جولان فیک‌نیوزها در سایه تشدید تحریم‌های نفتی

صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های جهان و عاملی بزرگ در اقتصاد جهانی همواره در صف اول کارزارها، فشارها و تحریم‌های اقتصادی و به عنوان هدفی مهم از سوی دشمنان قرار دارند و با جنگ‌های ترکیبی به‌ویژه جنگ اطلاعاتی و روانی، با هدف ایجاد مشکلات اقتصادی، سست کردن پایه‌های استقلال کشور و مایوس کردن ملت مورد هجمه واقع می‌شوند.
در چنین شرایطی، فعالیت فیک‌نیوزها در داخل، خواسته یا ناخواسته به عنوان عامل مهمی برای بسترسازی تحریم‌ها و جنگ‌های ترکیبی به حساب آمده و سودجویان فارغ از هرگونه محدودیتی قادر خواهند بود با بهره‌گیری از خلأ‌های موجود در حکمرانی سایبری و عدم پاسخگویی پلتفرم‌های خارجی، نهایت استفاده را با تنش‌آفرینی، تولید و انتشار اخبار جعلی و باج‌خواهی در راستای منافع شخصی و گروهی خود یا مطامع دشمنان به عمل آورند.

کافی است روزی یک ساعت به سراغ برخی رسانه‌های فعال یا شبکه‌های غیررسمی (مثل اکانت‌های اینستاگرام و توئیتر) در حوزه صنایع پر درآمدی همچون نفت و پتروشیمی بروید و اخبار را دنبال کنید تا با انواع خبرهای زرد، دروغ، غیردقیق و فارغ از هرگونه استانداردهای خبری و رسانه‌ای مواجه شوید و اگر اندکی بر این حوزه و اهمیت آن واقف و از سواد رسانه‌ای کافی برخوردار باشید، شاید چاره‌ای نداشته باشید که دنبال گزینه ‌ Report بگردید و اگر سایر مخاطبان هم مثل شما فکر کنند همین اقدام را انجام دهند و کماکان امیدوار بمانید تا این اخبار و صفحات مجازی از آن پلتفرم‌ها حذف شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند افراد، فیک‌نیوزها و شبکه‌های غیررسمی با برخی صفحات، کانال‌ها و سایت‌های بی‌مخاطب از آنجایی که راهی در رسانه‌های رسمی و معتبر ندارند، سال‌هاست که در پیرامون این صنایع بزرگ به علت گردش بالای مالی جا خوش کرده‌اند و با جریان‌سازی‌های گسترده در راستای ایجاد بسترهای موردنظر خود برای حصول منافع مالی بیشتر (نگاه خوشبینانه) از قبیل تاثیرگذاری در عزل و نصب‌ها، جهت دادن فعالیت شرکت‌های بزرگ در اختصاص بودجه‌های کلان برای مثبت نگاه داشتن فضای رسانه‌ای و صرف هزینه‌های گزاف و عمدتا بی‌حاصل تبلیغاتی موجب شده‌اند مدیران به جای پیگیری اهداف کلان، سرمایه‌گذاری در طرح‌ها و پروژه‌های سودآور، افزایش ارزش شرکت و نگاهی استراتژیک به تهدیدها و فرصت‌های پیش‌رو، متاسفانه بخش عمده‌ای از انرژی خود و شرکت را صرف کنترل فضا و تصویر پیرامونی کنند. البته این حالت خوشبینانه ماجراست و وضعیت تلخ‌تر این است که تولید و انتشار این اخبار جعلی و رونق بیش از پیش رسانه‌های زرد باوجود تلاش‌ها جهت افزایش سواد رسانه‌ای، آیا نوعی کددهی برای جنگ اطلاعاتی و هدر دادن سرمایه و زمان در این شرایط حساس کشور باشد؟آنچه در این میان جای شگفتی دارد، میزان بالای توجه و اهمیت برخی مسوولان، مدیران بالادستی و شرکت‌های مادر این عرصه و تحت‌تاثیر قرار گرفتن آنها از فضاسازی‌های هدفدار فیک‌نیوزها-‌ که هیچ منبع معتبری نداشته و به نظر می‌رسد زاییده تفکرات و خیالات عده‌ای به اصطلاح فعال رسانه‌ای است و به جهت ایجاد حاشیه با اهداف سیاسی و اقتصادی خاص یا دیده شدن در این عرصه هستند-‌ است که در بسیاری از موارد تاثیرات زیادی در نگرش، تصمیم‌گیری‌ها و برهم زدن ثبات مدیریتی شرکت‌های بزرگ از سوی آنها در پی داشته است.

