رسم و رسوم صیادی در بزرگ‌ترین بندر صیادی کشور

راحله عبدالحسینی

پاییز فصل صادرات ماهی و میگو از بندر دیر است؛ بزرگ‌ترین بندر صیادی کشور در بوشهر که 208کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد.

3 اسکله اصلی و معروف بندر دیر صادرکننده و تأمین‌کننده ماهی و میگو به داخل و خارج کشور است. آثار و ابنیه تاریخی برجای‌مانده مثل قلعه‌ها و سدها نشان از ارتباطات بازرگانی پررونق صیادان بندر دیر با سرزمین‌های هند، چین، بین‌النهرین و حتی بخش‌هایی از آفریقا دارد. قدمت بندر دیر موجب شده است تا صیادان به آیین‌های کهن صیادی در این بندر پایبند باشند.‌ناخدا عباس بدیعی که اکنون 77سال دارد و 6دهه از عمرش را روی آب در بندر دیر به صیادی سپری کرده، برخی از این رسم و رسوم را برای ما روایت می‌کند.‌
طلب برکت از دریا
ناخدا بدیعی می‌گوید خیلی از رسوم، دیگر اجرا نمی‌شود و از یاد او هم رفته است، اما برخی رسوم به قدری زیبا و ماندگارند که هنوز هم اجرا می‌شوند.

او می‌گوید: «اول صیادی با نام و یاد خدا بود و تا آخر ادامه داشت.» پیش از آغاز فصل صید، صیادان قایق‌های خود را به دریا می‌بردند و با مراسمی که اغلب همراه با دعا و نذر بود قایق‌ها را تمیز و آماده می‌کردند. این آیین به‌نوعی طلب برکت از دریا و حمایت از صیادان در برابر مخاطرات دریاست.

شعرخوانی برای دریا
«صیادان وقتی تور را می‌کشیدند یا موقع صیادی، با هم اشعاری می‌خواندند که مخصوص بوشهر است.» ناخدا بدیعی این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «در بوشهر به خواندن اشعار در زمان تورکشی، بادبان‌کشی، لنگرکشی و راهی کردن لنج به دریا و تخلیه لنج نیمه‌خوانی می‌گویند. یک نفر به نام سرخوان بیت یا واژه‌هایی را می‌خواند و بقیه با ترجیع‌ بندی مانند هله و هله‌مالی پاسخ او را می‌دهند.

هله‌مالی معنای خاصی ندارد و یک آوای بوشهری است. شعرخوانی دسته‌جمعی بین صیادان در کشیدن تور هماهنگی ایجاد می‌کرد.» در این اشعار معمولا از دریا، قایق، باد و امید به صید خوب یاد می‌شود.

تقدیر از دریا
توفان و شرایط نامساعد جوی دریا عامل برپایی آیینی شامل دعا برای سلامتی و موفقیت در سفر دریایی بود و صیادان معتقد بودند سبب می‌شود دریا دوباره به آنها خوشامد بگوید. رسم دیگری با عنوان تقدیر از دریا بین صیادان رواج داشت که صیادان پس از موفقیت در صید بزرگ، بخشی از صید خود را به نشانه سپاسگزاری و احترام به دریا
باز می‌گرداندند.

اهمیت بندر دیر
بندر دیر بزرگ‌ترین اسکله صیادی را در خود جای داده است. دلیل اصلی اهمیت این بندر تعداد بالای شناورهای صیادی، زیرساخت‌های مناسب و توان بالای صید در این منطقه است. هر سال حجم زیادی از آبزیان به‌ویژه ماهی و میگو در این بندر صید می‌شود.

منبع: همشهری