18529
خلیج فارس: شاید کلمه «پلی فنول» برای شما معنای کمی داشته باشد اما مطمئنا برای سلامتی‌تان پرمعناست. پلی فنول‌ها خانواده‌ای از ترکیبات شیمیایی موجود در مواد غذایی با منشاء گیاهی و جبلک دریایی هستند که در قرن گذشته برای تاثیرات‌شان بر روی سلامتی مورد مطالعه قرار گرفته اند.
به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، پلی فنول‌ها به دلیل ویژگی‌های تکنولوژیکی خود مدت‌ها پیش از نامگذاری‌شان مورد استفاده قرار گرفته اند. تاریخ استفاده از آن به مصر باستان باز می‌گردد زمانی که مشخص شد مواد شیمیایی موجود در پوست درختان به کلاژن موجود در پوست حیوانات متصل شده و چرم را می‌سازند.
در واقع، این فرایند به دلیل توانایی آن در ایجاد رنگ عمیق در پوست به عنوان برنزه شناخته شد و هنگامی که ترکیبات دخیل دسته‌ای از پلی فنول‌ها شناسایی شدند آن‌ها را «تانن» نامیدند. این توانایی برخی پلی فنول‌ها برای اتصال به پروتئین‌ها همان چیزی است که باعث خشکی دهان هنگام نوشیدن چای می‌شود. این احساس که به عنوان قابض شناخته می‌شود از تعامل بین تانن‌ها و پروتئین‌های بزاق در دهان‌تان ناشی می‌شود.
آنتی اکسیدان‌های طبیعی
در قرن بیستم استفاده از پلی فنول فراتر از موارد صرفا حسی یا تکنولوژیکی بود. پلی فنول‌ها آنتی اکسیدان‌های طبیعی هستند به این معنی که می‌توانند با رادیکال‌های آزاد مضر در بدن مقابله کنند. پلی فنول‌ها ذرات شناخته شده‌ای هستند که باعث ایجاد شرایط رایج و در عین حال مضر مانند آترواسکلروز یا تصلب شرایین می‌شوند. پلی فنول‌ها در گیاهان نقش محافظت در برابر خطرات محیطی مانند خشکی و اشعه ماوراء بنفش را ایفا می‌کنند.
هنگامی که حیوانات گیاهی را می‌خورند خواص آنتی اکسیدانی پلی فنول‌ها با رادیکال‌های آزاد در بدن حیوان مقابله می‌کنند. این اثر آنتی اکسیدانی از مواد غذایی برای سلامت انسان مهم هستند زیرا بسیاری از بیماری‌ها (مانند بیماری‌های قلبی – عروقی، سرطان، دیابت نوع ۲ و سایر بیماری ها) تا حدی باعدم تعادل رادیکال‌های آزاد مشخص می‌شوند که با عنوان استرس اکسیداتیو* بالا نیز شناخته شده است.
این امر به دلیل اثرات بالقوه پلی فنول‌ها بر سلامتی علاقه گسترده‌ای را به آن‌ها ایجاد کرد و مطالعات زیادی برای آزمایش خواص آنتی اکسیدانی پلی فنول‌ها انجام شد. با این وجود، اثرات آنتی اکسیدانی که به وضوح در شرایط آزمایشگاهی قابل مشاهده بود در مطالعات انسانی بسیار کم‌تر دیده شدند. این موضوع این پرسش را مطرح ساخت که آیا پلی فنول‌ها اثرات مفیدی بر سلامت بدن انسان دارند یا خیر.
خیلی بیش‌تر از آنتی اکسیدان‌ها
در طول دو دهه گذشته چند قطعه کلیدی از پازل پلی فنول اضافه شده است. این اتفاق زمانی رخ داد که نتایج چندین مطالعه نشان دادند که پلی فنول‌ها پس از مصرف توسط بدن‌مان عمدتا توسط میکروبیوتای روده تغییر شکل می‌دهند. این بدان معناست که ترکیباتی که در بدن ما در گردش هستند و با نام متابولیت شناخته می‌شوند به طور کامل متفاوت از پلی فنول‌های اصلی موجود در مواد غذایی‌ای هستند که می‌خوریم و پس از مصرف در غلظت‌های کم‌تری وجود دارند.
به همین دلیل مطالعات آزمایشگاهی قبلی تا حدی نادرست بود زیرا در آن آزمایش‌ها اشکال و دوزهای مختلفی از پلی‌فنول‌ها را پس از خوردن مواد غذایی حاوی پلی‌فنول‌ها در بدن‌مان مورد آزمایش قرار داده بودند.
