بازگشت پادشاه به اقلیم

در آستانه روز جهانی تئاتر، نمایشنامه‌خوانی «شب شولای عبدالرحمن» به نویسندگی و کارگردانی ایرج صغیری، نویسنده نام‌آشنای بوشهری، بارقه‌های امید را در دل هواداران این هنر در استان بوشهر زنده کرد.

این اثر که در شهر بوشهر اجرا شد، توانست توجه مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند و جمع کثیری از علاقمندان تئاتر را به پلاتوی استاد صغیری بکشاند.

ایرج صغیری، یکی از نخستین کسانی است که پای تئاتر بوشهر را به سالن‌های پایتخت باز کرد و به طور قطع اولین نویسنده و کارگردانی است که مفهومی به نام «آیین های بومی» را به تئاتر مدرن ایران وارد کرد و به همین علت عنوان پدر تئاتر آیینی ایران را بر سینه دارد.

اگرچه قهر متولیان فرهنگی بوشهر با تئاتر در دهه‌های گذشته، مجال خلق شاهکارهایی مثل قلندرخونه یا محپلنگ را از صغیری گرفت، اما فقط همین دو اثر نیز برای جاودانه کردن نام او در تاریخ هنر ایران کفایت می‌کند.

اگر دو اثر فوق را تنه‌ی تناور تولیدات صغیری در تئاتر بدانیم، نمایش‌هایی مثل سرباز یا شب شولای عبدالرحمن میوه‌های این درخت هستند. درست جایی که این نویسنده به اوج پختگی و تسلط خود بر کلمات رسیده، اثری به نام شب شولای عبدالرحمن خلق می‌شود که علاوه بر غوطه‌وری در دریای اعتقادات مذهبی و ادای ارادت به مولا علی(ع)، همه مولفه‌های یک متن مدرن در ژانر ادبیات روانشناختی ( psychological fiction) را نیز دارد.

نمایشنامه‌خوانی «شب شولای عبدالرحمن» بیش از یک رویداد هنری، نمایانگر قدرت هنر در بازتاب دغدغه‌های انسانی و اجتماعی است. این اثر با بهره‌گیری از عناصر آیینی و تلفیق آن با چند شاخصه بومی، نه تنها فرهنگ و هویت ایرانی-اسلامی را برجسته می‌کند، بلکه نشان می‌دهد که هنر تئاتر -به شرط خلق اثر توسط هنرمندان واقعی- می‌تواند تبدیل به پلی برای ارتباط بین هنرمند و جامعه شود.

ایرج صغیری نویسنده این اثر، با نگاه دقیق و موشکافانه به مسائل آیینی و روانشناختی، موفق شده است داستانی را روایت کند که فراتر از زمان و مکان، به دل مخاطبان راه پیدا کند.

اجرای این نمایشنامه در بوشهر با استقبال پرشور مخاطبان همراه بوده است که نشان‌دهنده علاقه مردم به آثاری است که از دل فرهنگ بومی برخاسته‌اند.

در آستانه روز جهانی تئاتر، برگزاری چنین رویدادهایی را باید به فال نیک گرفت و بر اهمیت تکرار آن تأکید کرد. نمایشنامه‌خوانی «شب شولای عبدالرحمن» الگویی مناسب برای احیای ساختار نمایشنامه‌خوانی در کشور است؛ جریانی که می‌تواند میراث ادبی و فرهنگی را وارد عرصه‌های تازه کند و ظرفیت‌های نهفته هنر نمایشی را آشکار سازد.

این اتفاق نشان داد که هنر تئاتر، حتی در قالب‌های ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر مانند نمایشنامه‌خوانی، قادر است پیام‌های عمیق و تأثیرگذارش را به مخاطبان منتقل کند و اهمیت کارکرد اجتماعی تئاتر را بار دیگر به تصویر بکشد. تکرار چنین برنامه‌هایی و حمایت از هنرهای نمایش بومی می‌تواند به گسترش فرهنگ تعامل و تبادل اندیشه در جامعه کمک کند و جایگاه فعلی هنر تئاتر در روند بازآفرینی فرهنگی را تقویت نماید.

در کنار ابراز خرسندی از بازگشت امیدبخش قلندر تئاتر ایران به خانه خود، هنرنمایی پیشکسوتان تئاتر بوشهر عباس جوادی و حمید باغکی، هنرمندان موسیقی بوشهر حماسه حق پرست و ناخدا علی ستوده و همراهی همیشگی اقلیما صغیری در به ثمر نشستن این نمایشنامه خوانی و حمایت حوزه هنری بوشهر و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در برپایی این رویداد را شایسته تقدیر می‌دانیم.

در این زمینه

• بازگشت ایرج صغیری به صحنه با «شب، شولای عبدالرحمن» + تصاویر