اخبار جعلی یا فیک‌نیوز، مساله جدی دوران ماست به طوری که در سال2017 دیکشنریCollins کلمه Fake News را به عنوان کلمه سال اعلام کرد و در توجیه این انتخاب توضیح داد که کلمهFake News در این سال حضوری «فراگیر» داشته و بسیار به کار رفته است. این دیکشنری در تعریف فیک نیوز به دو نکته کلیدی اشاره می‌کند: نخست اینکه فیک‌نیوز از جنس اطلاعات نادرست بوده و دیگر اینکه شکل ظاهری آن شبیه خبرهای درست و واقعی است.

ماهیت شبکه‌ای فضای اطلاع‌رسانی نوین و همچنین فقدان سواد رسانه‌ای مناسب در بین کاربران موجب شده بستر‌های نوین ارتباطی بتوانند به سرعت اخبار جعلی را میلیون‌ها بار بازنشر کرده و نسبت به یک موضوع خاص در بین کاربران ادراک‌سازی کنند که در نتیجه این ادراک‌سازی، عملکرد‌ها و رویکرد‌های حقیقی کاربران هم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد اما نکته تعجب‌آمیز اینجاست که این اخبار جعلی در حاشیه برخی صنایع مهم همچون نفت و پتروشیمی در شرایطی راهی برای اثرگذاری خود باز می‌کنند که نه‌تنها از سرعت بالا و بازنشرهای میلیونی برخوردار نیستند بلکه با ساده‌ترین نوع کار رسانه‌ای و در قالب صفحات مجازی بسیار بی‌ارزش و بی‌مخاطب و منابع گمنام و غیرموثق، این امکان برای آنها فراهم می‌شود و در فقدان سواد رسانه‌ای کافی و عدم وجود استراتژی‌ها و برنامه‌های مشخص ارتباطی، به اهداف خود دست می‌یابند.

مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرماید: «اهمیت فضای مجازی به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است و از نیازهای ضروری جامعه، تقوای فضای مجازی است.» ایشان در بیانات دیگری تصریح کرده‌اند: «به موازات تحریم، یک جریان تحریف هم هست. واژگون نشان‌دادن واقعیات کشور ما نیز یکی از کار‌هایی است که دشمنان انجام می‌دهند تا هم ضربه به روحیه مردم بزنند و هم آدرس غلط دادن است برای رفع مشکل تحریم… اگر جریان تحریف شکست بخورد جریان تحریم قطعا شکست می‌خورد چرا که عرصه، عرصه جنگ اراده‌هاست.»

آیت‌الله جوادی آملی هم درباره نقش رسانه‌ها و پرهیز از نشر دروغ، آن را مسوولیتی الهی مطرح می‌کند و می‌گوید: «دروغ جامعه را ناامن می‌کند. جامعه‌ای که دروغ می‌گوید یا به دروغ اکتفا می‌کند، جامعه جاهل است. جامعه‌ای که طبق آیه ۴۲ سوره بقره اعتماد از آن می‌رود.»

***
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین منابع درآمد ارزی، تاثیر شگرفی در توسعه اقتصادی، تولید و اشتغال کشور و ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد بین‌المللی دارند و در این میان صنعت پتروشیمی، به ‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی زنجیره ارزش نفت و گاز، نقش بی‌بدیلی در خلق ارزش‌افزوده و کاهش وابستگی به صادرات خام ایفا کرده و توسعه این صنعت، افزون بر تامین نیازهای داخلی در بخش‌های مختلف صنعتی و تولیدی، نقشی کلیدی در توسعه صادرات غیرنفتی و ایجاد تعادل در تراز تجاری کشور دارد و شاید در هیچ دوره‌ای از آسیب فیک‌نیوزها در امان نبوده و همواره انرژی و منابع چشمگیری در این حوزه- به درستی یا به اشتباه- برای خنثی‌سازی این فعالیت‌ها هزینه شده است.

بی‌تردید در فضایی که رسانه‌های موثر و تاثیرگذار غربی و عربی با انتشار برخی اخبار جهت‌دار و نادرست کمر به ایجاد بحران و منزوی کردن کشور در عرصه بین‌المللی با هدف نابود کردن ایران بسته‌اند، ضروری است تصمیم‌گیران و مدیریت‌های کلان حوزه‌های مهم صنعتی با هم‌افزایی و ایجاد شبکه‌های منسجم ارتباطی، قطع ارتباط سوء‌استفاده‌کنندگان و هزینه‌سازان در قالب رسانه‌ها و صفحات غیر‌رسمی و تقویت ارتباط با رسانه‌های معتبر و حرفه‌ای، مانع ایجاد شرایط پرحاشیه جهت پیشبرد اهداف و برنامه‌های توسعه‌ای شده و مراجع امنیتی و انتظامی نیز نسبت به جریان‌شناسی و برخورد با متخلفانی که با خبرسازی زرد درصدد تشویش اذهان عمومی، تاثیرگذاری بر تصمیمات مسوولان و ایجاد تزلزل مدیریتی جهت باج‌گیری‌ها و سوء‌استفاده مالی، سیاسی و… هستند، اقدام کنند.