بحران بی آبی و خشکسالی در سیستان و بلوچستان

خلیج فارس:دریاچه‌های خشکیده، قایق‌های بر زمین مانده صیادان و کشاورزان و دامدارانِ بی دام همه و همه خبر از خشکسالی‌های متعدد سیستان و بلوچستان می‌دهند.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از ایلنا، کاهش بارندگی‌ها، خشک شدن دریاچه هامون و عدم ورود آب به دریاچه هیرمند شدت باد‌های ۱۲۰ روزه را افزایش داده به تبع آن میزان گرد و غبار و آلودگی هوا در منطقه سیستان و مناطق اطراف شدت می‌یابد و این موضوع می‌تواند به قیمت جان مردم تمام شود چرا که پیش از این شرایط مانند امسال بحرانی نبود بسیاری از مردم سیستان به دلیل مشکلات تنفسی و ریوی راهی مراکز درمانی می‌شدند و اگر چاره اندیشی نشود تابستان امسال شرایط سخت تری را پیش رو خواهیم داشت.

مردم سیستان و بلوچستان مدتهاست به دنبال حق‌آبه و ورود آب به رودخانه هیرمند هستند. چرا که می‌دانند احقاق این حق به نفع تمامی مردم است و از آنجایی که دیگر صدای مردم به جایی نمی‌رسد راه‌های سازگاری با شرایط خشکسالی را پیش گرفته‌اند.

سیستان و بلوچستان در کنار ظرفیت‌هایی که دارد مواردی مثل آلوده‌ترین شهر جهان، خشک‌ترین، بی آب ترین، کم بارش‌ترین و گرم‌ترین شهر‌ها را در کارنامه خود به ثبت رسانده است؛ که همه این موارد باعث کوچ اجباری مردم به حاشیه شهر‌های دیگر و از بین رفتن روزنه‌های امید مردم به زندگی در این استان شده است.

با توجه به نظرات کارشناسی و نقشه‌های هواشناسی، استان سیستان و بلوچستان در خشک‌ترین و گرم‌ترین حالت خود نسبت به بلند مدت به سر می‌برد.
بارش‌های کمتر از نرمال سیستان و بلوچستان در سال جاری

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: سیستان و بلوچستان از ابتدای سال زراعی تا ۲۲ بهمن ماه حدود ۱۵ میلی متر باران جذب کرده که نسبت به بلند مدت ۶۷ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش بارش داشتیم.

محسن حیدری اظهار داشت: تا پایان آذرماه ۹۹/۶ درصد استان درگیر درجات مختلفی از خشکسالی شده است که ۷۵/۵ درصد آن را خشکسالی بسیار شدید تشکیل می‌دهد.

حیدری با اشاره به این که در دوره ۱۰ ساله، درصد خشکسالی استان ۱۰۰ درصد بوده است افزود: بر اساس شاخص SPEI در شرایط بلند مدت استان، تا عید نوروز بارش‌ها کمتر از نرمال پیش بینی می‌شود. افزایش یک تا دو درجه‌ای دمای استان نسبت به بلند مدت هم خبر از گرم‌تر شدن این نقطه از کشور می‌دهد و این موضوع یعنی به سمت خشکسالی پیش می‌رویم و منابع آبی مان محدود‌تر می‌شود چرا که با گرمای بیشتر هوا، شدت تبخیر افزایش می‌یابد و توازن بهم می‌خورد و استان دچار کمبود آبی می‌شود.

حیدری عنوان کرد: سیستان و بلوچستان از سال ۷۷ درگیر خشکسالی بوده و این خشکسالی به دلیل کمبود بارش‌ها است.

