ترکیه طرف چه کسی است؟

خلیج فارس: رابرت الیس، تحلیلگر و مفسر مسائل ترکیه است. او همچنین مشاور بین المللی موسسه تحقیقاتی مطالعات اروپایی و آمریکایی (RIEAS) در آتن است. از الیس مقالات و یادداشت‌های تحلیلی زیادی در مطبوعات دانمارکی و بین المللی منتشر شده است. او پیش‌تر مشاور گروه ارزیابی ترکیه در پارلمان اروپا و عضو هیئت مشورتی Vocal Europe در بروکسل بود.

به گزارش خلیج فارس؛ نشریه “فایننشال تایمز” در تاریخ ۲۷ نوامبر مقاله‌ای منتشر کرد که در آن به تشریح چگونگی افزایش صادرات کالا‌های نظامی ترکیه به مسکو پرداخت. این باید هشداری برای ایالات متحده و متحدان اش در مورد نقش ترکیه در درگیری غرب با روسیه باشد. در طول جنگ سرد ترکیه به عنوان یک متحد سرسخت غرب قلمداد می‌شد، اما ظهور دولت عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ منجر به تغیر قابل توجهی در سیاست خارجی ترکیه و دوری آن کشور از ایالات متحده شد. احمد داووداوغلو وزیر امور خارجه وقت ترکیه در سال ۲۰۰۹ میلادی اعلام کرد که هدف سیاست خارجی ترکیه آن است که بالکان، قفقاز و خاورمیانه را همره با ترکیه بار دیگر به مرکز سیاست جهانی تبدیل کند. سه سال پس از آن او اعلام کرد که ماموریت حزب عدالت و توسعه ایجاد نظم جهانی جدید (“نظام عالِم” مفهوم عثمانی از حکومت اسلامی) است.

با این وجود، داووداوغلو در جریان توطئه‌ای درون حزب در حزب عدالت و توسعه از مقام خود برکنار شد و “ابراهیم کالین” پژوهشگر اسلامی که مشاور ارشد و سخنگوی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بود به عنوان ایدئولوگ حزب عدالت و توسعه ظاهر شد. کالین در تغییری در دولت به عنوان رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه (میت) منصوب شد و “هاکان فیدان” رئیس پیشین آن سازمان به سمت وزیر خارجه رسید.

کالین در جریان یک سخنرانی در فوروم استانبول در سال ۲۰۱۲ میلادی از چارچوب ژئوپولیتیک جدیدی صحبت کرد که نظم سیاسی و اقتصادی غرب محور را رد می‌کند. او هم چنین مدل اروپایی سکولار دموکراتیک و پلورال (کثرگرا) از سیاست را رد کرد. کالین در سال ۲۰۲۲ میلادی در فوروم قطر درخواست خود را برای طرح ریزی معماری جدید امنیتی جهان تکرار کرد که با نظرات بیان شده توسط “ولادیمیر پوتین” رئیس جمهور روسیه در نشست اندیشکده روسی باشگاه والدائی در اواخر همان سال منطبق بود.

“عایشه سوزن اولسوئر” رئیس مسئول بخش روابط خارجی ریاست جمهوری ترکیه پنج سال پیش اظهار داشت که ترکیه در ده تا پانزده سال گذشته نیازی به انتخاب بین غرب و شرق یا بین ایالات متحده و روسیه احساس نکرده است. او بر اهمیت استراتژیک ترکیه تاکید کرد و گفت بود که هیچ تغییر محوری وجود ندارد.

سازوکار استراتژیک ایالات متحده و ترکیه سال گذشته بر روی کاغذ راه اندازی شد. قراردادی که به ترکیه اجازه می‌دهد ۴۰ فروند جت جنگنده اف – ۱۶ و ۷۹ کیت مدرنیزاسیون نظامی را از امریکا خریداری کند توسط کنگره مسدود شده و ترکیه از آن به عنوان یک ابزار چانه زنی در ازای اجازه دادن به سوئد برای پیوستن به ناتو استفاده می‌کند. ترکیه قصد دارد در صورت شکست آن قرارداد ۴۰ فروند جت جنگنده یوروفایتر تایفون خریداری کند که به طور مشترک توسط بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا و آلمان تولید می‌شود.

