بنیاد ایرانشناسی بوشهر؛ کانون علم، مهر و مدارا

مجتبی محمدی | پژوهشگر تاریخ خلیج فارس و دریای عمان

در هفته ای که گذشت در میان محافل علمی و فرهنگی استان بوشهر ، یک نام بیشتر در صدر توجهات اهل قلم، فکر و فرهنگ بود و آن بنیاد ایرانشناسی، پرسنل خدوم و مدیر فرهیخته و مردمی اش دکتر عبدالکریم مشایخی بود.

بنیاد ایرانشناسی بوشهر را بدون اغراق در طول سه دهه گذشته از بدو شکل گیری تا تثبیت و اوج گیری اقدامات فرهنگی اش می توان به جرأت «قلب تپنده فرهنگ بوشهر» دانست.این نهاد فرهنگی در واقع تداوم نهادهایی است که در دهه های پیش و پس از انقلاب با هدف شناسایی، مطالعه و پژوهش بر روی تاریخ و فرهنگ ایران زمین تأسیس شده اند.

در طول پانزده سال آشنایی و آمد و رفت به بنیاد ایرانشناسی به جرأت بر این باورم که تمامی اقدامات این بنیاد فرهنگی، در تداوم و پیوستگی با متن تاریخ و فرهنگ ایران بوده و هست. به عبارت گویاتر بنیاد ایرانشناسی بوشهر را می توان چکیده تمام عیار فعالیت ها و دغدغه مندی ایران دوستانی چون دکتر عبدالرسول خیراندیش و دکتر محمدباقر وثوقی و نیز مرحومان زریاب خویی، مجتبی مینوی، دکتر عبدالحسین زرین کوب، دکتر عبدالحسین نوایی، دکتر باستانی پاریزی و استاد ایرج افشار، سند پژوه و ایران شناس برجسته عصر حاضر دانست.

از همین روست که می توان رسالت فرهنگی و نوع نگاه حاکم بر مدیریت بنیاد ایرانشناسی را در وهله نخست «رسالتی ملی» و در وهله بعد رسالتی «محلی و منطقه ای» قلمداد نمود.

سه اصل «پایبندی و تحقیق و پژوهش بر مبنای تاریخ و فرهنگ ایران، خلیج فارس و بوشهر» را می توان از اصول مهم و آرمان های بنیادین بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر دانست.

آنچه که عملکرد این مجموعه فرهنگی را برجسته نموده علاوه بر پایبندی به اصول مطروحه، حرکت در مسیر تعریف شده توسط ایرانشناسان برجسته ای است که مهر ایران را در دل و ذکر ایران را بر لب داشته و دارند.

اهداف بنیاد ایرانشناسی بوشهر را می توان در راستای اقدامات فرهنگی دایره المعارف بزرگ اسلامی، کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مجلس و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران دانست. علاوه بر این، بنیاد ایرانشناسی را سوای از فعالیت های پژوهشی که نقش مهم و سترگی در معرفی و احیای تاریخ جنوب و خلیج فارس بر عهده داشته و زیست تاریخی و اجتماعی مردمان بوشهر و جنوب را در دل تاریخ به تصویر کشیده و آن را برای نسل حاضر و آینده گان به ارمغان گذاشته است، می توان به چند بعدی بودن فعالیت های بنیاد نیز اشاره نمود که یکی از مهمترین ابعاد آن کمک به ترویج فکر و تفکر میراثی و باز احیای هویت میراثی و فرهنگی بوشهر است.

راه اندازی موزه های مرتبط با تاریخ و فرهنگ بوشهر یکی از امور مهمی ست که بنیاد به آن پرداخته است. کتابخانه بنیاد ایرانشناسی یک بوشهر و یک ایران را در دل خود جای داده است و از قِبل این فکر و فرهنگ است که میراث فرهنگی و تمدنی بوشهر از گذشته های دور تا به اکنون در خشت خشت این نهاد فرهنگی جریان دارد و همچنان جاری است. لازم به ذکر است که بنیاد ایرانشناسی علاوه بر داشتن آثار مکتوب،گنجینه ارزشمندی از تاریخ شفاهی بوشهر و جنوب ایران را نیز شامل می شود.

به راستی علت تداوم اقدامات فرهنگی انجام شده در طول سی سال اخیر چیست ؟ نگارنده به عنوان یک تاریخ خوان و یک شاگرد کوچک در پانزده سال دوم عمر بنیاد که به این مکان فرهنگی رفت و آمد و ارتباط داشته ام یکی از دلایل این تداوم را بایست در غنای تاریخ فرهنگی بوشهر به خصوص دوران معاصر این شهر و نیز ذهنیت فرهنگی و علمی حاکم بر مدیریت بنیاد ایرانشناسی به محوریت دکتر عبدالکریم مشایخی قلمداد نمود.

به طور خلاصه مهمترین اقدامات بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر که با حمایت زنده یاد دکتر حسن حبیبی ریاست پیشین بنیاد ایرانشناسی و توسط مرحوم حجت الاسلام نبوی در بوشهر بنیان گذاشته شد و در ادامه در زمان ریاست آیت الله سید محمد خامنه ای و دکتر محمد حسین رجبی دوانی و به همت دکتر مشایخی، سی سال تداوم یافته را می توان شامل موارد زیر دانست:

۱ـ تحقیق و پژوهش گسترده در تاریخ خلیج فارس و بوشهر و تألیف و ترجمه چندین چند اثر پژوهشی که به بازتولید و احیای تاریخ ملی و محلی ایران در خلیج فارس و بوشهر کمک فراوانی نموده است.

۲ـ پیشبرد اهداف ملی و احیای هویت ملی ایران در خلیج فارس با انجام طرح های پژوهشی که هدف غایی آن دفاع از منافع ملی ایران در برابر جعل نام خلیج فارس در دهه های اخیر بوده است.

۳ـ تداوم مسیر ایرانشناسان برجسته و ارتباط با پژوهش گران مطرح ایران و انجام طرح های پژوهشی مشترک با این محققان برجسته

۴ـ ایجاد ارتباط گسترده با محققان و پژوهشگران داخلی و ارتباط و کمک به حوزه ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط با پژوهش های تاریخی

۵ـ ارتباط گسترده با پژوهشگران محلی و تبدیل بنیاد ایرانشناسی به محفلی علمی و مکانی برای دیدار اندیشمندان در رشته های گوناگون به محوریت ایران و بوشهر

۶ـ احیای هویت تاریخی و میراثی بوشهر با انجام تحقیقات علمی در حوزه میراث فرهنگی و تعامل با این نهاد فرهنگی در استان

۷ـ نهادینه نمودن نگاهی ملی و علمی و همه جانبه نگر به تحقیقات ایرانشناسی و بوشهر شناسی و تبدیل نمودن این نهاد فرهنگی در بوشهر به عنوان خط مقدم فعالیت های علمی با هدف حفظ هویت تاریخی خلیج فارس و پاسداشت نام ایران در برهه های تاریخی

آری بر اساس موارد ذکر شده این گونه است که می توان بنیاد ایرانشناسی را کانون علم و مهر و مدارا به محوریت ایران و بوشهر دانست.

در این زمینه

• تصاویر/ سی امین سالگرد تاسیس بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر
• همایش ۳۰ سال فعالیت بنیاد ایرانشناسی در بوشهر برگزار شد