترازی را برای آن به کار برد.
به گزارش ایرنا، این تغییر اقلیم و کم بارشی افزون بر تبدیل ۱۶ دشت آبی استان بوشهر به مناطق ممنوعه و بحرانی و خشک شدن سفره‌های زیرزمینی، چاه‌ها و رودخانه‌ها، تاثیر مستقیمی نیز بر خشکی مراتع داشته است.
استان بوشهر یک میلیون و ۱۱۵ هزار هکتار مرتع دارد که از این میزان ۹هزار و ۳۱۴ هکتار جزو مراتع درجه یک، ۲۳۳هزار و ۶۷۴ هکتار درجه ۲ و ۹۴۶هزار و ۷۰۰ هکتار درجه سه و به عنوان مراتع حفاظت شده به شمار می‌روند؛ این میزان مرتع برای چرای ۵۲۷ هزار واحد دامی کافی است، این درحالی است که در زمان حاضر بیش از یک میلیون ۲۱۹ هزار واحد دامی از این مراتع استفاده می کنند که ۶۲۹ هزار واحد از این شمار مازاد بر ظرفیت مراتع این استان هستند.
از هر هکتار مراتع استان بوشهر به صورت میانگین سالانه ۵۰ کیلوگرم و در مجموع ۶۵ هزار تن علوفه خشک تولید می‌شود که با توجه به قهر آسمان و خشکسالی‌های پی در پی، این استان با کاهش ۵۰ درصدی تولید علوفه برای دام‌ها روبرو است.
در شرایط معمولی هر دام در شبانه روز به دو کیلو علوفه نیاز دارد که ۵۰ درصد آن باید از سطح مراتع و مابقی به صورت دستی تغذیه شود، این درحالی است که امروز به علت خشکسالی و فقر مراتع تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد علوفه مورد نیاز دام‌ها از سطح مراتع تامین و مابقی خوارک مورد نیاز باید به صورت دستی که شامل کاه و کلش و باقیمانده محصول در مزرعه از جمله یونجه و ذرت است، تامین شود.
با این حجم دام و با توجه به شرایط خشکسالی کل مراتع موجود در استان بوشهر در حال تبدیل به مراتع درجه سه و حفاظت شده هستند که باید راهکاری برای آن اندیشید.