یکی از نقاط مورد چالش در رابطه امریکا و ترکیه حمایت واشنگتن از نیرو‌های دموکراتیک سوریه به رهبری کرد‌ها است که کمک رسانی به امریکایی‌ها علیه داعش نقش داشته اند. در نشستی سه جانبه و برگزار شده در تهران در ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی پوتین، اردوغان و ابراهیم رئیسی همکاری خود را برای “از بین بردن تروریست ها” در سوریه مورد تاکید قرار دادند که برای اردوغان کاربرد واژه تروریست‌ها به معنای شبه نظامیان کرد در سوریه بود.

هم چنین، این موضوع باقی مانده که هالک بانک از بانک‌های دولتی ترکیه به دلیل تخصیص بیش از ۲۰ میلیارد دلار به ایران به نقض تحریم‌های ایالات متحده متهم شده است. علاوه بر این، اردوغان سال گذشته در بازگشت از نشست سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند اعلام کرد که قصد دارد به آن سازمان بپیوندد. عضویت ترکیه در سازمانی که شورای روابط خارجی اروپا آن را “یاغی” و “علیه ناتو” خوانده بدون شک باعث تیره و تار شدن رابطه ترکیه با ناتو خواهد شد.

در واقع، به جای پیوستن به تحریم‌های اقتصادی غرب علیه روسیه تجارت ترکیه با روسیه تقریبا ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. اردوغان همچنین تایید کرده آنکارا با پوتین همکاری خواهد کرد تا ترکیه را به قطب گاز برای تامین گاز طبیعی روسیه به اروپا تبدیل کند. ترکیه نه تنها پناهگاه امنی برای الیگارش‌های روسی و سرمایه شان فراهم ساخته بلکه روس‌ها بیش از ۲۰۰۰ شرکت در ترکیه تاسیس کرده اند. ترکیه به یک مقصد اصلی برای گردشگران روسی تبدیل شده است و روس‌ها در صدر فهرست خرید املاک و مستغلات در ترکیه قرار دارند. از هر چهار مهاجر به ترکیه در سال ۲۰۲۲ یک نفر روس بوده اند.

ترکیه بامدیریت اردوغان تحت تاثیر تورم قرار گرفته است. برای مثال، اجاره بهای خانه ظرف مدت یک سال ۱۲۸ درصد افزایش یافته است. در آنتالیا مقصد توریستی محبوب تعداد مشاوران املاک روسی و اوکراینی که به طور غیرقانونی کار می‌کنند از تعداد مشاوران املاک مجاز محلی بیش‌تر است.

یک جنبه دیگر نیز وجود دارد. “برایان‌ای نلسون” معاون وزیر خزانه داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی در سفر به استانبول به شرکت‌ها و بانک‌های ترکیه هشدار داد که در صورت ادامه معامله با نهاد‌های تحت تحریم روسیه خود را در معرض خطر تحریم‌ها قرار خواهند داد که شامل از دست دادن احتمالی دسترسی به بازار‌های کشور‌های عضو جی – ۷ می‌باشد. ایالات متحده در ماه سپتامبر تحریم‌هایی را علیه پنج شرکت ترک و یک شهروند ترکیه اعمال کرد و آنان را به کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها و حمایت از مسکو متهم کرد.

برایان ای. نلسون روز پنجشنبه اظهار داشت که “عمیقا نگران” توانایی حماس برای ادامه جمع‌آوری کمک مالی یا یافتن حمایت مالی در ترکیه به منظور عملیات برای حملات احتمالی در آینده است. اکنون با گزارش فایننشال تایمز درباره افزایش شدید صادرات کالا‌های با کاربرد دوگانه ترکیه به روسیه زمان ترسیم خط مشی از سوی غرب فرارسیده است. به جای آن که با یک قرارداد اف – ۱۶ با ترکیه سروصدا کنیم زمان آن فرارسیده که در را به ترکیه نشان دهیم.

منبع: فرارو