وی افزود: دمای هوای استان از ۳۰ سال گذشته تاکنون ۲/۱ درجه افزایش یافته و تبخیر هم افزایش داشته و این‌ها نشان می‌دهد روند تغییرات اقلیمی بسیار شدید است و به سمت خشک‌تر شدن، بی آب‌تر شدن و تبخیر بالا پیش می‌رویم که ایجاد گرد و خاک و شرایط بد اقلیمی از تبعات آن است.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان عنوان کرد: باید برای منابع آبی مان فکری شود. تاثیرات مخرب این تغییر اقلیم را می‌توانیم در ایجاد گرد و خاک، کشاورزی، افزایش حشرات و … به وضوح مشاهده کنیم.

برای تحمل این شرایط باید از آب‌های غیرمتعارف و آب‌های حاصل از باران استفاده کنیم و از طرح‌های آبخیز داری استفاده مفید کنیم.

وی عنوان کرد: از مردم می‌خواهیم به حفظ پوشش‌های گیاهی کمک کنند و از بوته کنی و قطع درختان خودداری کنند. همچنین ارگان‌های دولتی باید غرق و حفاظت از پوشش‌های گیاهی را بیشتر کنند و رایزنی‌های بین المللی در بحث حقابه بیشتر شود تا با ورود آب و نمدار کردن اراضی شدت خشکسالی را کاهش داد.

علیمرادی افزود: طرح‌های تثبیت کانون‌های گرد و غبار باید در دستور کار قرار بگیرد و تا بتوانیم شرایط زیست را برای مردم فراهم کنیم. همچنین طرح‌های سازگاری با تغییر اقلیم باید در الگو‌های کشت اصلاح شود و الگوی کشت باید سازگار با شرایط استان شود.

وی عنوان کرد: باید مصرف آب را کنترل کنیم به همین دلیل نباید از صنایع آب بر در استان استفاده زیادی شود. در منطقه سیستان سال به سال تعداد امواج گرمایی زباد می‌شود و شدت آن بیشتر می‌شود. شدت و مدل امواج گرمایی در سیستان نسبت به بلند مدت و با توجه به خشک شدن تالاب هامون افزایش یافته است.
ضرورت بهره وری بیشتر و استفاده کمتر از منابع آبی

مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در این باره گفت: متوسط دمای سیستان و بلوچستان نسبت به بلند مدت افزایش داشته و این خودش خبر از خشکسالی و گرم‌تر شدن استان می‌دهد.

حسینعلی رمرودی عنوان کرد: در متوسط جهانی، دما نسبت به بلندمدت یک درجه گرم‌تر شده بود، اما در سیستان و بلوچستان این دما به افزایش ۴ درجه‌ای می‌رسد و مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند که به تبع آن در اقلیم هم اتفاقات زیادی افتاده و بارش کاهش یافته، یعنی منابع آبی مان تغذیه نمی‌شوند.

وی افزود: شعار بهره وری بیشتر، استفاده کمتر از منابع آبی و افزایش راندمان باید محقق شود و تلاش می‌کنیم به سمت استفاده مفید از تکنولوژی پیش رویم که از کشت‌هایی با سامانه‌های هوشمند است.

وی عنوان کرد: بخش اعظم هوشمند سازی، افزایش آگاهی‌ها از کشت و اقلیم است که این موضوع افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی راندمان را به همراه دارد.

وی عنوان کرد: ما در جهاد کشاورزی بهره برداری‌های مان را آموزش می‌دهیم تا نتایج بهتری را رقم بزنیم و به کاهش تنش‌های آبی در اثر کشاورزی کمک کنیم.

رمرودی عنوان کرد: در حال بررسی کشت محصولات با نیاز آبی کمتر هستیم. ما از مرکز تحقیقات شوری ایران مشاوره می‌گیریم و کشت‌های جایگزین با مصرف آب کمتر و بهره وری بیشتر را مد نظر داریم به همین منظور کشت گیاه دارویی زیره را در دستور کار داریم که بسیار کمک کننده است و آب کمتری هم استفاده می‌کند.
پیشرفت فیزیکی ۳۳ درصدی سد ماشکید سفلی بمنظور کاهش تنش‌های آبی استان

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در خصوص حل مشکلات آبی در استان گفت: سد ماشکید سفلی در شهرستان سراوان به منظور تامین آب شرب شهرستان سراوان و سیرکان در حال اجراست.