با این وجود، خبر خوب این بود که علاوه بر فعالیت آنتی اکسیدانی پلی فنول‌ها دارای خواص بسیار بیشتری نیز هستند. توانایی پلی فنول‌ها در تعامل با پروتئین‌ها همان توانایی‌ای که چرم را برنزه کرده و به چای طعم می‌دهد در بدن ما نیز وجود دارد. این بدان معناست که پلی فنول‌ها اثرات مثبت دیگری بر بدن‌مان دارند مانند ترویج سیگنال دهی انسولین یا کاهش التهاب. بیش از ۸۰۰۰ ترکیب پلی فنولی مختلف در گیاهان شناسایی شده‌اند که به توضیح این که چرا با بسیاری از پروتئین‌های مختلف در بدن‌مان برهم کنش دارند و تاثیرات بسیار متفاوتی بر سلامت‌مان دارند کمک می‌کند.
علاوه بر این، همان طور که گفته شد پلی فنول‌ها توسط میکروبیوتای روده ما برای ایجاد متابولیت‌های مفید دچار تغییر و تبدیل شدن می‌شوند. این متابولیت‌ها هم چنین به طور جالب توجهی غذای بسیاری از گونه‌های مفید باکتری هستند بنابراین مصرف پلی فنول‌ها ممکن است با مشخصات کلی میکروبیوتای روده سالم‌تر همراه باشد. اثر ترکیبی کلیت این خواص بدان معناست که پلی فنول‌ها به کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی – عروقی و دیابت نوع ۲ کمک می‌کنند. این موضوع نه تنها در لوله‌های آزمایش بلکه در آزمایش‌های بالینی متعدد در جمعیت‌های مختلف مشاهده شده است.
محور روده – مغز
به نظر می‌رسد پلی فنول‌های رژیمی هم چنان چیزهای بیشتری برای نشان دادن به ما دارند همان طور که در دهه گذشته دیده ایم. اگرچه برای کشف نکات بیش‌تر هنوز انجام تحقیقات بیشتری مورد نیاز است اما برخی شواهد امیدوارکننده نشان می‌دهند که پلی فنول‌ها ممکن است به عملکرد شناختی ما نیز کمک کنند و خواب‌مان را بهبود بخشند. درک سازوکار این امر آسان نیست زیرا ما معمولا فکر می‌کنیم که مغزمان توسط سد خونی مغزی محافظت می‌شود که مانع از ورود بسیاری از مواد به مغز می‌شود. با این وجود، در این میان چیزی وجود دارد که از آن تحت عنوان محور روده – مغز یاد می‌شود.
مشخص شده که برخی از متابولیت‌های پلی فنول که که بعدا توسط دستگاه گوارش ما جذب می‌شوند و پیش‌تر ذکر شد قادر هستند از سد خونی مغزی عبور کنند. این بدان معناست که آن‌ها می‌توانند وارد مغز شوند و اثراتی مانند کاهش التهاب در مغز داشته باشند موردی که با بسیاری از بیماری‌های عصبی مرتبط است.
هم چنین، اثراتی که پلی فنول‌ها بر روی باکتری‌های ساکن در روده بزرگ ما می‌گذارند می‌توانند بر روی سلامت روان‌مان تاثیرگذار باشند. نتایج تحقیقات تازه نشان داده‌اند که مغز و روده‌مان توسط سیگنال‌ها و گیرنده‌های مختلفی به یکدیگر متصل هستند.
این بدان معناست که ما می‌توانیم سلامت روده را با سلامت روان مرتبط سازیم. بنابراین، پلی‌فنول‌ها ممکن است به دلیل متابولیت‌های مشتق شده شان و این که چگونه میکروبیوتای روده ما را تغییر می‌دهند بر فرآیندهای متعددی در مغزمان تاثیر بگذارند. این حوزه جدید تحقیقاتی در مراحل اولیه تحقیقاتی خود قرار دارد و مسائل زیادی برای بررسی باقی مانده اند.
آینده تحقیقات پلی فنول
ما در قرن گذشته راه درازی را در دانش خود درباره پلی فنول‌های رژیم غذایی طی کرده ایم. هنوز جنبه‌های زیادی وجود دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرند: چرا همه افراد به پلی فنول‌ها به یک روش پاسخ نمی‌دهند؟ زمینه کم‌تر مورد مطالعه قرار گرفته پلی فنول‌های ماکرومولکولی هستند. در این میان، چیزی که می‌توانیم از آن مطمئن باشیم این است که افزایش مصرف روزانه پلی فنول‌ها از طریق هر ماده غذایی با منشاء گیاهی برای سلامتی‌مان مفید خواهد بود. پس چرا این کار را از امروز آغاز نکنیم؟
* استرس اکسیداتیو یا استرس اکسیدکننده بازتاب دهنده‌عدم تعادل میان تظاهرات سیستماتیک گونه‌های فعال (واکنش پذیر) اکسیژن (ROS) و توانایی یک سیستم زیستی در خنثی‌سازی و مهار میانجی‌های سمی آن یا ترمیم آسیب‌های وارده است. هرگونه آشفتگی و اختلال در وضعیت طبیعی اکسیداسیون -احیا (ریداکس) از طریق تولید پراکسید و رادیکال‌های آزاد منجر به تولید اثرات سمی و آسیب وارد ساختن به تمامی اجزاء و ساختارهای درون سلولی از جمله پروتئین ها، لیپید و DNA می‌گردد.