محمد امین بارانی درباره اهداف ساخت این سد گفت: سد ماشکید سفلی با هدف اشتغالزایی و ارتقاء وضعیت اقتصادی و اجتماعی، بهبود آبیاری ۴۳۵ هکتار از اراضی کشاورزی، جلوگیری از خسارت سیلاب‌های مخرب و جلوگیری از خروج مقادیر زیادی از روان آب‌های فصلی از کشور ۳۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: سد ماشکید سفلی از نوع بتن غلطکی با طول تاج ۱۴۵۷ متر، عرض تاج ۸ متر و ارتفاع ۳۸ متر از پی است.

وی با اشاره به حجم مخزن ۱۵۲ میلیون مترمکعبی این سد اظهار داشت: مبلغ مورد نیاز برای اتمام این پروژه ۵۰ هزار میلیارد ریال است که در صورت تامین اعتبار به موقع، عملیات آبگیری این پروژه در سه ماهه اول سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.

محمدامین بارانی با اشاره به کاهش بارش‌های امسال نسبت به سال آبی گذشته، میزان کاهش بارش را ۵/۳۹ درصد نسبت به سال آبی قبل اعلام کرد و گفت:‌ای موضوع باعث کاهش ۹ درصدی حجم مخزن سد‌ها شده است.

وی در خصوص ذخایر آبی سد‌های استان گفت: حجم آب موجود در پشت سد زیردان ۱۵۰ میلیون متر مکعب، سد پیشین ۱۲۱ میلیون متر مکعب و سد ماشکید علیای سراوان ۴۰ میلیون متر مکعب است.

وی در ادامه گفت: سد‌های جنوب استان با هدف کنترل سیلاب‌های فصلی و تامین نیاز‌های آبی مردم، در جنوب استان احداث شده‌اند.

وی افزود: به توجه به کاهش نزولات جوی و شرایط حاکم بر اقلیم منطقه ضرورت مدیریت مصرف آب در بخش‌های کشاورزی و صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است.
حفظ پوشش‌های گیاهی گام اول برای مقابله با پدیده خشکسالی

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان اظهار داشت: در سیستان و بلوچستان که بسیاری از منابع آبی اش خشک شده است ما پهنه آبی تالاب هامون را داشتیم که تبخیر بالای آن باعث رطوبت هوا می‌شد و گرمای شدید را نداشتیم و در جنوب استان نیز وضعیت به همین شکل بود. اما خشک شدن تالاب هامون باعث شد ما یک پهنه آبی که با تبخیرش دمای هوا را کنترل می‌کرد را از دست بدهیم و دمای هوا افزایش یابد.

علیمرادی عنوان کرد: خشک شدن هامون باعث شد اختلاف فشار و دما بین مناطق سیستان و باقی مناطق زیاد شود و سرعت بادِ بالایی را داشته باشیم و این موضوع باعث افزایش شدت فرسایش خاک می‌شود.

وی افزود: در پی خشکسالی‌های متعدد، باد‌های سیستان مخرب‌تر شده و رسوبات دانه درشت‌تر را جابجا می‌کنند پس رویداد‌هایی مثل گرد و غبار و حرکت شن‌های روان با شدت بیشتری در حال رخ دادن است.

وی افزود: حجم گرد و غبار برخواسته از تالاب جازموریان هم به دلیل خشکی افزایش یافته و میزان گرد و غبار را افزایش داده است.

مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان عنوان کرد: مورد بعدی که باعث تعدیل هوا می‌شود پوشش گیاهی است. با خشکسالی‌ها و برداشت بیش از حد از زمین‌های کشاورزی پوشش گیاهی کم کم از بین رفته است. برای مثال از بین رفتن پوشش گیاهی درختی که اطراف بیابان قرار دارد و باد شکن است و سبب افزایش شدت گرد و غبار می‌شود.